Qurana görə emosional nizam-intizam
Bizə deyilir ki, duyğularımıza diqqət yetirək və onlardan xəbərdar olaq. Duyğular da bizi ciddi şəkildə yoldan çıxara bilər.
Quran təlimləri duyğular sahəsində istiqamət verir və nümunə göstərməklə duyğuları nizama salır. Müxtəlif vəziyyətlərdə müxtəlif yollarla emosional təsirə gedən yolun qarşısını alır.
Nizam və intizam, o cümlədən emosiyaları idarə etmək, həyatın müxtəlif sahələrində insan işlərini təşviq etməkdə təsirli olur. Duyğular sahəsində nizam-intizam əslində idarə olunan və ölçülən duyğulara aiddir. Emosional intizamı olan insan özünü emosional partlayışlardan və buna uyğun olaraq ölçülməyən hərəkətlərdən qoruyur.
Duyğuları ifadə edərkən məhdudiyyətlərə riayət edilməlidir. Müsəlman öz duyğularını islami qayda və prinsiplər əsasında nizamlamalıdır.
Emosional nizam-intizam duyğuları və hissləri düzgün ifadə etmək üsuludur və gündəlik ictimai fəaliyyətlərdə nizam-intizamı qorumaq, duyğu və əməlləri tənzimləmək üçün ən yaxşı üsuldur. Emosional nizam-intizam insanlara öz yalançı istəklərini idarə etməyə imkan verir. Eyni şəkildə, duyğu və hisslərin özünü idarə etməsinə mane olur. Bu, insanlara hər vəziyyətdə ağıllı davranmağa kömək edir.
Quran təlimləri emosiyaları istiqamətləndirmək və emosiyaların qərarlara və hərəkətlərə təsir etməsinin qarşısını almaqla emosiyaları tənzimləmək üçün gözəl bir modeldir. Bu təlimlər çox sistemli bir quruluşa malikdir və bu mövzuda əhəmiyyətli sayda ayələri əməli ardıcıllıqla təsnif etmək mümkündür.
Allah inancının formalaşması və Allahın hər şeyi bilən və qüdrətli olduğuna, Onun iradəsinin bütün dünyaya hakim olduğuna, diləsə dərdlərimizin aradan qalxacağına, hamımızın Ona dönəcəyimizə inanmaq insanda bir çox duyğulara nəzarət etmək imkan verir.
Emosional nizam-intizamın ilk şərtləri arasında ilahi əmrlərə tabe olmaq, qorxu və ümid əsasında dua etmək, Allahın lütfündən razı olmaq, şeytana tabe olmamaq və insanlardan qorxmamaq daxildir. Qəzəbi cilovlamaq, zəiflikdən çəkinmək, başqalarını bağışlamaq, Allaha sığınmaq kimi İslamın digər əmrləri də emosional intizamı təmin edən amillərdir. Quran təlimlərinə uyğun davranmaq duyğuları düzgün istiqamətləndirir, insanı emosional fırtınalardan uzaqlaşdırır rasional həyata və son nəticədə təyyib həyata aparır.
