انقلاب فرهنگی و جهاد تبیین در عصر طلایی امام باقر(ع) شکل گرفت

معصومه ظهیری، مدرس حوزه و دانشگاه در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا از قم با اشاره به اینکه امام باقر(ع) ملقب به ابوجعفر و باقرالعلوم است، اظهار کرد: ایشان آخرین بازمانده از واقعه کربلا از میان معصومین(ع) هستند یعنی بعد از پدرشان حضرت سجاد(ع)، ایشان در دوران خردسالی این واقعه را درک کردند؛ شاید زمینه تبیین و روایتگری که در زمان امام باقر(ع) رواج پیدا کرد، حضور ایشان در جریان مبارزه با بنی‌امیه و غاصبین جریان امامت و ولایت بود.

وی ادامه داد: امام باقر(ع) از جهتی امتیاز بارز دارند که آن ذوالحسبین است یعنی هم از جهت پدرشان از سلاله پیامبر اکرم(ص) هستند و هم از طریق مادر به امام حسن مجتبی(ع) می‌رسند، بنابراین از هر دو طرف به زهرای مرضیه(س)، امام علی(ع) و پیامبر اکرم(ص) انتساب دارند و فرزندان بعد از امام باقر(ع) دارای این ویژگی هستند که از هر دو جهت به انتساب پیدا می‌کنند.

مدرس حوزه علمیه خواهران گفت: عصر طلایی انقلاب فرهنگی در دوران امام باقر(ع) به‌عنوان بنیانگذار جریان نهضت تغییر و تحول و بازگشت به جریان امامت و ولایت ایجاد شد و ادامه این کار در دوران امام صادق(ع) گسترش یافت؛ امام محمد‌باقر(ع) کرسی‌های تدریس، پاسخ به شبهات و سؤالات، احکام و مسائل فقهی و اعتقادی را بیان کردند و تحول بزرگی در عرصه علمی و فرهنگی ایجاد کردند.

ظهیری اظهار کرد: قبل از امام باقر(ع) سه عامل وجود داشت، نخست اینکه حدیث‌نویسی ممنوع بود، دوم اینکه خبرنگاران منتسب به دستگاه خلافت بودند و سوم اینکه ترس و خفقان رواج داشت و کسانی که در سینه‌های خود روایات بعد از رحلت پیامبر اکرم(ص) تا واقعه کربلا را سپرده بودند، بیان نمی‌کردند.

وی ادامه داد: حضرت باقر(ع) بنا را بر این گذاشتند که با هر سه جریان مقابله کنند که نخست ظلم‌ستیزی بود که به‌صورت مقابله با جریان حکومت اقدام کردند و دوم به تربیت شاگردان و نگاشتن و مقابله با جریانی که در آن نگاشتن ممنوع بود، پرداختند و سوم نیز شجاعت امام باقر(ع) و حضور میان مردم که موجب شد شاگردان حضرت جسارت لازم را پیدا کرده و به نقل احادیث، روایات و بیان علوم بپردازند.

مدرس حوزه علمیه خواهران بیان کرد: امام باقر(ع) حدود ۱۰ خلیفه را پشت سر گذاشتند و در دوران اواخر حکومت بنی‌امیه و آغاز حکومت بنی‌عباس فرصتی در اختیار امام قرار گرفت که به پرورش شاگردان، انتشار علوم، ترس‌زدایی و مقابله با جریان خفقان آسان‌تر اقدام شود.

وی گفت: انقلاب فرهنگی، نهضت فرهنگی و جهاد تبیین در عصر طلایی امام باقر(ع) و امام صادق(ع) شکل گرفت و رواج پیدا کرد، بنابراین عصر امام باقر(ع) عصر تعییر و تحول است و ایشان علاوه بر شیعیان، سایرین را نیز به قرآن و عترت، سنت و اهل بیت(ع) که میراث پیامبر اکرم(ص) بود، بازگشت دادند.

ظهیری عصر امام باقر(ع) را دوران بازگشت به جریان رسالت و قرآن ناطق عنوان کرد و افزود: بسیاری از روایات به یادگار مانده از گنجینه گرانمایه پیامبر اکرم(ص) در زمینه سیره، قرآن و فهم قرآن از زمان امام باقر(ع) بنا گذاشته شد، بنابراین ما مدیون امام باقر(ع) و امام صادق(ع) هستیم.

وی بیان کرد: با بازخوانی آنچه پیامبر گرامی اسلام(ص) برای تحولات اجتماعی، تربیت انسان و آرامش در خانواده و پرورش نسل شیعه برای ما آورده بودند به جریان اصیل برگرفته از آبشخور وحی که حیات انسان را تضمین و سعادت فرد و سلامت انسان و جامعه را تأمین می‌کند توسط امام باقر(ع) بنا نهاده شد و قدرت بهره‌مندی از چشمه‌سار وحی به انسان‌ها داده شد.

این مدرس دانشگاه گفت: امام باقر(ع) از این فرصت و بستر استفاده کردند تا جریان معروفی که پیامبر اکرم(ص) برای حیات انسان‌ها و حیات طیبه وعده داده و خداوند آن را در مسیر حرکت به سمت ولی به مردم نمایش دادند، را معرفی کنند.

وی اظهار کرد: به نظر می‌رسد میلاد حضرت فرصتی است که بدانیم تنها راه سعادت و نجات انسان، بازخوانی روش و مکتب اهل بیت(ع) است و مکتب امام باقر(ع) نیز مکتب سعادت و رهایی از زنجیرها و اسارت‌هایی است که در دوران آخرالزمان دنیاطلبان دست و پای مردم را با آن می‌بندند.

ظهیری گفت: علم نور و دنیاطلبی و وابستگی به دنیا ظلمت است و امام باقر(ع) نور و روشنایی را به ما نمایاندند تا از جهل دور شویم و بدانیم رستگاری در طهارتی است که در مسیر اهل بیت(ع) می‌توانیم بیاموزیم؛ در فضای خفقان و گرداب ترسی که نسبت به دشمنان در آن زمان ایجاد شده بود ایشان سعی کردند در این فضا با نشان دادن واقعی جایگاه امامت، انس و مهربانی را به مردم بیاموزند.

گفت‌وگو از الهام حلاجیان