فعالیت‌ 14 مؤسسه قرآنی دانش‌بنیان در کشور + صوت

به گزارش ایکنا، برنامه افق رادیو قرآن امروز شنبه هشتم اردیبهشت‌ماه با حضور سیدیاسر ساجدی، مدیر بخش هوش مصنوعی و دانش‌بنیان سی و یکمین نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم و با موضوع نوآوری در فعالیت‌های قرآنی و کارکرد هوش مصنوعی در اجرای برنامه‌های قرآنی به روی امواج این شبکه رادیویی رفت. 

ساجدی در ابتدای این برنامه به ارائه تعریفی از نوآوری پرداخت و با تأکید بر اینکه تعاریف متعددی در مراکز آکادمیک و اجرایی برای نوآوری وجود دارد، گفت: نوآوری ایده یا حرف نویی است که فرد در حوزه مشخصی دارد، اگر این ایده عملی و اجرایی شود و در فضای میدان و عملیات منجر به ساخت محصول یا ارائه خدمت جدید شود، نوآوری صورت گرفته است. 

معاون فضای مجازی اداره کل ارتباطات و هماهنگی معاونت قرآن و عترت وزارت ارشاد در ادامه به ارائه دسته‌بندی خود از انواع نوآوری پرداخت و افزود: ممکن است دسته‌بندی‌های مختلفی از نوآوری وجود داشته باشد اما دسته‌بندی من به صورت نوآوری در محصول یا تکنولوژی، نوآوری در فرایند، نوآوری در بازاریابی و نوآوری در مدیریت است. 

وی در ادامه ضمن بیان نمونه‌های عینی از انواع نوآوری بیان کرد: قالب نوآوری‌های حوزه قرآن از نوع نوآوری در محصول است. نکته‌ای که وجود دارد این است که دانش‌بنیان‌ها حتماً باید یک محصول نوآورانه داشته باشند تا بتوانند در زمره دانش‌بنیان قرار بگیرند، در واقع دانش‌بنیانی را به محصول می‌دهند نه به مؤسسه،‌ از جمله مؤسساتی که می‌توان در این بخش مثال زد مؤسسه ایمانور است. 

ساجدی تصریح کرد: نوآوری در فرایند متفاوت از نوآوری در محصول است، یکی از مثال‌ها در این نوع از نوآوری می‌توان به اجرای طرح «بالندگی چهار هزار حافظ قرآن» اشاره کرد. در این طرح مجموعه‌های قرآنی ارتباطی عاطفی و معنوی بین متقاضیان حفظ قرآن کریم و شهدای استان یزد برقرار کردند و نوآوری در فرایند اتفاق افتاد. در اینجا نوآوری در شیوه حفظ نیست بلکه در فرایند اجرای حفظ است. مثال دیگر این حوزه تبدیل فروشگاه قرآن استور به یک سکوی فروش آنلاین و فراهم شدن امکان فروش مجازی محصولات قرآنی برای تمامی فروشگاه‌ها است.

معاون فضای مجازی اداره کل ارتباطات و هماهنگی معاونت قرآن و عترت وزارت ارشاد اظهار کرد: نوآوری در بازاریابی که یکی دیگر از انواع نوآوری در دسته‌بندی ارائه شده است هم خیلی مهم است. مجموعه‌های قرآنی جدیداً سراغ این نوع از نوآوری رفته‌اند که مثال بارز آن ارائه خدمات آموزشی در بستر فضای مجازی است. 

بر اساس گزارش ایکنا در بخش دیگری از این برنامه، حجت‌الاسلام والمسلمین حسین سلیمانی، دبیر کارگروه نوآوری قرآنی در معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری به صورت تلفنی به بیان نکاتی پرداخت. 

وی در ابتدای صحبت‌های خود در مورد پیشینه تشکیل این کارگروه گفت:‌ معاونت علمی یک ستاد با عنوان ستاد توسعه فناوری‌های نرم دارد، این ستاد بیش از 20 کارگروه دارد که یکی از آن‌ها کارگروه نوآوری قرآنی است. سال گذشته معاون علمی و فناوری رئیس جمهور طی بازدیدی که از نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم داشت، برای تشکیل یک کارگروه در حوزه قرآن ابراز تمایل کرد. بعد از مدتی و سپری شدن یک روال، این کارگروه تشکیل شد، در این کارگروه موضوعات مرتبط با حوزه قرآنی پیش می‌رود.

حسینی با اشاره به اینکه در حال حاضر بخشی از ظرفیت‌ها در معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری وجود دارد، گفت: تا پیش از این کارگروه هم ظرفیت‌هایی وجود داشت اما مجموعه‌های قرآنی وقتی می‌خواستند در این حوزه فعالیت کنند چون در معاونت علمی جای پای محکمی نداشته‌اند، کمتر توانسته‌اند از این ظرفیت‌ها استفاده کنند. 

سلیمانی افزود: در این بخش بحث تسهیلات و وام‌هایی که می‌توان از صندوق‌ها گرفت، استفاده از ظرفیت‌های مرتبط با شتاب‌دهنده‌ها، بحث‌های مشاوره‌ای و همه امکانات و قوانینی که دانش‌بنیان‌ها می‌توانند از آن استفاده کنند را داریم. با وجود اینکه برخی از این ظرفیت‌ها محروم بوده‌اند اما برخی مؤسسات پیشگام هم استفاده کرده‌اند، ولی با تمام این تفاسیر، این موضوع توسعه پیدا نکرده است. 

دبیر کارگروه نوآوری قرآنی در معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در ادامه تصریح کرد: این کارگروه تاکنون 12 جلسه داشته و در این جلسات به یک نقشه راه رسیده‌ایم، در این نقشه راه مشخص شده و از سوی معاون علمی رئیس جمهور ابلاغ شده است. 

وی در ادامه در مورد فرایند بهره‌مندی مؤسسات از ظرفیت‌های در نظر گرفته شده از سوی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در حوزه دانش‌بنیان‌ها، بیان کرد: برای ورود به بحث صنایع خلاق و دانش‌بنیان‌ها یک سری مبادی همچون پارک‌های فناوری، شتاب‌دهنده‌ها، خانه‌های خلاق و ... در نظر گرفته شده است که مؤسسات می‌توانند از آن طریق اقدام کنند، کارگروه نوآوری بیشتر جایگاه مأموریت‌دهی، برنامه‌ریزی و نقشه کلان دیدن است. 

همچنین در بخش دیگری از این برنامه، سیدیاسر ساجدی با اشاره به اینکه دانش‌بنیان بودن در حوزه‌های خارج از حوزه فرهنگ و قرآن تعریف روشن و مشخص‌تری دارد، بیان کرد: اثبات دانش‌بنیان بودن در حوزه فرهنگ و قرآن کار سخت و دشواری است، به خصوص آنجا که معاونت علمی ریاست جمهوری بر این موضوع تأکید دارد که حتماً مجموعه دانش‌بنیان باید محصولی داشته باشد، تا دانش‌بنیان به حساب بیاید. مشخصاً تا وقتی یک مجموعه محصول دارای قابلیت فروش و دارای مشتری تولید نکند، نمی‌شود امیدوار بود که آن مجموعه دانش‌بنیان شود.

وی با اشاره به اینکه در نمایشگاه سال 1402 تنها یک مؤسسه دانش‌بنیان در حوزه قرآن در کشور وجود داشت، افزود: در حال حاضر در کل کشور 14 مؤسسه قرآنی توانسته‌اند دانش‌بنیان شوند که عدد پائینی است و باید افزایش پیدا کند. یکی از کارکردهای این کارگروه افزایش تعداد کمی این آمار است. بسیاری از مجموعه‌های قرآنی هستند که اگر مشاوره‌هایی دریافت کنند، می‌توانند از امتیازات و ظرفیت‌های در نظر گرفته شده بهره‌مند شوند و در دایره دانش‌بنیانی قرار بگیرند، این کار دارد اتفاق می‌افتد. وقتی این ادبیات در مجموعه‌های قرآنی شکل بگیرد و جا بیفتد، خودبه‌خود باب نوآوری هم باز می‌شود و سایر مجموعه‌ها هم به این سمت می‌روند که نوآوری و خلاقیت در محصول خود ایجاد کنند. 

بر اساس گزارش ایکنا، در بخش دیگری از این برنامه احمد ربیعی‌زاده، معاون فناوری و مسئول آموزشگاه هوش مصنوعی مرکز تحقیقات اسلامی نیز به صورت تلفنی به بیان نکاتی در مورد محصولات مبتنی بر هوش مصنوعی این مرکز پرداخت.

وی  گفت: مرکز نور در حوزه نرم‌افزارهای علوم اسلامی بیش از سه دهه است فعالیت دارد و بیش از 10 سال است به سمت به کارگیری فناوری‌های هوش مصنوعی رفته است. ما بالغ بر 50 قابلیت متکی بر هوش مصنوعی را در لابه‌لای محصولات خودمان مورد استفاده قرار داده‌ایم، برخی از این موارد در فرایند آماده‌سازی و غنی‌سازی محتوا به کار گرفته شده و برخی هم به عنوان یک قابلیت در اختیار کاربران قرار می‌گیرد.

ربیعی‌زاده در ادامه به رونمایی از نسخه چهار جامع‌التفاسیر و برخی از ویژگی‌های این نسخه اشاره کرد و افزود: در این نسخه علاوه بر حجم محتوایی، بیش از 400 عنوان تفسیر اضافه شده است. در نسخه چهارم نرم‌افزار جامع تفاسیر توجه ویژه به الفاظ قرآنی شده است. ما بخشی در نرم‌افزار با عنوان واژه‌نامه داریم و بیش از ۱۶ هزار واژه غیرتکراری از قرآن به کاربر ارائه شده است. در این نسخه علاوه بر آیات مشتمل بر کلمات، مفاهیم این واژگان هم در منابع به کاربر عرضه شده است که بخشی از آن منابع، مخصوص قرآن است.

معاون فناوری و مسئول آموزشگاه هوش مصنوعی مرکز تحقیقات اسلامی بیان کرد: معجم صرفی هم از مواردی است که به نسخه جدید افزوده شده است؛ ما در این نرم‌افزار ویژگی‌های صرفی را در اختیار کاربر قرار داده‌ایم که شامل ۱۸ شاخصه است؛ از جمله اینکه کلمه از چه ریشه‌ای است؟ از چه قسم است؟ یعنی اسم یا حرف و یا ... است. کاربر در این نسخه می‌تواند براساس همین شاخص‌ها و برچسب‌ها، جست‌وجو داشته باشد. از جمله کاربردهای این مسئله آن است که می‌توان دانست در قرآن چند فعل وجود دارد و از این تعداد چند ثلاثی مجرد هستند یا اسم‌های قرآن چند تاست.