واکاوی نقش اصول در تفسیر در «پژوهنامه مطالعات میان‌رشته‌ای تفسیر و کلام کوثر»
سومین شماره «پژوهنامه مطالعات میان‌رشته‌ای تفسیر و کلام کوثر» به صاحب‌امتیازی مجتمع آموزش علوم اسلامی کوثر روانه بازار نشر شد که واکاوی نقش اصول در تفسیر یکی از مقالات این شماره است.
به گزارش ایکنا؛ سومین شماره دوفصلنامه علمی تخصصی «پژوهنامه مطالعات میان‌رشته‌ای تفسیر و کلام کوثر» به صاحب‌امتیازی مجتمع آموزش علوم اسلامی کوثر منتشر شد.
مؤلفه‌های ارزیابی روایات
در چکیده مقاله «مؤلفه‌های ارزیابی روایات» که در این شماره منتشر شده است، می‌خوانیم: «در بین روایات متعدد در کتب حدیثی، روایاتی هستند که بیانگر جایگاه و ارزش سوره‌ها و آیات قرآن هستند تا مسلمانان به قرائت مکرر، تدبر و عقل به فرمان‌های الهی تشویق شوند. درباره میزان اعتبار این روایات از نظر صحیح یا جعلی بودن آن‌ها و نحوه به‌کارگیری آن‌ها در تفاسیر، اختلاف دیدگاه‌های بسیاری وجود دارد. برخی از معاصرین آن‌ها را تأیید نموده و شماری دیگر با عنایت و توجه به آسیب‌های روایات مجهولِ کثیر در بین روایات مزبور درصدد حذف آن‌ها از تفاسیر برآمده‌اند. ازاین‌رو مداقه و بررسی در میزان اعتبار استناد به روایات فضائل و جنبه‌های مغفول مانده مهم است. از آنجا که روایات فضائل مأخذیابی درستی ندارند، به نظر عرضه دلالی، بهترین راهکار اعتبار یابی از این دسته روایات است. ارزیابی تحلیلی روایات با رویکرد نقلی و علاجی می‌تواند راهکاری در جهت اعتباریابی روایات شود که نتیجه قهری این ارزیابی‌های تحلیلی(علاجی) روایت‌های ضعیف مخصوصاً روایت‌های فضایل سور کنار گذاشته نمی‌شود، و در رویکردی ارزیابانه جهت بررسی روایات فضائل ضمن پنج سوره از سور قرآن در نه تفسیر معاصر مبتنی بر ملاک‌های تبیین شده (بررسی سندی، فهم و نقد روایات، دلالت محتوایی) روند روبه افزایش اقبال مفسران معاصر به روایات فضائل سور مشهود است و همین امر بیان‌کننده میزان اهمیت اینگونه روایات است.»
اثبات ولایت فقیه
در طلیعه مقاله «مقبوله عمربن حنظله در اثبات ولایت فقیه» آمده است: «ولایت فقیه از جمله مباحثی است که اندیشمندان متقدم بدان پرداخته و نتایج مختلفی از آن به دست آورده‌اند. هدف از نگارش این پژوهش اثبات ولایت فقیه از طریق یکی از ادله نقلی یعنی مقبوله عمربن حنظله است که مورد استناد بزرگان و صاحب‌نظران می‌باشد. در این پژوهش با روش تحلیل محتوا به اعتبارسنجی سندی و دلالی این مقبوله پرداخته و نحوه استدلال آیت‌الله خوانساری، آیت‌الله خوئی، و امام خمینی را در استدلال به این مقبوله مورد واکاوی قرار می‌دهد. نتایج به دست آمده از این تحقیق آن است که همه اندیشمندان و فقها در طول تاریخ قائل به ولایت فقیه بوده، اما در حدود آن اختلاف دارند. در این میان امام خمینی(ره) قائل به ولایت مطلقه فقیه بوده و طریق این مقبوله را به لحاظ سندی و دلالی می‌پذیرد.آیت‌الله خویی اشکالاتی به مقبوله وارد کرده و در نهایت ولایت فقیه را پذیرفته، اما نه از راه دلالت مقبوله عمربن حنظله، ایشان ولایت مطلقه فقیه را که در حد اختیارات معصوم باشد نمی‌پذیرد، اما در امور اجتماعی و حکومتی بسیاری از امور را از شئون ولی فقیه می‌داند که نمونه بارز آن جهاد ابتدایی است. وی دایره امور حسبه را گسترده دانسته؛ به طوری که امور حکومتی را هم شامل می‌شود. آیت‌الله خوانساری نیز حوزه ولایت فقیه عادل را محدود در امور حسبیه دانسته، اما قائل به محدود بودن دایره آن است و دلالت مقبوله عمربن حنظله رابرای اثبات ولایت فقیه مورد قبول نمی‌داند و آن را در مقام نصب قاضی تلقی می‌کند، نه نصب حاکم.»
نقش اصول در تفسیر
در چکیده مقاله «نقش اصول در تفسیر» می‌خوانیم: «علم اصول فقه با به دست دادن ابزاری در دست مفسر می‌تواند در فهم صحیح‌‌تر و دقیق‌تر قرآن کریم راهگشا باشد. لحاظ قواعد اصولی و برگزیدن مبنای خاص اصولی در هر مسئله، برداشتی متفاوت از آیات شریفه ایجاد می‌کند. این مقاله با اشاره به تفاوت‌های معنایی حاصل از فروض مختلف قاعده «دلالت جمع محلی به ال بر عموم» و «استثنای متعقّب به جمله‌های متعدد» به تأثیر آن در فهم آیات قرآن کریم و احکام صادره از آن پرداخته است. در بیان تأثیر مبنای اصولی قاعده «دلالت جمع محلی به ال بر عموم»، لفظ «العقود» در آیه 1 سوره مبارکه مائده مورد بررسی واقع شده و حاصل آن این است که اگر مبنای مفسر دلالت این جمع بر عموم باشد، لفظ مذکور شامل تمامی عقدها شده و اگر مبنای مفسر عدم دلالت جمع محلی به ال بر عموم باشد، لفظ مذکور تنها شامل برخی از عقدها می‌شود. قاعده دیگر این است كه آیا استثنایى كه بعد از چند جمله واقع می‌شود به همه جملات برگشته یا تنها به جمله آخر برمی‌گردد؟ برای تبیین وجوه متفاوت این قاعده و تأثیر معنایی آن، آیه 4 و 5 سوره مبارکه نور بررسی شده است. حاصل آن که اگر استثناء به تمام جملات پیشین برگردد، با توبه فرد، حکم فسق و نپذیرفتن ابدی شهادت او برداشته شده و اگر استثناء، تنها به جمله اخیر برگردد، حکم فسق از قاذف برداشته شده ولی تا ابد شهادت او در محکمه پذیرفته نیست. تمامی قواعد ذکر شده ذیل مبحث عام و خاص از مباحث الفاظ و با روش کتابخانه‌ای و توصیفی ـ تحلیلی می‌باشد.»
انتهای پیام
