تظاهر به روزه‌خواری؛ بی‌حرمتی عمدی یا ندانستن حکم شرعی

به گزارش ایکنا از البرز، خداوند در آیه 183 سوره بقره می‌فرماید: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى‌الَّذِينَ مِن قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ؛ اى كسانى كه ايمان آورده‏‌ايد روزه بر شما مقرر شده است همان‌گونه كه بر كسانى كه پيش از شما بودند مقرر شده بود باشد كه پرهيزگارى كنيد.»؛ دین مبین اسلام که منطبق بر فطرت الهی انسان‌ها است به‌دلیل فواید متعدد روزه، این حکم را بر مسلمانان واجد شرایط واجب کرده که سن بلوغ، قدرت و سلامتی از جمله این شرایط است تا مسلمانان یک ماه کامل را روزه بگیرند و برای افراد بیمار و ناتوان و افرادی که دارای عذر شرعی و یا در مسافرت به سر می‌برند، اجازه داده که روزه نگیرند و قضای آن را بعد از بهبودی و یا بازگشت از مسافرت تا سال آینده جبران کنند.

امساک و روزه‌داری در ماه مبارک رمضان زمینه‌ای برای خودسازی و رسیدن به تقوای الهی است و در آموزه‌های دینی و احادیث و روایات اسلامی بر روزه بودن تمام اعضا و جوارح و حفظ ارزش‌های اخلاقی تأکید شده است.

در روایات ائمه اطهار(ع) آمده است که روزه سپری میان مؤمنان و آتش جهنم است و خواب و نفس کشیدن روزه‌‌‌دار تا زمانی که گناه نکرده باشد عبادت محسوب می‌شود.

تظاهر به روزه‌خواری شکستن حرمت حکم خدا

هر ساله با فرارسیدن ماه مبارک رمضان یکی از ناهنجاری‌هایی که در جامعه با آن روبه‌رو می‌شویم، موضوع تظاهر به روزه‌خواری است. این موضوع برای افرادی که اقدام به تظاهر به روزه‌خواری می‌کنند، عمل ناهنجاری محسوب نمی‌شود و در بسیاری از موارد فرد قصد دهن‌کجی و توهین به ماه مبارک رمضان را ندارد، بلکه به‌عنوان یک اقدام عادی تلقی می‌کند.

اما از سوی دیگر، جامعه متدین از این اقدام روزه‌خواری در ملاعام در ماه مبارک رمضان به شدت ناراحت و آزرده خاطر هستند و برخی از مؤمنان با تذکر لسانی سعی می‌کنند، این مسئله را به فردی که در حال روزه‌خواری و تظاهر به آن است، گوشزد کنند.

نظارت عمومی و حراست از احکام و حدود الهی

در مواردی که اقدام مخالفان فقط منافع شخصی انسان را به خطر اندازد و عفو و مدارا، باعث ظلم‌‌پذیری و ذلت نباشد، از نظر اسلام شایسته است انسان شیوه مدارا و تساهل در پیش بگیرد. اما اگر اقدام آنان در تعارض با حدود الهی باشد، چون رعایت حدود الهی مقدم بر شخصیت انسانی است و انسانیت انسان در گرو رعایت حدود الهی است، در اینجا «مسامحه» جایی ندارد و باید به اقدام عملی روی آورد.

مهم‌ترین اقدام عملی که در اسلام تأکید فراوانی به آن شده، امر به معروف و نهی از منکر است که دارای شروط و مراحلی است؛ اما کمترین ثمره آن، نظارت عمومی و حراست از احکام و حدود الهی است. حضرت علی(ع) می‌فرماید: مسلمانی که شکسته شدن حدود الهی را ببیند، اما واکنشی از خود نشان ندهد، مرده‌ای است بین زندگان.

مجازات تظاهر به روزه‌خواری در جامعه اسلامی

از آنجا که حرمت ماه مبارک رمضان در قرآن کریم و در آموزه های اسلامی حرمتی عظیم است شکستن این حرمت به منزله هتک و تجاوز به این ماه در نظر گرفته شده است.

مهم‌‌ترین وظیفه حکومت اسلامی و فلسفه تأسیس آن، اجرای احکام و حدود الهی است. از این‌رو، در سیره رسول خدا، شاهد برخورد قاطع او به‌عنوان حاکم اسلامی هستیم و در آیات قرآن نیز برای اجرای احکام و حدود الهی تأکید شده است؛ مانند اجرای حد زن و مرد زناکار، شارب خمر و سارق.

طبق ماده ۶۳۸ قانون مجازات اسلامی، هرکس علنا در انظار عمومی و معابر تظاهر به عمل حرام کند، علاوه بر کیفر عمل به حبس از ۱۰ روز تا ۲ ماه یا تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم می‌شود و در صورتی که مرتکب عملی شود که نفس آن عمل داری کیفر نیست ولی عفت عمومی را جریحه‌دار نماید فقط به حبس از ۱۰ روز تا ۲ ماه یا ۷۴ ضربه شلاق محکوم خواهد شد.

چگونه مانع از تظاهر به روزه‌خواری در جامعه شویم؟

اما از آنجا که بسیاری از مردم مسلمان جامعه ما معتقد به مبانی و اصول اسلام هستند و به دلایل منطقی و عذر شرعی قادر به روزه گرفتن نیستند، لازم است برای آنها در جامعه شرایطی فراهم آید که با وجود رفت و آمد در سطح شهر به‌عنوان مسافر و یا بیمار، حرمت ماه مبارک رمضان حفظ شود.

چند راهکار برای حفظ حرمت ماه مبارک رمضان

مغازه‌های اغذیه فروشی و آب میوه می‌توانند در این ایام با پوشاندن ظاهری مغازه خود در داخل افرادی را که به هر دلیلی نتوانستند روزه بگیرند پذیرایی کنند و از دادن موادغذایی و خوردن آن در بیرون از مغازه جلوگیری کنند.

امسال در همین راستا شرط فعالیت واحدهای صنفی بعد از دریافت مجوز پوشاندن شیشه‌های مغازه است، تا این واحدهای صنفی بتوانند به افرادی که عذر شرعی دارند یا مسافر هستند، خدمات‌رسانی کنند.

آموزش به کودکان و نوجوانان و احترام به مقدسات و ارزش‌های دینی

بروز هرگونه آسیب اجتماعی در جامعه نشان از کوتاهی خانواده‌ها، مراکز، مؤسسات و نهادهای آموزشی فرهنگی هر جامعه‌ای در آموزش کودکان، نوجوانان و جوانان دارد. اگر چه خانواده اولین نهاد اجتماعی است که کودکان در آن رشد می‌کنند، اما اگر به هر دلیلی از جمله آموزش‌ ندیدن و کم‌اطلاعی خود پدر و مادرها و ناتوانی آنها از تربیت فرزندانشان، وظیفه آموزش رفتارهای اجتماعی صحیح بر عهده مدارس و مراکز فرهنگی و آموزشی و حتی رسانه‌هاست.

امروزه کودکان و نوجوانان با ابتدایی‌ترین برخوردها و رفتارهای اجتماعی در جامعه در برخورد با هم‌نوعان خود آشنا نیستند و جای مربیان تربیت فرزندان جامعه ما را نهادهای غیر دینی و حتی غیرایرانی از خارج از مرزها از طریق رسانه‌های صوتی و تصویری و شبکه‌های اجتماعی گرفتند. بنابراین نوجوانان و جوانان در جامعه تنها ارزش‌های دینی را به شکل سنتی و در قالب مناسبت‌های مذهبی فراگرفتند و آموزش عمیق و ریشه‌ای به نسل‌های جدید صورت نگرفته است.

از این‌رو بدیهی است که شاهد باشیم برخی از جوانان و نوجوانان ارزش‌های دینی را به خوبی در سطح جامعه رعایت نکنند و حرمتی برای آن قائل نباشند، امری که از نظر جامعه مذهبی ناهنجاری شناخته می‌شود، برای نوجوان و جوان امروز ما امری عادی و شایسته است.

در واقع یکی از راه‌های مهم مبارزه با تظاهر به روزه‌خواری، فرهنگ‌سازی برای مردم است که این امر مهم نه فقط در روزهای نزدیک به ماه مبارک رمضان، بلکه باید در طول سال از طریق رسانه‌ها و فضای مجازی برای مردم و جوانان نهادینه شود که هرکس به هر دلیلی روزه نیست، نباید در ملأعام روزه‌خواری کند، چراکه به غیر از عمل حرمت‌شکنی ماه مبارک رمضان، بی‌احترامی به روزه‌داران و مقدسات اسلامی تلقی می‌شود.

منابع:

پرتال جامع علوم انسانی

ویکی شیعه