گوشه‌ای از فضایل اخلاقی حضرت مسیح(ع)

یکی از پیامبران جلیل‌القدری که در فرهنگ قرآن به بزرگی و عظمت از وی یاد شده، حضرت عیسی مسیح(ع) است، قداست و فضیلت ارزشمندی که این پیامبر اولوالعزم در شریعت اسلامی دارد را در هیچ یک از شرایع و ادیان آسمانی نمی‌توان دید، کمااینکه یکی از دانشمند برجسته اسلامی، آیت‌الله کاشف الغطاء در این خصوص می‌گوید: «به راستی اگر تعریف و تمجیدی که قرآن مجید درباره عیسی مسیح(ع) و مادر مکرمشان بیان کرده را نداشتیم، جهان بشریت به عظمت و قداست حضرت مسیح(ع) پی نمی‌برد و اگر قرار بود برای شناخت این پیامبر مقدس به اناجیل رجوع کنیم، قلم حیا می‌کرد که در وصف او چیزی را بنویسد.»
در ایام ولادت این پیامبر آسمانی، به یکی از زیباترین و جذاب‌ترین جملاتی که خدای متعال در قرآن‌کریم در تمجید ایشان بیان فرموده اشاره می‌کنیم: « وَ السَّلامُ عَلَیَّ یَوْمَ وُلِدْتُ وَ یَوْمَ أَمُوتُ وَ یَوْمَ أُبْعَثُ حَیًّا؛ و سلام (خدا) بر من، در آن روز که متولّد شدم، و در آن روز که مى‌میرم، و آن روز که زنده برانگیخته خواهم شد!» یکی از زیباترین عبارتی که در قرآن‌کریم در خصوص حضرت مسیح(ع) بیان شده تکریم و بزرگداشت مقام شامخ مادر است، « وَ بَرًّا بِوالِدَتی وَ لَمْ یَجْعَلْنی جَبَّاراً شَقِیًّا؛ و مرا نسبت به مادرم نیکوکار قرار داده و جبّار و شقى قرار نداده است!»
علاوه بر آیات بسیار زیبایی که در خصوص حضرت مسیح در قرآن‌کریم بیان شده، منابع روایی نیز سخنان و نکات طلایی از ایشان ثبت و ضبط کرده است، تمام این معارف و درس‌های کلیدی چراغ راهی برای جویندگان سعادت و خوشبختی است، در عین حال باید تعصبات متحجرانه را کنار گذاشت و با صداقت آن معارف ارزشمند را در زندگی به کار بست.
عبد و فرستاده اولوالعزم پروردگار
از جمله مهمترین و طلایی‌ترین چیزی که قرآن کریم در خصوص حضرت مسیح مورد توجه قرار داده و ایشان را با آن شاخصه به بندگان معرفی می‌کنند، عبدبودن، مطیع خدابودن و نبوی بودن ایشان است، شاخصی طلایی که با وجود بسیاری از تعابیر شرک‌آلود که به ایشان نسبت داده می‌شود، از ایشان دور می‌شود: « قالَ إِنِّی عَبْدُ اللَّهِ آتانِیَ الْکِتابَ وَ جَعَلَنی نَبِیًّا وَ جَعَلَنی مُبارَکاً أَیْنَ ما کُنْتُ وَ أَوْصانی بِالصَّلاةِ وَ الزَّکاةِ ما دُمْتُ حَیًّا؛ ناگهان عیسى زبان به سخن گشود و گفت: «من بنده خدایم او کتاب (آسمانى) به من داده و مرا پیامبر قرار داده است! و مرا هر جا که باشم وجودى پربرکت قرار داده و تا زمانى که زنده‌ام، مرا به نماز و زکات توصیه کرده است!». در این آیات به زیبایی حضرت مسیح معرفی می‌شود، اول اینکه برخلاف تصور اهل کتاب ایشان را نه خدا بلکه عبد پروردگار معرفی می‌کنند، تعبیر شرک‌آلودی که در بین اهل کتاب شهرت یافته به صراحت در آیات قرآن‌کریم مردود اعلام می‌شود و هرگونه تثلیث و چندگانه پرستی را از ایشان مبری می‌کند.
حضرت مسیح آیه و نشانه خدا
حضرت مسیح آیت و نشانه خداست، از طرفی هیچ گاه نباید آیه و صاحب آیه را در عرض هم قرار داد، چنانکه کلمه با متکلم در عرض هم نیستند،« وَجَعَلْنَا ابْنَ مَرْیَمَ وَ أُمَّهُ آیَة؛ و پسر مریم و مادرش را آیتى ساختیم» تعبیر به «ابن مریم» بجاى عیسى براى توجه دادن به این حقیقت است که او تنها از مادر و بدون دخالت پدرى به فرمان پروردگار متولد شد، و این تولد خود از آیات بزرگ قدرت پروردگار بود. آیه و نشانه ای که با بیان، حکمت و دانش مردم را به سوی توحید و یکتاپرستی دعوت و راهنمایی می کرد: «و چون عیسى با دلیل هاى روشن خود آمد، گفت: برایتان حکمت آورده‏ ام و آمده ‏ام تا چیزهایى را که در آن اختلاف مى‏کنید بیان کنم. پس، از خدا بترسید و از من اطاعت کنید. خداى یکتا پروردگار من و پروردگار شماست. او را بپرستید. راه راست این است.»
حضرت مسیح و پنج درس زندگی
یکی از زیباترین عبارتی که در قرآن‌کریم در خصوص حضرت مسیح(ع) بیان شده تکریم وبزرگداشت مقام مادر است، « وَ بَرًّا بِوالِدَتی وَلَمْ یَجْعَلْنی جَبَّاراً شَقِیًّا؛ و مرا نسبت به مادرم نیکوکار قرار داده و جبّار و شقى قرار نداده است!». فضیلت بسیار مهم و اخلاقی که در فرهنگ روایات نیز به آن توجه خاص و جدی شده و فرزندان را از بی‌توجهی به حقوق مادر برحذر داشته است، در این آیه شریف به سه ویژگی خاص اشاره شده است، یک ویژگی ایجابی و دو خصوصیت سلبی، خدای متعال بعد از بیان این نکته که حضرت مسیح را نیکوکار به مادر معرفی می‌کنند، هرگونه طغیان گری و شقاوت را از ایشان سلب می‌نمایند.
همچنین از جمله نکات کلیدی و کاربردی در زندگی مثبت‌نگری و پرهیز از منفی‌بافی درباره دیگران است، گاهی اوقات در تعاملات زندگی اجتماعی و مشترک خود متوجه می‌شویم که مهارت مثبت‌نگری و خوب‌بینی را نداریم دائماً بدی و زشتی‌های دیگران را می‌بینیم، این در حالی است که اگر مقداری به خوبی‌های دیگران و محاسن اخلاقی آنها و کارهای خوبی که برای ما انجام داده اند فکر کنیم بسیاری از مشکلات رفتاری، فکری و اخلاقی ما درمان خواهد شد. در منابع روایی از حضرت مسیح(ع) روایتی نقل شده است که به خوبی گویای زیبابینی و مثبت‌نگری است: « وَ رُوِیَ‏ أَنَّ عِیسَى ع مَرَّ وَ الْحَوَارِیُّونَ عَلَى جِیفَةِ کَلْبٍ فَقَالَ الْحَوَارِیُّونَ مَا أَنْتَنَ‏ رِیحَ‏ هَذَا الْکَلْبِ فَقَالَ عِیسَى مَا أَشَدَّ بَیَاضَ أَسْنَانِهِ کَأَنَّهُ نَهَاهُمْ عَنْ غِیبَةِ الْکَلْب‏عیسی(ع) با حواریون از کنار سگ مرده‌ای می‌گذشتند، حواریون گفتند: چه بدبوست! عیسی فرمود: دندان‌هایش چه قدر سفید است.»
همچنین گاهی اوقات بسیاری از انسان‌ها پیش از آنکه در زندگی اهل عمل باشند، اهل دانستن هستد، به عبارتی هر چند که علم و دانش مختلفی در زندگی دارند، ولی آن دانسته‌ها به کارشان نیامده و منجر به عمل و رفتار عملی در زندگی نشده است، در واقع اگر ما انسان ها به آنچه می‌دانیم در زندگی عمل می‌کردیم اوضاع بسیار خوبی داشتیم، می‌دانیم که نیکی خوب است، ولی عملکردمان چیز دیگری را نشان می‌دهد، می‌دانیم که نباید کاری را انجام بدهیم ولی خلاف دانسته خود رفتار می‌کنیم، در منابع روایی از حضرت عیسی(ع) این چنین نقل شده است:« قَالَ عِیسَى ع أَشْقَى النَّاسِ مَنْ هُوَ مَعْرُوفٌ‏ بِعِلْمِهِ مَجْهُولٌ بِعَمَلِه‏؛ حضرت عیسى(ع) فرمود: شقى‏ترین و بدترین مردم آن کسى باشد که در میان مردم با علم و فضل شهرت پیدا کرده، ولى در مقام عمل مقصر و سست و مجهول باشد.»
منابع:
پژوهشی در باره مسیح و انجیل،آیه الله شیخ محمد حسین کاشف الغطا، ص۱۷
سوره مریم، آیه ۳۳
سوره مریم، آیات۳۱ و ۳۰
سوره مائده، آیه ۱۷
آیت الله جوادی آملی، تفسیر موضوعی قرآن، سیره پیامبران درقرآن، ج۷، ص۳۷۶
سوره مومنون، آیه ۵۰
مکارم، تفسیر نمونه، ج‏۱۴، ص۲۵۱
. سوره زخرف، آیه ۶۳و۶۴
سوره مریم، آیه ۳۲
مجموعة ورام، ج‏۱، ص۱۱۷
مصباح الشریعة، ص۲۰