انتشار اوراق مرابحه ارزی چه زمانی اثربخش است؟

حسین محمودی اصل، کارشناس مسائل اقتصادی، در گفت‌وگو با ایکنا، درباره تأثیر انتشار اوراق مرابحه ارزی بر ثبات قیمت ارز در بازار که اخیراً از سوی بانک مرکزی منتشر شده است، گفت: برای هر فعالیتی در هر حوزه‌ای به هر حال مباحث مرتبط با امکان‌سنجی، استقبال مردم، شرکت‌ها و فعالان اقتصادی بایستی ارزیابی شود. متأسفانه به دلیل اینکه حساب‌های ارزی در دور اول تحریم‌ها، دولت‌های نهم و دهم، اوراق ارزی متعلق به مردم به نرخ روز محاسبه نشد و نه برگه‌های فیزیکی اوراق ارزی را ارائه دادند و نه براساس قیمت بازار آزاد آنها را خریداری کردند، سبب شد بسیاری از افراد متضرر شوند و نوعی نااطمینانی در اقتصاد کشور به وجود آید.

وی افزود: اما در حالت عادی به طور قطع این اوراق وقتی به صورت ارزی منتشر شود باعث می‌شود تقاضا برای ارز فیزیکی کاهش پیدا کند و از سوی دیگر عرضه ارز فیزیکی در بازار افزایش ‌یابد. همچنین نکته مهم دیگر این است که این اوراق در چه محلی به مصرف خواهد رسید و آیا بازگشت منابع به صورت واقعی انجام می‌شود یا خیر؟

اصل مهم در انتشار اوراق مرابحه

این کارشناس اقتصادی ادامه داد: طبق سنوات گذشته، اوراقی که قبلاً منتشر می‌شدند اصولاً برای تسویه اوراق قبلی به کار می‌رفتند و اکنون هم دولت حدود 200 هزار میلیارد دلار برای تسویه اصل اوراق و حدود 50 هزار میلیارد دلار هم برای تسویه سود اوراق قبلی منتشر کرده است. به عبارتی این اوراق هیچ‌گونه کار عملیاتی، تولیدی، توسعه‌ای، عمرانی و غیره انجام نمی‌دهند و فقط برای پوشش بدهی کاربرد دارند و به مثابه کشیدن چک است.

محمودی اصل بیان کرد: در اوراق مرابحه این اصل مهم است که اولاً منابع کجا سرمایه‌گذاری می‌شوند؟ ثانیاً مباحث مرتبط با ضمانت و ایجاد اطمینان بسیار مهم است. اگر این اوراق به سمت پروژه‌های ارزی با سود مناسب هدایت شوند یعنی اگر سود مناسب ارزی داشته باشند هم به نفع پروژه‌هاست و هم به نفع خریداران این اوراق خواهد بود.

وی گفت: به طور کلی انتشار اوراق مرابحه ارزی زمانی اثربخش است که ثبات ارزی را در بازار داشته باشیم و در آن صورت قطعاً انتشار اوراق مرابحه ارزی منجر به کاهش فشار بر بازار ارز می‌شود. به عبارتی صرف توزیع اوراق مرابحه ارزی نمی‌تواند باعث کنترل بازار ارز شود زیرا کنترل بازار ارز نیازمند رعایت عوامل مختلفی است.

سازمان بورس؛ متولی اصلی انتشار اوراق مرابحه ارزی 

این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه سازمان بورس و اوراق بهادار باید متولی اصلی انتشار اوراق مرابحه ارزی باشد، اظهار کرد: بانک مرکزی باید به عرضه سکه و کنترل نقدینگی بپردازد و نباید در حوزه انتشار اوراق بهادار ورود پیدا کند و به نظر من حرکت اخیر بانک مرکزی در انتشار اوراق مرابحه ارزی خیلی معنادار نیست. لازم است یک درگاه برای انتشار اوراق مشخص شود تا مبادا تشکیلات و سازمان‌دهی جدیدی شکل گیرد و یا سازمان‌دهی قبلی برهم بخورد. وقتی در بورس چنین ساختارهایی از قبل وجود داشته نیازی به تشکیل ساختار جدیدی نیست. به باور من نباید اجازه داد هر سازمان و نهادی خودش دست به انتشار اوراق بزند و فقط باید یک نهاد مسئول چنین اقدامی شود در غیر این صورت امکان دارد حتی شهرداری هم دست به انتشار اوراق بزند!

محمودی اصل بیان کرد: نفس انتشار اوراق مرابحه ارزی خوب و پسندیده است و احتمال دارد شرکت‌ها و صندوق‌ها به سمت این‌گونه اوراق بیایند و مردم عادی کمتر به آن رغبت نشان می‌دهند. ولی به طور کلی هزینه‌ها را کاهش می‌دهد اما به شرط اینکه فقط یک متولی داشته باشد نه چند متولی.

گفت‌وگو از سعید امینی