چرا استعدادهای قرآنی البرز دیده نمی‌شوند

علی یحیایی، داور مرحله استانی چهل و هشتمین دوره مسابقات قرآن اوقاف البرز و مدرس قرآن، بیش از دو دهه تجربه در آموزش و هدایت حافظان قرآن دارد که در این مصاحبه درباره آغاز فعالیت‌های قرآنی خود، تجربه داوری در مسابقات استانی و کشوری و چالش‌ها و فرصت‌های حوزه قرآنی صحبت می‌کند.

 وی همچنین دیدگاه‌های خود را درباره راهکارهای افزایش انگیزه و ارتقای کیفیت شرکت‌کنندگان، نقش انس با قرآن در شکل‌دهی رفتار و اخلاق و اهمیت آموزش تخصصی از سنین پایین با مخاطبان به اشتراک می‌گذارد.

ایکنا- از آغاز فعالیت‌های قرآنی و مسیر پیشرفت خود بگویید.

فعالیت‌های قرآنی من از دوران دبیرستان آغاز شد. ابتدا به حفظ قرآن علاقه‌مند و پس از آن وارد آموزش حفظ شدم. حدود 20 سال است که در این حوزه فعالیت دارم و حافظان متعددی را هدایت کرده‌ام. تجربه طولانی باعث شده با چالش‌ها و ظرفیت‌های بالقوه در حوزه قرآنی آشنا شوم. همچنین طی این سال‌ها متوجه شدم بخش زیادی از استعدادها و پتانسیل‌های موجود هنوز در مسابقات و آموزش‌ها مغفول مانده است.

ایکنا- سابقه داوری شما در مسابقات قرآن چگونه است؟

حدود پنج سال است که به عنوان داور در مسابقات سازمان اوقاف فعالیت دارم و در این مدت هفت دوره داوری در مسابقات کشوری، هم در بخش اوقاف و هم در دیگر سازمان‌ها، انجام داده‌ام. علاوه بر این، در ده‌ها مسابقه استانی و شهرستانی نیز حضور داشته‌ام. داوری به من کمک کرده با نقاط ضعف و قوت شرکت‌کنندگان، نحوه آموزش و چالش‌های اجرایی مسابقات آشنا شوم.

ایکنا- وضعیت حضور شرکت‌کنندگان در رشته‌های مختلف مسابقات قرآن استان البرز چگونه است و چه عواملی موجب کاهش مشارکت در سطح استانی و شهرستانی مسابقات می‌شود؟

مهم‌ترین مانع، مسئله جوایز و انگیزه شرکت‌کنندگان است. بسیاری از افراد باید برای شرکت در مسابقه از محل کار مرخصی بگیرند و ساعت‌ها وقت صرف کنند، حتی چند روز قبل از مسابقه تمرین کنند، اما جایزه‌ اندکی دریافت می‌کنند، به عنوان مثال، در استان تهران جوایز مناسب است و انگیزه ایجاد می‌کند، اما در استان البرز جایزه‌ها بسیار ناچیز است؛ این باعث می‌شود افراد ترجیح دهند در مسابقه شرکت نکنند و صرفاً برای دل خودشان فعالیت کنند.

در رشته اذان، هر مسجد معمولاً یک موذن دارد و در کل استان حدود هزار موذن فعال داریم، اما در مسابقات استانی تنها پنج تا شش نفر شرکت می‌کنند. در رشته دعاخوانی نیز شرایط مشابه است، یعنی فقط حدود یک درصد از ظرفیت واقعی شرکت‌کنندگان حضور دارند. این موضوع نشان می‌دهد که موانع بسیاری بر سر راه شرکت‌کنندگان وجود دارد و اگر این موانع رفع شود، ظرفیت حضور در مسابقات استانی می‌تواند به سطح کشوری برسد.

ایکنا- برای این مشکلات چه راهکارهایی را پیشنهاد می‌دهید؟

ابتدا باید جوایز و شرایط مسابقات بازنگری شود تا ارزش وقت و انرژی افراد حفظ شود. دوم، آموزش تخصصی باید از سنین پایین آغاز شود. وقتی بچه‌ها به سن دبیرستان می‌رسند، دغدغه‌های تحصیلی و شغلی زیاد است و آموزش تخصصی حفظ قرآن سخت‌تر می‌شود. مؤسسات تخصصی می‌توانند با ایجاد تعامل نزدیک با بچه‌ها، هم کیفیت و هم کمیت متسابقان را افزایش دهند. 

ایکنا- با توجه به تجربه شما، نقش انس با قرآن در تربیت اخلاقی و رفتاری افراد چگونه است؟

انس با قرآن اثر عملی و ناخودآگاه دارد. حتی اگر کسی مفاهیم قرآن را کامل درک نکند، صرف مأنوس بودن با قرآن باعث می‌شود نسبت به کارهای منفی احساس بدی پیدا کند و از انجام آن‌ها پرهیز کند. این همان «فرقان عملی» است که آیت‌الله جوادی آملی مطرح کرده‌اند. تجربه شخصی من نشان داده افرادی که با قرآن مأنوس هستند، رفتار و تصمیم‌های روزمره‌شان تحت تأثیر این انس قرار می‌گیرد، حتی بدون درک کامل مفاهیم.

ایکنا- با توجه به مقایسه سنین حفظ قرآن در ایران و دیگر کشورها، چه پیشنهادی برای آموزش نسل‌های آینده دارید؟

در بسیاری از کشورها مانند عربستان و مصر، کودکان در پایان دوره ابتدایی حافظ کل قرآن می‌شوند ولی در ایران بچه‌ها در این سن حافظ هفت یا هشت جز قرآن هستتد بنابراین آموزش حفظ قرآن باید از سنین خیلی پایین‌تر آغاز شود تا بازدهی در این حوزه بیشتر شود.

ایکنا- با توجه به تجربیات خود، چه چالش‌های اجرایی دیگری در مسابقات دیده‌اید؟

یکی از چالش‌ها زمان‌بندی مسابقات است. بسیاری از مسابقات در زمان امتحانات برگزار می‌شود، یا زمان آن با فعالیت‌های کاری و روزمره شرکت‌کنندگان تداخل دارد. این مسئله باعث می‌شود حافظان و قاریان برتر فرصت شرکت در مسابقه را از دست بدهند. 

با برنامه‌ریزی دقیق و حمایت مادی و معنوی از شرکت‌کنندگان. ما در استان ظرفیت بسیار بالایی داریم و اگر این استعدادها آموزش دیده و انگیزه داشته باشند، می‌توانند رقابت‌پذیری بالایی در مسابقات کشوری داشته باشند. به عنوان مثال، اگر موسسات تخصصی در کنار مدارس فعالیت کنند و آموزش حفظ قرآن را از سنین پایین آغاز کنند، تعداد متسابقان تا سطح کل کشور افزایش خواهد یافت.

ایکنا- چه توصیه‌ای به خانواده‌ها دارید؟

خانواده‌ها نقش بسیار مهمی دارند. حمایت معنوی، اختصاص وقت مناسب برای تمرین و تشویق مداوم، انگیزه و اعتماد به نفس را در فرزندان افزایش می‌دهد. بدون همراهی خانواده، آموزش تخصصی حتی در بهترین موسسات نیز به نتیجه مطلوب نمی‌رسد.

با برنامه‌ریزی درست می‌توان کیفیت و کمیت مسابقات را به شکل قابل توجهی افزایش داد. آموزش از سنین پایین، بازنگری در جوایز، ایجاد انگیزه و فراهم کردن شرایط مناسب حضور شرکت‌کنندگان، از مهم‌ترین عوامل موفقیت هستند. نکته کلیدی این است که اگر قرآن را به عنوان یک «کتاب خواندنی» و همراه با انس واقعی آموزش دهیم، اثرگذاری آن به مراتب بیشتر خواهد بود و افراد نه تنها در مسابقات، بلکه در زندگی روزمره نیز از آن بهره‌مند خواهند شد.