استفاده از تمثیل؛ روش قرآن برای تربیت انسان

به گزارش ایکنا، بهمن هادی‌لو، پژوهشگر قرآنی، دوم اسفندماه در سومین همایش بین‌المللی پژوهش‌های قرآنی که در دانشگاه علوم قرآنی قم برگزار شد، با موضوع «راهبرد زبانی، روشی کارا در تربیت انسانی قرآن‌بنیان؛ مطالعه موردی پرسشگری و تصویرآفرینی»، گفت: علت انتخاب این موضوع چند دلیل بوده است؛ اول اینکه بنده علاقه‌مند به ادبیات عرب و آشنا با آن هستم، دوم اینکه روش و راهبرد در راستای عنوان همایش است و سوم، اهمیت موضوع تربیت است و اینکه از زبان‌شناسی می‌توان برای تربیت بهره گرفت.

وی افزود: تربیت از مهم‌ترین نیازهای بشری است که از ابتدای تاریخ انبیاء مورد توجه بوده است و سبک‌های مختلفی هم در این زمینه به کار گرفته شده است. قرآن کریم معجزه جاودان پیامبر(ص) است و در امر تربیت جایگاه ویژه دارد و خداوند در آموزش مسائل تربیتی از اسلوب‌ها و سبک‌های خاصی بهره برده است که شناخت آن می‌تواند به ما کمک کند.

هادی‌لو با اشاره به راهبردهای زبانی قرآن در تربیت و با بیان اینکه راهبردها متعدد است ولی بنده از دو راهبرد استفاده کرده‌ام که پرسشگری و تفکر است، اظهار کرد: شناخت سبک آن‌قدر مهم است که بدون آن بهره‌برداری از قرآن مشکل است و امام صادق(ع) هم در روایتی بر آن تأکید دارند. بنابراین با دقت در آموزه‌های تربیتی قرآن کریم چنین به دست می‌آید که قرآن از سبک‌های زبان‌شناسی و غیر آن بهره برده است و ما هم با شناخت این سبک‌ها و استفاده از آن می‌توانیم در امر تعلیم و تربیت گام بلندی برداریم.

وی بیان کرد: هدف این مقاله سبک خاص زبانی پرسشگری است و فرضیه آن این است که بازشناسی راهبردهای زبانی قرآن نقش مؤثری در نهادینه کردن تربیت در جامعه دارد. 

پژوهشگر قرآنی با طرح این پرسش که چطور می‌شود استفهام روشی برای تربیت باشد، افزود:  اسلوب استفهام در واقع یکی از مؤلفه‌های اندیشه‌ورزی است؛ تربیت آدمی از مهم‌ترین وظایف بشر است و راه و رسم درست تربیت از دیرباز تاکنون مورد توجه اندیشمندان تربیتی بوده است و در این میان آنچه بیش از همه در فرایند تربیت مورد توجه بوده، اندیشه‌ورزی و تفکر است که این را ما در تعریف ارسطو از انسان ملاحظه می‌کنیم زیرا او نطق و اندیشه‌ورزی را ویژگی بارز انسان می‌داند. 

پاسخ در گرو تفکر است

وی تصریح کرد: براین اساس، تقویت اندیشه‌ورزی و تفکر، پای ثابت اهداف تربیتی است و از سوی دیگر تقویت فکر وابسته به امور دیگری است؛ یکی از مؤلفه‌های مهم راه‌اندازی جریان تفکر، پرسش است و تا پرسش مجال طرح نیابد، جریان تفکر راه نخواهد افتاد و تا فکر به حرکت نیفتد، شناخت و دستیابی به پاسخ هم ممکن نیست.

این پژوهشگر بیان کرد: گادامر، فیلسوف آلمانی هم می‌گوید برای ورود هر موضوعی پرسش ضروری بوده زیرا کلید رسیدن به فهم است و اگر فهم نباشد، تربیت هم محقق نخواهد شد بنابراین پرسش در تربیت نقش کلیدی دارد.

وی با اشاره به روش تصویرآفرینی قرآن کریم در تربیت، افزود: خیلی از دانشنمندان به علم بدیع به عنوان علم زیبایی‌شناسی نگاه می‌کردند ولی امروزه معتقدند در فهم کلام مؤثر است؛ بنده در این مقاله فقط به تمثیل پرداخته‌ام و تمثیل هم در جهت اقناع آدمی به کار می‌رود، یعنی اقناع در برابر شبهات؛ قرآن کریم تمثیل را برای تربیت بشر در سه بعد اعتقادی، اخلاقی و تشریعی به کار برده است.