«بحوث و آراء»؛ شرح موضوعی علامه کرمی بر نهج‌البلاغه
یکی از کتاب‌های معروف علامه کرمی کتابی در زمینه شرح موضوعی نهج‌البلاغه به نام «بحوث و آرا؛ تبتنی الواقع و الحضاره الزمنیه» است؛ یعنی مباحث و آرایی که ناظر بر واقعیت‌های زندگی و تمدن کنونی است.
آیت‌الله محسن حیدری، استاد حوزه علمیه و پژوهشگر تاریخ اسلام در گفت‌وگو با ایکنا از خوزستان به معرفی یکی دیگر از تلاش‌های علمای خوزستان در دفاع از حریم امامت و ولایت پرداخت و گفت: یکی از کتاب‌های معروف علامه کرمی کتابی در زمینه شرح موضوعی نهج‌البلاغه به نام «بحوث و آرا؛ تَبتَنی الواقع و الحِضاره الزَمَنیه» است؛ یعنی مباحث و آرایی که ناظر بر واقعیت‌های زندگی و تمدن کنونی است.
وی ادامه داد: مرحوم آیت‌الله کرمی در سال‌های قبل از انقلاب شروع به نوشتن این کتاب کرد و جلد اول آن را در سال 1387 قمری یعنی تقریباً 13 سال قبل از پیروزی انقلاب در قم چاپ کرد. جلد دوم «بحوث و آراء» در سال 1391 هجری قمری به چاپ رسید و دیگر جلدهای آن یعنی از جلد سوم تا ششم بعد از انقلاب و در زمان جنگ تحمیلی چاپ شدند.
آیت‌الله حیدری درباره موضوعات این شرح نهج‌البلاغه گفت: موضوعات مختلفی را علامه کرمی در کتاب خود مورد بحث قرار داده است، مثلاً مهم‌ترین موضوعات در جلد اول شامل شبهاتی است که درباره نهج‌البلاغه از طرف ابن خلکان مطرح شده است. نهج‌البلاغه و تحلیل عقاید مثل نبوت، عصمت انبیا، بعثت پیامبر اکرم(ص)، اصول اسلام در نهج‌البلاغه و شبهات مطرح شده توسط مخالفان اسلام از جمله مواردی است که علامه به آنها جواب داده است. رابطه اسلام و ادیان مختلف، خدمات امیرالمومنین(ع) در زمینه دعوت به اسلام، پیشرفت مسلمان در اوایل و علل انحطاط مسلمین در زمان فعلی و ارزش‌های اخلاقی و وظایف مسلمانان در جلد اول مطرح شده است.
این استاد حوزه افزود: در جلد دوم موضوعاتی مانند مواعظ نهج‌البلاغه، اخلاقیات مثل خطبه همام، مرگ و معاد، امر و نهی، مصلحین روزگار(به عنوان مثال بحثی را درباره شیخ اعظم انصاری مطرح کرده است)، فلسفه و مکاتب فلسفی، انحطاط، امام حسن(ع) و امام حسین(ع)، بررسی علل نهضت امام حسین(ع) و پیشرفت و پسرفت جامعه اسلامی بحث شده است؛ این دو جلد پیش از انقلاب چاپ شد.
این پژوهشگر حوزوی افزود: عمده مطالب جلد سوم نهج‌البلاغه و علوم و فنون است؛ یعنی علامه خطبه‌های علمی امیرالمؤمنین(ع) و مسائل مرتبط با فیزیک، شیمی، هیئت، قوانین و مسائل مادی مربوط به آسمان، باد، آب، هوا، ماه، گیاهان، سنگ‌ها، دریاها، حیوانات و اعضا و جوارح انسان را مطرح کرده است. مهم‌ترین مطالب جلد چهارم نیز شامل قضا و قدر، علل احکام، کفر و ایمان، زکات، وظایف شرعی مثل نماز و روزه و جهاد و امر به معروف و نهی از منکر، قصاص و اقامه حدود، مسائل مربوط به قضا و شهادات، حاکمیت و شرایط حاکم است. جالب اینجاست که در جلدهای بعد از پیروزی انقلاب اسلامی به تناسب روز، علامه مسائل حاکمیت و حکومت اسلامی را مورد بحث و انتقاد قرار داده است.
آیت‌الله حیدری گفت: در جلد پنجم مطالبی چون بشر و حق حاکمیت، بحث سقیفه و خلافت شرعی، انقلاب‌های مثبت و منفی(ایشان سقیفه یک انقلاب منفی معرفی کرده است)، بحث خوارج و مارقین و ناکثین و قاسطین را مورد بحث قرار داده است. در آخرین جلد که جلد ششم است، بحث‌هایی چون سیاست و سیاست‌مداری در حکومت اسلامی را به مناسبت شرح فرمان امام علی(ع) به مالک اشتر و فرمان‌هایی به دیگر کارگزاران را مورد تحلیل قرار داده است. عمدتاً بحث حاکمیت در نهج‌البلاغه و جهاد در این جلد مطرح شده است.
مؤلف کتاب «حزب علوی، حزب اموی» با بیان اینکه «بحوث و آرا» جنبه شرح موضوعی دارد، افزود: ایشان بر اساس موضوعات مختلف اعتقادی، اخلاقی، سیاسی، اجتماعی و علمی خطبه‌ها، نامه‌ها و حکمت‌های نهج‌البلاغه را مورد بحث قرار داده است. علامه در امهات اسلام، دیدگاه شیعه را دارند، اما از نظر فقهی و سیاسی دیدگاه‌های خاص خود را داشتند. برای مثال ایشان انتقاد شدیدی نسبت به جریان روشنفکری و افراد متأثر از فرهنگ غربی دارند؛ ایشان تفکر افرادی را که تفکر الحادی و التقاطی دارند و احیانا به نام دین و اسلام مطالبی را مطرح می‌کنند را به شدت مورد انتقاد قرار می‌داد. همچنین برخی از تصرفات و برخی از کارکردهای کارگزاران نظام را مورد انتقاد قرار داده و آنها را به پایبندی به قوانین شرع دعوت کرده است.
انتهای پیام
