گفتوگوی اسلام و مسیحیت؛ ضرورتی برای ترویج صلح و همزیستی
شرکت‌کنندگان در نشست منطقه‌ای گفتوگوی اسلام و مسیحیت در بیروت، با توجه به تغییر چالش‌های معاصر و پدیدار شدن معضلات اجتماعی و سیاسی جدید، خواستار تغییر در رویکردهای پیشین گفتوگوی ادیان و ارائه ابتکارات جدید برای حل این چالش‌ها شدند.
به گزارش ایکنا به نقل از عربی 21، تجربه گفتوگوی اسلام و مسیحیت در دو دهه اخیر، محور بحث و بررسی انتقادی شرکت‌کنندگان در نشست منطقه‌ای گفتوگوی اسلام و مسیحیت بود که از بیست و چهارم تا بیست و هفتم نوامبر سال جاری (3 تا 7 آذر) در بیروت برگزار شد. این نشست به دعوت انجمن توسعه، فرهنگ و گفتوگوی لبنان و بنیاد Danmission دانمارک و با حضور شخصیت‌های مختلف از مصر، لبنان، اردن، عراق، سوریه و دانمارک برگزار شد.
به گفته شرکت‌کنندگان این نشست که با عنوان «گفتوگوی اسلامی و مسیحی: نوگرایی، تحول و پارادایم آینده» برگزار شد، فرصت و مناسبتی مهم برای ارزیابی مجدد تجربه گفتوگو و بررسی میزان ضرورت آن با توجه به تغییراتی که جهان عرب و کل جهان طی دو دهه اخیر شاهد آن بوده و با توجه به ظهور چالش‌ها و اولویت‌های جدید بود.
عملگرایی، لازمه نشست‌های گفتوگوی ادیان
در این نشست تجربه گفتوگوی اسلامی ـ مسیحی توسط برخی از شخصیت‌هایی که در برنامه‌های گفتوگو در دو دهه گذشته شرکت داشتند مطرح شد. کشیش ریاض جرجور، رئیس مجمع توسعه، فرهنگ و گفتوگو در مورد تجربه این مجمع و دستاوردهای آن و تجربه همکاری با بنیاد Danmission در زمینه گفتوگوی عربی ـ دانمارکی که پس از انتشار کاریکاتورهای توهین‌آمیز به ساحت رسول اکرم(ص) و بازتاب آن بر روابط مسیحیان و مسلمانان بسیار تقویت شد صحبت کرد. جرجور که در بسیاری از تجربیات گفتوگو در طول پنجاه سال گذشته مشارکت داشته است، لزاماتی را که باید در مرحله بعدی برای توسعه تجربه گفتوگو مد نظر قرار گیرد مطرح کرد.
در طول دو دهه گذشته، چالش‌های جدیدی پیش از گفتوگوی اسلامی و مسیحی پدیدار شده است، مشکل امروز دیگر جنبه‌های کلامی، فکری یا نظری نیست، بلکه رویارویی با واقعیت دشواری است که جهان عرب و جهان امروز از طریق گسترش بحران‌های سیاسی، جنگ‌ها، مشکلات زیست محیطی، فقر، گرسنگی و نبود دموکراسی با آن روبه‌رو هستند.
علامه سیدعلی فضل الله، رئیس مجمع ادیان و فرهنگ‌ها برای توسعه و گفتوگو (یک نهاد گفتوگوی اسلامی که در 10 سال گذشته در بیروت فعال بوده است) به نوبه خود وظایف آتی گفتوگو را به‌ویژه با توجه به گسترش نژادپرستی در اروپا و جهان و تداوم فضای افراط‌گرایی و خشونت و لزوم توسعه سازوکارها به‌ویژه با همکاری جوانان، نهادهای آموزشی و رسانه‌ای مطرح کرد.
طارق متری، وزیر فرهنگ سابق لبنان، چشم‌انداز خود را برای آینده گفتوگوی اسلامی و مسیحی، چگونگی توسعه آن و موضوعاتی که باید در مرحله بعد روی آن کار کرد، ارائه کرد.
این نشست شاهد ارائه تجربیات گفتوگوی آکادمیک و عملی از تعدادی از کشورهای عربی و اروپایی بود، از جمله تجربه مؤسسه سلطنتی مطالعات دینی در اردن، تجربه بنیاد ادیان در لبنان و جهان عرب، تجربه تیم عربی اسلامی ـ مسیحی و فعالیت انجمن گفتوگو برای زندگی و آشتی در شمال لبنان. همچنین نقش زنان، جوانان، مؤسسات دانشگاهی و آموزشی و شبکه‌های محلی در زمینه‌های گفتوگو، طرح‌های عملیاتی آتی بررسی و ایده‌ها و پیشنهاداتی مطرح شد که می‌تواند در آینده مورد استفاده قرار گیرد.
از طریق این نشست انتقادی، می‌توان چشم‌انداز بسیار روشنی را در مورد تجربه گفتوگوی اسلامی ـ مسیحی، چالش‌های پیش رو و آینده آن به دست آورد.
دستاوردهای گفتوگوی اسلام و مسیحیت
طی دهه‌های اخیر گام‌های مثبت بسیاری در این جهت برداشته شده است که بارزترین آنها سند اخوت انسانی است که بین واتیکان و الازهر امضا شد. علاوه بر این، ده‌ها سند و توافقنامه دیگر به گسترش فرهنگ جدید در گفتوگو کمک کرده و در برابر افراط‌گرایی، خشونت و تکفیر، گفتمان شهروندی، آزادی و حقوق بشر در پیش گرفته شده است. این ابتکارات وارد مؤسسات دانشگاهی و جامعه شده و دیگر به چارچوب‌های بسته محدود نمی‌شود.
چالش‌های پیش روی گفتوگوی ادیان
در طول دو دهه گذشته، چالش‌های جدیدی در پیش روی گفتوگوی اسلام و مسیحیت پدیدار شده است. اکنون مشکل، دیگر جنبه‌های کلامی، فکری یا نظری نیست، بلکه مشکل اصلی رویارویی با واقعیت دشواری است که جهان اسلام و کل جهان امروز با گسترش بحران‌های سیاسی، جنگ‌ها، مشکلات زیست‌محیطی و فقر، گرسنگی، نبود دموکراسی واقعی، افزایش تعداد مهاجران و امواج نژادپرستی که جهان به‌ویژه در کشورهای اروپایی شاهد آن است.
علی‌رغم وجود شاخص‌ها و نقاط روشن و مثبت فراوانی که برای رویارویی با چالش‌های آینده می‌توان به آنها تکیه کرد، نیاز به نوآوری و توسعه مکانیزم‌های کاری بسیار ضروری است، در غیر این صورت این گفتوگو بی‌فایده، غیر کاربردی و بی‌اثر می‌شود.
اگرچه در برخی نشست‌ها و ابتکارات سال‌های اخیر به برخی از این چالش‌ها اشاره شده است، اما مهمترین نکته، نحوه رسیدگی عملی به آنها و پروژه‌های مورد نیاز برای تحقق عدالت و امنیت در جهان با توجه به کاهش نفوذ نهادهای مذهبی و افزایش نفوذ دولت‌ها، نیروهای سیاسی و حزبی، صاحبان شرکت‌ها، سرمایه‌داران و شرکت‌های تسلیحاتی و صاحبان کارخانه‌هاست.
چشم‌انداز آینده گفتوگوی ادیان
در جلسه ارزیابی، ایده‌ها، پیشنهادات عملی و مدل‌های ابتکارات جدید برای کار ارائه و برخی از این پیشنهادات توسط نهادهای شرکت کننده در جلسه پذیرفته شد. حمایت از نقش جوانان و زنان در عرصه گفتوگو و بهره‌مندی از شبکه‌های اجتماعی، تقویت حضور میدانی، مقابله با تمامی مظاهر افراط‌گرایی، خشونت و نژادپرستی به هر شکل ممکن و نیاز به همکاری اسلامی و اروپایی برای ارائه طرح‌های جدید از مهمترین پیشنهادات برای حل چالش‌های معاصر بود.
در خاتمه این نشست ارزیابی منطقه‌ای گفتوگوی اسلامی و مسیحی انجام و گفته شد علی.رغم وجود شاخص‌ها و نکات مثبت فراوانی که می‌توان برای رویارویی با چالش‌های آینده از آن استفاده کرد، نیاز به تجدید و توسعه سازوکارها بسیار ضروری است، در غیر این صورت این گفتوگو امکان عملی و واقعی نخواهد داشت.
شرکت‌کنندگان اعلام کردند که وظیفه جوانان و نسل‌های جدید شاید امروز بسیار مهم‌تر و جلوتر از نسل پیشگامانی باشد که در دهه‌های گذشته در راه‌اندازی این گفتوگو و تضمین تداوم آن نقش داشته‌اند اما نتوانسته‌اند پا به پای تغییرات زمان و چالش‌های جدید به پیش بروند.
گفتوگوی اسلام ـ مسیحی امروز علی‌رغم ضرورت و اهمیتی که دارد، اگر به دغدغه‌ها و مشکلات واقعی مردم نپردازد و به ابتکار عملی در جهت کاهش دردها و مقابله با بحران‌هایی که جهان امروز با آن دست و پنجه نرم می‌کند تبدیل نشود، بی‌فایده خواهد بود.
ترجمه: محسن حدادی
انتهای پیام
