کتاب «سیری در مفاتیح‌الجنان» منتشر شد

کتاب «سیری در مفاتیح‌الجنان» اثر حجت‌الاسلام حمید الهی‌دوست، استادیار و مدیر گروه فقه و اصول جامعة‌المصطفی‌(ص) العالمیه اصفهان به تازگی به همت مؤسسه فرهنگی قرآن و عترت رسول امین در 506 صفحه در انتشارات نورالحیات چاپ و روانه بازار نشر شده است. در ادامه، گفت‌وگوی خبرنگار ایکنا از اصفهان را با نویسنده این کتاب می‌خوانید.

ایکنا ـ چه ضرورتی باعث شد تا به تألیف این کتاب بپردازید.

در سال جاری، عمر کتاب «مفاتیح‌الجنان» به 100 سال رسید و لذا شایسته بود که در یکصدمین سال انتشار آن، درباره این کتاب ارزشمند که پس از قرآن، نهج‌البلاغه و صحیفه سجادیه در تمامی مشاهد مشرفه، مساجد، حسینیه‌ها، قبور امامزادگان و منازل مورد استفاده قرار می‌گیرد، بازنگری و پژوهشی صورت پذیرد.

از سوی دیگر، دعا در زندگی دینداران از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. دعا بخش مهمی از لذت معنوی انسان‌ محسوب می‌شود که می‌تواند فراغت او را پر کند، آرامش‌بخش لحظات تنهایی‌اش باشد و برقراری ارتباط با خداوند را میسر کند. دعا درمان بسیاری از بیماری‌های جسمی و روحی ما و وسیله‌ای برای برآورده شدن حاجات و نیازمندی‌های ماست؛ پس بخش مهمی از زندگی دینداران را دعا، مناجات، نماز، برقراری ارتباط معنوی با خدای متعال و زیارت اهل‌ بیت(ع) تشکیل می‌دهد. کتب ادعیه نیز مشتمل بر دعا، زیارات و اعمالی‌ است که شیوه صحیح، معقول، متعارف و غیربدعت‌گونه برقراری ارتباط با خدا و ائمه(ع) را به ما ارائه می‌دهند.

در این میان، کتاب «مفاتیح‌الجنان» اثر محدث قمی، جایگاه ویژه‌ای در بین کتب ادعیه دارد. نقل است که ایشان، خود و خانواده‌اش در طول سال به تمامی موارد مندرج در این کتاب عمل می‌کردند و لذا این اثر با استقبال بسیاری از سوی محبان اهل بیت(ع) مواجه شده و محبوبیت ویژه‌ای یافته است.

ایکنا ـ آیا برای برقراری ارتباط بهتر با این کتاب، خواننده ملزم به مطالعه و آشنایی با کتاب «مفاتیح‌الجنان» است؟

این کتاب را بدون مراجعه به «مفاتیح‌الجنان» نیز می‌توان استفاده کرد و تکمله‌ای برای آن محسوب می‌شود؛ یعنی علاوه بر مطالب مندرج در کتاب «مفاتیح‌الجنان»، مباحث دیگری همچون بررسی شخصیت محدث قمی، آثار وی و منابعی که در تدوین «مفاتیح‌الجنان» از آنها استفاده کرده، شرح ادعیه و زیارات و اشاره به منابعی را که شرح برجسته‌ای از ادعیه و زیارات عرضه کرده‌اند نیز دربر می‌گیرد. لازم به ذکر است که اگر خواننده صرفاً قصد قرائت ادعیه و زیارات را داشته باشد، نیازمند مراجعه به «مفاتیح‌الجنان» است، اما اگر به دنبال کسب اطلاعات راجع به ادعیه و زیارات مندرج در آن باشد، مطالعه کتاب «سیری در نهج‌البلاغه» برای او کفایت می‌کند.

ایکنا ـ مزیت‌های این کتاب در مقایسه با «مفاتیح‌الجنان» چیست؟

در نگارش این کتاب از ۲۲۶ منبع استفاده و مباحثی افزون بر مندرجات «مفاتیح‌الجنان» به آن اضافه شده که شرح تعدادی از ادعیه و زیارات، توضیحی درباره منابع استفاده‌شده از سوی محدث قمی، ارائه جداول و ذکر مفاهیم مهم ادعیه‌، نمونه‌ای از آنهاست.

علاوه بر این، مباحث مطرح‌شده در کتاب «مفاتیح‌الجنان» به‌صورت پراکنده بیان شده، اما در این کتاب مطالب ذیل ۱۷ عنوان درسی منظم شده است؛ مثلاً در فصل اول کتاب به مباحث مقدماتی طی هفت عنوان پرداخته شده که افق‌های متنوعی درباره کتاب «مفاتيح‌الجنان» به سوی خواننده خواهد گشود.

مباحث دسته‌بندی‌شده در این اثر شامل ۱۷ عنوان به این شرح است: آشنایی با مفاهیم کلیدی در باب ادعیه، آ‌شنایی با محدث قمی و مفاتيح‌الجنان، روش‌شناسی مفاتيح‌الجنان، تحلیل فضایل و ثواب‌های فراوان بعضی از اعمال، مباحث تاریخی در مفاتيح‌الجنان، کتاب‌شناسی و آشنایی با منابع مفاتيح‌الجنان، اعتبارشناسی مفاتيح‌الجنان، تعقیب نمازها و ادعیه و زیارات هفته، ادعیه مشهور و سودمند، اعمال ماه‌های رجب، شعبان، رمضان، شوال تا جمادی‌الثانی، زیارات مدینه منوره و زیارات امیرالمؤمنین(ع)، ادامه زیارات امیرالمؤمنین(ع)، زیارات اباعبدالله‌الحسین(ع)، زیارات کاظمین، مزار سلمان، حرم امام رضا(ع)، زیارات جامعه و ادعیه دیگر.

ایکنا ـ آیا روایات نقل‌شده در کتاب «مفاتیح‌الجنان» برای بازنشر در این کتاب مورد بازبینی سندی و پالایش حدیثی قرار گرفت؟

خیر، اما در این کتاب گزارش‌هایی از اصالت بعضی از ادعیه‌ درج شده که از اعتبار سندی بیشتری برخوردارند. لازم به ذکر است که محدث قمی خود به موضوع وثاقت ادعیه پایبند و احادیث و روایاتی را که از وثوق و اتقان آنها مطمئن بوده، در این کتاب جمع‌آوری کرده است.

از سوی دیگر، در باب انجام مستحبات قاعده‌ای به نام تسامح در ادله سنن با این مضمون وجود دارد که اگر مکلفی به امید کسب ثواب، عملی انجام دهد که از لحاظ اعتبار سندی و صدور آن از سوی حضرات معصومین(ع) تردیدی وجود داشته باشد، ثواب و پاداش آن عمل برای وی محفوظ است.

الهه‌سادات بدیع‌زادگان