تجربه حضور در بهشت برزخی در همین دنیا

به گزارش ایکنا؛ جلسه تفسیر آیت‌الله عباسی خراسانی با محوریت سوره بقره، 4 اسفند‌ماه، در مدرسه فیضیه حوزه علمیه قم برگزار شد. وی در این جلسه به تفسیر 35 سوره «بقره» پرداخت.

خداوند متعال در این آیه می‌فرماید: «وَقُلْنَا يَا آدَمُ اسْكُنْ أَنْتَ وَ زَوْجُكَ الْجَنَّةَ وَ كُلَا مِنْهَا رَغَدًا حَيْثُ شِئْتُمَا وَ لَا تَقْرَبَا هَذِهِ الشَّجَرَةَ فَتَكُونَا مِنَ الظَّالِمِينَ؛ و گفتيم اى آدم خود و همسرت در اين باغ سكونت گير[يد] و از هر كجاى آن خواهيد فراوان بخوريد و[لى] به اين درخت نزديك نشويد كه از ستمكاران خواهيد بود». متن سخنان وی در ادامه از نظر می‌گذرد؛

چنانکه در آیات گذشته بیان کردیم، گرچه آدم در اینجا آدم شخصی است، اما شخصیت جناب آدم مورد توجه است؛ لذا منافات ندارد که به لحاظ اسمی خطاب آیه خطاب خاص باشد، ولی به لحاظ حقیقی و وصفی خطاب عام باشد. نکته بسیار مهم تربیتی که از آیه استفاده می‌شود، این است که در این خطاب و گفتمان، هم جناب آدم مورد خطاب است و هم همسر او. خطابی هم که اینجاست امر به سکونت است. می‌شود استفاده کرد حیات جمعی آدم، انسان، همسر و زندگی خانوادگی برای آرامش و آسایش است.

حرف الف و لام «الجنه» الف و لام استغراق و جنس نیست، بلکه مراد از آن جنت معهود است. پس نه باغی از باغ‌های دنیا است و نه بهشتی که بهشت برین است؛ چون اگر آن جنت باشد آن جنت نتیجه اعمال است و هنوز سکنایی صورت نگرفته است، هنوز نتیجه‌ای از نتایج اعمال نیامده است تا صحبت آن جنت باشد. در آن جنت دیگر خروج معنا ندارد. کسانی که وارد بهشت شوند دیگر هیچ‌گونه خروجی برایشان متصور نیست. پس در اینجا مراد از جنت بهشت آخرت نیست بلکه ممکن است مراد از این جنت جنت برزخی باشد. ممکن است جنت برزخی برای قلیلی از عباد تصور و تحقق داشته باشد. گرچه بهشت برین و ورود به برزخ بعد از عالم مرگ متصور است، اما برای قلیلی از افراد شاید در همین دنیا جنت برزخی اتفاق بیفتد. پس این جنت جنت بهشت برین است.

امر به سکونت هم امر تشریعی یا تکلیفی نیست، چون در آنجا تکلیف نیست و اصلاً جای تکلیف نیست. از ماده «اسکن» هم معمولاً دوام و استمرار قابل استفاده است و این عنوان مسکن هم که بر بهشت خلد و ابدی اطلاق شده است، به این جهت است که ساکنان بهشت همواره در آرامش هستند.

یکی از لطافت‌های آیه شریفه این است که به جای اسم بردن از حوا، تعبیر به «زوجک» را آورده است. اولاً در قرآن تعبیر زوج برای جفت و همگام اطلاق می‌شود. اطلاق زوج بر همسر به این اعتبار است که زن و مرد هر کدام به اعتبار دیگری زوج دیگری هستند؛ یعنی مکمل دیگری هستند و در قران هم و در کنار یکدیگر به عنوان ازواج جمع بسته می‌شوند. این نکته بسیار مهمی است. در ادبیات عرب و غیر عرب حتی نسبت به دو لنگه درب که مکمل هم هستند گفته می‌شود زوج یک دیگر هستند، چنانکه زن و مرد هم مکمل هستند.

کلمه «حیث» ظرف مکان است و این معنا را می‌‌رساند می‌توانید در هر قسمت این بهشت تصرف داشته باشید منتهی یک منطقه ممنوعه آزمایشی برای این شما وجود دارد. نباید نزدیک این شجره بشوید. مراد از «لا تقربا» این است که نزدیک این شجره نشوید. حالا این شجره کدام شجره است و چه احتمالاتی برایش بیان شده است را توضیح خواهیم داد. ضمناً نهی این آیه نهی ارشادی است، نهی تکلیفی نیست، چون آنجا تخلف معصیتی وجود ندارد و این طور نیست بگوییم این مسئله با مقام عصمت منافات دارد.

در اینکه مراد از شجره ممنوعه چه شجره‌ای است مصادیق مختلفی بیان شده است، چون شجره آن چیزی است که روی زمین قابل رشد باشد برخلاف اصطلاح معروف که به درخت، شجره می‌گویند به گیاه هم شجره گفته می‌شود. حالا در اینکه این شجره دانه گندم است، خرماست، شجره حسد است، شجره علم آل محمد(ص) است، اختلاف است و روایات مختلفی نداریم.

وقتی از امام رضا(ع) سؤال کردند کدام یک از این مصادیق درست است حضرت فرمودند: همه اینها درست است. این پاسخ خیلی عجیب است. معلوم می‌شود که درخت شجره ممنوعه در آیه شریفه مثل شجره‌های دنیا نیست که هر یک خصوصیت خاص خودش را داشته باشد. حضرت فرمودند شجره بهشت حامل انواع میوه‌ها و ثمرات است. اگر این طور باشد دیگر منافات ندارد که این شجره، شجره مطلق باشد؛ یعنی با همه این خصوصیات سازگاری داشته باشد.