هویت معماری ایرانی- اسلامی در سایه تقلید محو شده است
معاون عمرانی استانداری البرز با انتقاد از روند نگران‌کننده گسست میان معماری معاصر و پیشینه فرهنگی ایران، خواستار بازنگری جدی در سیاست‌های طراحی شهری و توجه دوباره به هویت ایرانی-اسلامی شد.
به گزارش ایکنا از البرز، علی صفری، معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار البرز، روز دوشنبه، 12 خردادماه در نشست توان‌افزایی «تبیین مؤلفه‌های هویت ایرانی-اسلامی» که در دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج برگزار شد با بیان اینکه سیمای شهرهای امروزی دیگر نشانی از گذشته پرافتخار معماری ایرانی ندارد، اظهارکرد: معماری امروز ما نه بازتابی از سنت غنی ایرانی-اسلامی است و نه توانسته هویت مستقلی از خود ارائه دهد. این گسست خطرناک، ما را از ریشه‌های فرهنگی‌مان دور کرده و شهرها را به ویترین‌هایی از نماهای بی‌هویت و تقلیدی بدل کرده است.
وی با اشاره به الگوهای تاریخی موفق همچون میدان نقش‌جهان اصفهان، گفت: در گذشته، طراحی شهری بر پایه درک عمیق از ارتباط میان فضا، فرهنگ و انسان شکل می‌گرفت. میدان نقش‌جهان نمونه‌ای درخشان از پیوند مسجد، بازار و فضای عمومی است که در یک نظام هماهنگ و یکپارچه تعریف شده بود. اما متأسفانه در دوران معاصر، این نوع نگاه جامع و ریشه‌دار از میان رفته و جای خود را به رویکردهایی سطحی و تقلیدی داده است.
صفری با تأکید بر اینکه نمای بیرونی ساختمان‌ها، بازتابی از درون‌مایه فرهنگی و روح یک جامعه است، افزود: نمای بسیاری از ساختمان‌ها دیگر مشخص نیست متعلق به کدام فرهنگ‌اند؛ نه نشانی از هنر رومی دارند و نه شباهتی به معماری اصیل ایرانی. مصالحی مانند آجر و سنگ، که روزگاری با خِرَد بومی انتخاب می‌شدند، حالا جای خود را به متریال‌های ناپایدار و بی‌هویت داده‌اند که حتی در دوام سازه نیز اختلال ایجاد کرده‌اند.
به گفته معاون عمرانی استاندار، مسئله نما صرفاً یک دغدغه شخصی یا سلیقه‌ای نیست، بلکه یک موضوع جدی در حوزه هویت شهری است. ظاهر یک ساختمان می‌تواند در شکل‌گیری آرامش روانی شهروندان، احساس تعلق به محیط و حتی انسجام فرهنگی جامعه تأثیرگذار باشد. متأسفانه، تقلید از سبک‌هایی مانند نمای رومی، که هیچ سنخیتی با بستر اقلیمی و فرهنگی ما ندارند، سبب سردرگمی بصری و آشفتگی معماری شده است.
معماری امروز آسایش فیزیکی را جایگزین آرامش درونی کرده است
صفری در ادامه، با مقایسه میان معماری سنتی و مدرن، به تفاوت میان آسایش و آرامش اشاره کرد و گفت: خانه‌های تاریخی همچون خانه بروجردی‌های کاشان، نه فقط از نظر زیبایی، بلکه از حیث ایجاد حس آرامش پایدار نیز بی‌نظیر بودند. در این فضاها، معماری نه فقط برای سکونت، بلکه برای زیستن طراحی می‌شد. اما در ساختمان‌های امروزی، اگرچه امکانات مدرن فراهم است، اما آن حس اصیل آرامش کمتر دیده می‌شود. امروز معماری ما بیشتر به دنبال تأمین آسایش فیزیکی است تا ایجاد ارتباط عمیق میان انسان و محیط.
این مسئول با تأکید بر ضرورت بازنگری در رویکردهای فعلی، خاطرنشان کرد: «معماری باید انسان‌محور باشد و بتواند پاسخگوی نیازهای روانی، فرهنگی و اجتماعی جامعه باشد. امروز نیاز داریم به آن مفاهیم فراموش‌شده بازگردیم؛ مفاهیمی که زمانی در تار و پود شهرهای ما تنیده شده بود.
صفری در ادامه بر نقش دانشگاه‌ها در تحول هویتی معماری تأکید کرد و گفت: دانشگاه‌ها می‌توانند پیشران حرکت به‌سوی معماری مبتنی بر فرهنگ بومی باشند. هم در عرصه پژوهش و هم در تربیت نیروهای متخصص، این نهادها وظیفه دارند ما را از مسیر انفعال و تقلید بیرون بکشند.
این مسئول توضیح داد: چنین نشست‌هایی بستر بسیار مناسبی برای بازاندیشی در مبانی نظری معماری و شهرسازی ایران است. ما نیازمند احیای الگوهایی هستیم که برخاسته از بستر تاریخی، اقلیمی و فرهنگی کشورند؛ الگویی که نه‌تنها در گذشته کارآمد بوده، بلکه می‌تواند پاسخگوی چالش‌های معاصر نیز باشد.
انتهای پیام
