جستاری در کتاب‌شناسی مهدویت
کتاب‌های متعددی با رویکردهای متفاوت درباره مهدویت به رشته تحریر درآمده است که عمده آنها را می‌توان در دسته‌بندی‌هایی با عناوین آموزشی، تاریخی، موعودشناسی، اتفاقات عصر ظهور، بررسی مهدویت از نظرگاه احادیث و دیدگاه دین‌پژوهان غربی و خرافه‌زدایی از مهدویت جای داد.
اعتقاد به ظهور موعود و منجی آخرالزمان یا آنچه در قرآن با عنوان نوید حکومت صالحان و مؤمنان بر روی زمین آمده است، جایگاه برجسته و والایی در مکتب شیعه دارد و در کنار نهضت عاشورا، همواره انگیزه‌بخش و به حرکت درآورنده پیروان این مکتب بوده است. نظر به اهمیت این آموزه در فرهنگ شیعی، نویسندگان و محققان شیعه‌مذهب همواره تلاش کرده‌اند تا مهدویت را از رویکردها و زوایای گوناگون مورد تحلیل و بررسی قرار داده و گرد شبهات و خرافات را از چهره این آموزه اصیل اسلامی بزدایند. در نوشتار پیش رو، حجت‌الاسلام محمدرضا امامی‌نژاد، فارغ‌التحصیل مرکز تخصصی مهدویت حوزه علمیه قم و مدرس مباحث مهدویت در حوزه و دانشگاه در گفت‌و‌گو با خبرنگار ایکنا از اصفهان به معرفی اجمالی تعدادی از آثار با موضوع مهدویت پرداخته است که در متن ذیل از نظر می‌گذرد.
یک‌سری کتاب‌ها در زمینه مهدویت، حالت درسنامه و رویکرد آموزشی دارد و برای معلمان و مربیانی که در کانون‌ها و مراکز آموزشی به امر تدریس اشتغال دارند، مفید است. از جمله آنها می‌توان به «نگین آفرینش» در سه جلد اشاره کرد که محمدمهدی حائری‌پور، مهدی یوسفیان و محمدامین بالادستیان آن را به رشته تحریر درآورده‌اند. این کتاب با ضرورت طرح مباحث مهدویت آغاز می‌شود و سپس به موضوعاتی نظیر معرفت امام، خصوصیات شخصی امام، غیبت امام، ارتباط و ملاقات با امام، علائم و شرایط ظهور امام و... می‌پردازد. در پایان هر درس نیز چکیده مطالب آمده و یک کتاب درباره موضوع درس معرفی شده است.
کتاب دیگری که حالت درسنامه دارد، علمی‌تر و تخصصی‌تر بوده و مخصوص طلاب و دانشجویان است، «درسنامه مهدویت» نام دارد که خدامراد سلیمیان در سه جلد آن را به رشته تحریر درآورده است. بنیاد مهدویت و آینده‌پژوهی اصفهان نیز مباحث کتاب «نگین آفرینش» را در قالب یک‌سری جزوه‌های آموزشی برای کسانی که دوره‌های مهدویت را می‌گذرانند، منتشر کرده است.
دسته دیگر کتاب‌ها در زمینه مهدویت، رویکرد تاریخی دارند و به موضوع تاریخ زندگی امام زمان(عج) پرداخته‌اند. «تاریخ عصر غیبت: نگاهی تحلیلی به عصر غیبت امام دوازدهم(عج)» اثر مسعود پورسیدآقایی، رضا جباری، حسن عاشوری و سیدمنذر حکیم و «تاریخ غیبت کبری» از سیدمحمد صدر، از جمله این کتاب‌هاست. در کتاب اخیر، به موضوعاتی همچون تفاوت میان غیبت کبری و غیبت صغری، ویژگی‌های دوران غیبت کبری، تاریخ زندگی حضرت مهدی(عج)، مسئله دیدار با امام زمان(عج) در دوران غیبت کبری، نامه‌های امام به شیخ مفید، بررسی احادیث درباره حضرت مهدی(عج)، شرایط و نشانه‌های ظهور و... پرداخته شده است.
مهدی علی‌زاده نیز به ترجمه و تحقیق درباره کتاب «در انتظار ققنوس» اثر سیدثامر هاشم العمیدی پرداخته است. این کتاب بیشتر رویکرد موعودشناسی و مهدی‌باوری دارد و به‌صورت مفصل، به شناخت امام زمان(عج) در روایات شیعه و اهل سنت پرداخته و مترجم نیز در هر قسمت، تعلیقه‌هایی به اصل کتاب افزوده است. در بخشی از کتاب، لغزش‌گاه‌های مهدی‌پژوهی نظیر برداشت اشتباه از احادیث، استناد به احادیث ساختگی، تطبیق حضرت مهدی(عج) بر عیسی بن مریم، مدعیان مهدویت و... مورد بررسی قرار گرفته و بخشی نیز با عنوان مهدویت و خردپذیری وجود دارد که به موضوعاتی نظیر طول عمر امام زمان(عج) و طولانی شدن عصر غیبت کبری پرداخته شده است. تعدادی از عناوین دیگر کتاب نیز عبارتند از پیوندهای عاطفی با امام زمان(عج)، کالبدشکافی انتظار، نسبت انبیا و انقلاب حضرت مهدی(عج) و توطئه‌های استکبار جهانی علیه مهدی‌باوری اعم از تخریب، تحریف، شخصیت‌پردازی و بدل‌سازی. در قسمت پایانی کتاب نیز اشعاری که درباره امام زمان(عج) سروده شده، آمده است.
کتاب «عصر ظهور» از علی کورانی به اتفاقاتی که در زمان ظهور رخ می‌دهد، پرداخته و اگرچه این اتفاقات را به خوبی مطرح کرده است، ولی به تحلیل‌های جدید نیاز دارد. کتابی که از زاویه عقل و نقل به موضوع مهدویت پرداخته، «دلایل عقلی و نقلی امامت و مهدویت» نام دارد که رحیم لطیفی آن را به رشته تحریر درآورده و دلایلی همچون برهان لطف و برهان امکان اشرف مورد بررسی قرار گرفته است.
کتاب قابل توجه دیگری که می‌توان به آن اشاره کرد، «مهدویت از دیدگاه دین‌پژوهان غربی» نام دارد، اثر سیدرضی موسوی گیلانی که مهدویت را از دیدگاه دین‌پژوهانی نظیر هانری کربن، جیمز دارمستتر، فان فلوتن، گلدتسیهر، آنه ماری شیمل، همیلتون گیب و... مورد بررسی قرار داده است.
«نقش مهدویت در تحکیم خانواده» از علی‌اصغر نوبخت و رحیم کارگر و «پیوند معنوی با ساحت قدس مهدوی» اثر علی‌اکبر صدرالاسلام همدانی، از جمله کتاب‌هایی به شمار می‌رود که با رویکرد خانوادگی و معنوی و عرفانی در خصوص مهدویت به رشته تحریر درآمده است.
«تلاشگر پنهان: فعالیت‌های امام زمان(عج) در عصر غیبت» از محمدرضا فؤادیان، «نجم الثاقب» اثر حاج میرزا حسین طبرسی معروف به محدث نوری، «منتخب الاثر فی الامام الثانی عشر» تألیف مرحوم آیت‌الله لطف‌الله صافی گلپایگانی مشتمل بر شش هزار حدیث درباره امام زمان(عج)، «وارونه‌ها و خرافات در آخرالزمان» نوشته ابوالفضل سبزی و «مهدویت» از استاد شهید مرتضی مطهری شامل مباحثی همچون عدل موعود، امدادهای غیبی در زندگی بشر، تکامل اجتماعی انسان در طول تاریخ و مسئله حق و باطل، از کتاب‌های دیگری هستند که با رویکردهای متفاوت به موضوع مهدویت پرداخته‌اند.
در میان نشریات، بهترین مجله، دوماهنامه «امان» نام دارد که بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود(عج) آن را منتشر می‌کند و عموم مردم می‌توانند از آن استفاده کنند. مرکز تخصصی مهدویت حوزه علمیه قم نیز فصلنامه‌ای علمی تخصصی با عنوان «انتظار موعود» منتشر می‌کند که نرم‌افزار آن نیز موجود است و کسانی که می‌خواهند از مباحث تخصصی مهدویت آگاهی داشته باشند، می‌توانند به این فصلنامه مراجعه کنند.
انتهای پیام
