تأیید قرآن و روایات بر تفاوت‌های جسمی، روانی و حقوقی زن و مرد

به گزارش ایکنا، آیت‌الله محمد عندلیب همدانی، استاد سطح خارج حوزه علمیه، 15 فروردین ماه در دومین جلسه نشست علمی «بررسی فقهی و روان‌شناسی اختلالات هویت جنسی» با بیان اینکه در جلسه گذشته به برخی موارد کلی اشاره شد، گفت: تا جزئیات بحث در عرصه تشابهات و تمایزات میان زن و مرد تبیین نشود از نظر فقهی نمی‌توانیم به یک پاسخ مطمئن شویم؛ عرض شد که نظام آفرینش، نظام احسن است و از زیبایی‌های آفرینش وجود شباهت‌های اصلی و اساسی بین جنس مذکر و مؤنث است. خداوند از هر چیزی زوج آن را آفریده است و در انسان هم همینطور و از جهت انسانی بین این دو جنس هیچ فرقی نیست.

استاد سطح خارج حوزه و عضو سابق جامعه مدرسین حوزه علمیه قم اضافه کرد: تفاوت بین زن و مرد در سه چیز است؛ ابتدا تفاوت جسمی، دوم تفاوت روحی و روانی و سوم تفاوت حقوقی و فقهی که با وجود شباهت‌های زیاد این سه تفاوت را نمی‌توان نادیده گرفت. در مورد تفاوت جسمی، آنچه عرض می‌شود، مستند به آخرین تحقیقات توسط خبرگان فن است. براساس این تحقیقات، هرقدر سن پسران بالاتر رود، در هر مهارتی که محتاج به حرکت جسمی بیشتر باشد، اغلب پسران برتری دارند و در نقطه مقابل، رشد جسمی دختران چه در ابتدای تولد و بعد از آن و در وقت بلوغ، اغلب زودتر از پسران است. صبر و مقاومت آنان هم در برابر بیماری بیشتر است و از نظر بینایی و شنوایی هم گاهی تفاوتی گزارش شده است.

حجت‌الاسلام عندلیب همدانی بیان کرد: تحقیقات نشان داده است که اغلب مغز مردان از مغز زنان بزرگتر است ولی این امر، دلیل توانمندی ذهنی بیشتر نیست. زنان و مردان نه تنها در آناتومی بلکه در رفتارهای خود هم با همدیگر متفاوت هستند و تفاوت‌های جنسی موجود در رفتار در واقع بازتاب‌دهنده تفاوت‌های جسمی موجود در مغز مخصوصا هیپوتالاموس و سیستم بویایی است.

سختگیری زنان در مسائل اخلاقی

وی بیان کرد: زن و مرد با اینکه در اساسی‌ترین نیازهای معنوی همانند هستند ولی اغلب صبر و تحمل و عاطفه، کنجکاوی، گرایش‌های معنوی زنان بیشتر و در مسائل اخلاقی سختگیرتر هستند و اغلب در مردان، اعتماد به نفس و استقلال‌خواهی بیشتری مشاهده می‌شود. نسبت به استدلالات عقلی هم گرایش مردان بیش از بانوان بوده و در زمینه‌های هنری و زیبایی‌شناسی برعکس است.

استاد سطح خارج حوزه با اشاره به قرابت لفظی بین جنس و جنسیت، اظهار کرد: واژه جنس به ابعاد بیولوژیکی مردانگی و زنانگی مربوط است و جنسیت به صفات و ویژگی‌های اجتماعی دو جنس اطلاق می‌شود. جامعه‌شناسان در فرق بین جنس و جنسیت تاکید دارند، گرچه در روان‌شناسی هم دقیقا رعایت می‌شود. در جنسیت بین انتظارات جامعه متفاوت است، بنابراین بین جنس و جنسیت باید تفاوت بگذاریم و در بحث مورد نظر هم تغییر جنسیت را مدنظر قرار دهیم.

وی اظهار کرد: اصطلاح دیگری که باید به آن توجه شود، ویژگی‌های جنسی اولیه و ثانویه است؛ ویژگی اولیه جنسی تفاوت در شکل آلت تناسلی دو جنس است و ویژگی ثانویه هم شامل تغییر صدا، پهن شدن شانه و درآوردن ریش و ... است و ویژگی ثانویه در زنان هم موضوعات دیگر است.

تفاوت بین جنس و جنسیت

استاد سطح خارج حوزه علمیه با تاکید بر اینکه تفاوت بین دو جنس را باید در جنسیت‌ها مشاهده کرد، اضافه کرد: اصطلاح دیگر در این بحث هویت جنسی است و تا این اصطلاحات را روشن نکنیم حکم فقهی هم نمی‌توان داد. احساس مذکر بودن در یک مرد، هویت جنسی او هست و احساس مؤنث بودن در یک زن، هویت جنسی او را تشکیل می‌دهد. گاهی از هویت در تعابیر دیگر مانند هویت ملی، نژادی و دینی و طلبگی و ... استفاده می‌شود، مذکر و مؤنث هم همینطور است. هویت جنسی عاملی کلیدی در زندگی و همراه انسان و نشان‌دهنده تجربه عاطفی و شناختی فرد از جنس خود و تظاهرات عینی مربوط به آن جنس است.

وی افزود: باید ببینیم آنچه به نام تغییر جنسیت معروف است در حقیقت چه کاری قرار است انجام شود؛ قرآن کریم از جمله آیه 18 سوره زخرف، أَوَمَنْ يُنَشَّأُ فِي الْحِلْيَةِ وَهُوَ فِي الْخِصَامِ غَيْرُ مُبِينٍ، بیان می‌کند که حس بیشتری درباره زیبایی در زنان وجود دارد؛ گویا زن در زیور و زینت بزرگ شده است نه اینکه مرد به زیبایی بی توجه است ولی جهت غالبی زنان این است. از روایات هم استفاده می‌شود که بردباری و تحمل زنان بیش از مردان است همانگونه که میل جنسی بانوان بیشتر است البته با حیا و شرم بیشتری همراه است.

استاد سطح خارج حوزه علمیه اظهار کرد: مورد تصریح قرآن و روایات است که در عین مشترکات فراوان در اساس انسانیت، این تفاوت‌ها هم وجود دارد و از جمله تفاوت‌های فقهی و حقوقی که هر کدام بحث مستقلی می‌طلبد، اینکه در جایی تفاوت فقهی و حقوقی بین زن و مرد وجود دارد محتاج به دلیل متقن از نظر سند و دلالت است والا قاعده اشتراک در تکلیف، فرقی بین زن و مرد نگذاشته است. بنابراین در جلسه نخست به قاعده حسن و احسان و جایگاه زن و مرد پرداختیم و در جلسه امروز به تفاوت‌های جسمی، روحی و حقوقی و فقهی بین زن و مرد و با این سیر بهتر می‌شود اساس مبحث دقیق تغییر جنسیت را تفسیر کنیم.