مسجد؛ جایی برای زندگی نه فقط عبادت/ رسانه اختصاصی اسلام، مسجد است

به گزارش ایكنا از فارس، محمدصادق کوشکی، كارشناس مسائل سیاسی و عضو هیئت علمی دانشگاه تهران عصر دیروز، 29 مردادماه در كارگاه تخصصی «مسجد و رسانه» كه در حاشیه نمایشگاه «راه‌های میان‌بر» ویژه مساجد نمونه كشور در شیراز با طرح این سئوال كه مسجد و رسانه چه نسبتی با هم دارند و آیا تعریفی كه از مسجد داریم تعریف درستی است یا خیر، گفت: این روزها اگر به جوانان خود بگوییم اولین چیزی كه از نام مسجد به ذهن او می‌رسد چیست، می‌گوید ختم و شاید بگویند نماز جماعت.
وی با بیان اینكه عموم جوانان ما اولین باری كه پایشان به مسجد باز شده شاید ختم یكی از نزدیكانش بوده كه مجبور بوده‌اند، بروند، افزود: حتی اگر از مسجدی‌ها این سئوال را بپرسیم می‌گویند، نماز جماعت و احیای شب قدر است.

اشاره به تعریفی كه بنیانگذار مسجد از آن داشت
كوشكی با تصریح اینكه پیامبر مكرم اسلام(ص) بنیانگذار مسجد بوده است، گفت: باید ببینیم بنیانگذار مسجد و كسی كه اولین مسجد دنیا را ساخت، چه روایت و تعریفی از مسجد داشته است؛ آن حضرت می‌فرمایند مسجد جای زندگی است آن هم زندگی كه همه‌اش عبادت است.
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران ادامه داد: همچنین پیامبر مكرم اسلام(ص) مسجد را مكانی برای دیپلماسی خود قرار داده بود یعنی میهمانان خارجی و فرستاده‌های كشورهای دیگر را در محل مسجد می‌پذیرفت كه این مسئله گاهی اوقات با اعتراض مسلمانان مواجه می‌شد اما پیامبر(ص) پاسخ می‌دادند دقیقاً این ملاقات‌ها باید در مسجد صورت گیرد و تمام كسانی كه در مسجد اطراف من هستند محرم هستند پس مسجد می‌تواند جای مذاكره با سیاستمداران و سفرا باشد.
وی گفت: این اقدام پیامبر(ص) به معنای آن نبود كه مكان دیگری برای مذاكره با میهمانان خارجی نبوده است، بلكه مكان‌های خوبی هم وجود داشته است اما پیامبر(ص) می‌گوید این مذاكرات در مسجد صورت گیرد زیرا اگر در این مكان مذاكره شود و اطراف ایشان مسجدی‌ها باشند، جنس مذاكره فرق می‌كند.
كوشكی، كاربردهای دیگری كه پیامبر مكرم اسلام(ص) از مسجد داشتند را برشمرد و افزود: پیامبر(ص) مسجد را جایی برای كاریابی و اشتغالزایی، مكانی ازدواج و همسریابی و همچنین حل مشكلات خانوادگی، محلی برای آموزش زندگی و مكان آموزش علمی و همیاری اجتماعی و بسیج نیروها برای اعزام به جنگ‌ها قرار داده بود.

پیامبر(ص) كارهای یك دولت كامل را در مسجد انجام می‌داد
این كارشناس مسائل سیاسی با تأكید بر اینكه پیامبر مكرم اسلام(ص) در حقیقت یك دولت كامل شامل آموزش، تربیت، امنیت، دیپلماسی، معیشت و اقتصاد را در مسجد انجام می‌داد، گفت: ما می‌خواهیم همه اتفاقاتی كه در زندگی انسان قرار است اتفاق افتد در مكانی رخ دهد كه در آن هر عمل عبادت محسوب شود یعنی زندگی تبدیل به عبادت شود.

مسجد جایی برای همه زندگی است نه فقط عبادت
وی یادآور شد: در تعریف پیامبر(ص)، مسجد یعنی جایی برای همه زندگی آن هم زندگی كه فقط دیر و رهبانیت نیست بلكه زندگی كه در آن ازدواج، اشتغال، دیپلماسی و غیره وجود دارد یعنی یك زندگی كاملا كامل از همه نظر اما آیا مسجد امروز در جامعه ما چنین كاركرد ویژه‌ای دارد؟

بسیاری از بلاهایی كه امروز سرمان می‌آید به خاطر این است كه مساجد را به كاركرد سكولار بازگردانیدیم
كوشكی با تصریح اینكه مساجد امروز جامعه ما این‌گونه نیستند، گفت: بسیاری از بلاهایی كه سر ما می‌آید، به خاطر این است كه ین مسجد را برگردانیدیم به همان كاركرد ویژه سكولار خودش و گفتیم مسجد فقط جایی برای عبادت و اقامه نماز جماعت آن هم ظهر و عصر است و نه حتی نماز صبح! و ممكن است در كنار آن یك كلاس قرائت قرآن هم برگزار شود.
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران اظهار كرد:‌ روایتی كه از مسجد اكنون در جامعه ما حاكم روایت كلیسایی از مسجد و همچنین روایت سكولاری و شاهنشاهی است البته كلیسا باز هم یك قدم از مسجد امروز جامعه ما جلوتر است زیرا تمام ازدواج‌های مغرب زمین در كلیسا منعقد می‌شود یعنی هم مرگ، هم ازدواج و هم تولد و غسل تعمید مسیحیان در كلیسا انجام می‌شود اما آیا چنین چیزی در مساجد امروز ما انجام می‌شود؟ پس مساجد ما از مسجد آن‌ها سكولارتر است.
وی گفت: نتیجه چنین نگاهی به مسجد این شده كه سیاست ما افسار گسیخته شده و دیپلماسی به راه غلط رفته و اقتصاد و معیشت هم فشل شده است زیرا پای افراد جامعه ما از مسجد بریده شده است در حالی كه اگر خاستگاه تمام این‌ها مسجد بود، تكلیف ما در دیپلماسی، معیشت و اقتصاد این‌گونه كه اكنون هست، نبود.

مسجد جای تكامل، تربیت و امنیت است
كوشكی بیان كرد: اینكه می‌گوییم مسجد مبنای انقلاب اسلامی است یعنی مسجد همه چیز زندگی است نه فقط در حد تعارف؛ مسجد جایی است كه آدم‌ها در آن بزرگ می‌شوند و شعورشان افزایش و تكامل پیدا می‌كنند؛ مسجد جای تكامل، تربیت، امنیت و غیره است.

رسانه اختصاصی اسلام، مسجد است
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران همچنین به مبحث رسانه نیز اشاره كرد و گفت: ما به این نكته توجه نمی‌كنیم كه مسجد خودش یك رسانه است و رسانه اختصاصی دین ما مسجد است، یعنی جایی كه پیام را منتقل می‌كند و در این مسجدی كه رسانه است، تنها حاج آقایی كه در آن صحبت می‌كند، رسانه نیست.
وی با تأكید بر این نكته كه تمدن دینی به این نتیجه رسیده است كه ساختمان مسجد هم باید رسانه باشد یعنی حتی اگر كسی به مسجد بیاید بدون حاج آقا این مسجد پیام‌هایی به او منتقل شود، گفت: مساجد امروزی دیگر رسانه نیستند چون با فرم اروپایی ساخته می‌شود.

رنگ‌های به كاربرده شده در مساجد تاریخی، زمین و آسمان را به هم پیوند می‌دهند
كوشكی، مسجد مشیرالملك شیراز را كه در آن این كارگاه برگزار شد، را نمونه‌ای از مسجد رسانه برشمرد و به معماری مساجد اسلامی اشاره كرد و گفت: رنگ‌هایی كه گذشتگان ما در احداث مسجد انتخاب كرده‌اند رنگ‌هایی هستند كه زمین و آسمان را به هم پیوند می‌دهند و در این مسجدها رنگ‌هایی كه محرك شهوت و ابعاد حیوانی انسان است، مشاهده نمی‌شود.
وی همچنین گفت: شیشه‌های رنگی مال كلیساست و در فرم اسلامی مسجد شیشه رنگی نداشته است یعنی رنگ‌ها انسان را به این نتیجه می‌رساند كه یك طرف تو خاك است یعنی خاكی رنگ و یك رنگ دیگر تو آسمان است یعنی فیروزه‌ای و این مسجد به تو نشان می‌دهد كه مبدأ و مقصدت كجاست.
كوشكی با بیان اینكه خطوط هلالی در این مسجدها بسیار زیاد است زیرا این خطوط هلالی خشونت را از ذهن آدم دور می‌كند و به انسان آرامش می‌دهد، گفت: البته در مباحث معماری این هلالی‌های مساجد خودش یك نوع تهویه است پس حتی معماری مساجد تاریخی ما پیام دارد و كسانی كه متخصص هستند جزئیات آن را به خوبی می‌دانند.
این كارشناس مسائل سیاسی یادآور شد: مساجد اسلامی به خصوص مساجد ایرانی از قرن سوم و چهارم به بعد، تاكنون كه قرن 15 هستیم و در طی این 1200 سال، تقریباً به این شكل ساخته شده‌اند البته به جز 60 سال اخیر كه مساجد خود را مكعبی ساخته‌ایم.

مسجدی رسانه است كه حتی ساختمانش هم حاوی پیام باشد
وی با تأكید بر اینكه مسجد رسانه اختصاصی دین اسلام است، گفت: البته منظور مسجد اصیل، مسجد نبوی است و آن مسجد، مسجد رسانه است كه نه تنها نماز جماعت و حال و احوال‌هایش حتی ساختمانش هم رسانه باشد و در روزگار فعلی چه نسبتی بین رسانه با مسجد می‌تواند وجود داشته باشد.

اشاره به نمونه‌های مساجد موفق در دنیا
كوشكی در ادامه به برخی از نمونه‌های موفق مساجد در روزگار مدرن امروزی اشاره كرد و مسجد القائم بیروت را یك نمونه از این مسجد دانست كه بیش از یك هزار شهید حزب‌الله را تربیت كرده است و ادامه داد: مسجد بسیار قدرت دارد حتی در سرزمین غیراسلامی كه حكومتش دینی نیست، می‌تواند چنین كند.
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران بیان كرد: اكنون در بسیاری از مساجد دنیا استفاده‌هایی از مساجد می‌كنند كه عجیب است به عنوان مثال پایگاه اخوان‌المسلمین در مصر، مسجد است و این مساجد همه چیز دارند اعم از بیمارستان، مهدكودك، دانشگاه، مؤسسه تولیدی صوتی و تصویری، كمك به خانواده‌های بی‌بضاعت و غیره و قریب 700 مسجد به این شكل در مصر وجود دارد.
وی ادامه داد: آن‌ها فهمیده‌اند كه مسجد جایی است كه می‌توانند در آن دولت تشكیل دهند و مردم برای رفع همه نیازهای خودشان به مسجد می‌آیند و امام جماعت همه این‌ها را كنترل می‌كنند و افرادی كه در تمام قسمت‌های وابسته به این مساجد كار می‌كنند، كاملاً مسائل شرعی را رعایت می‌كنند و این چنین استفاده‌هایی از مسجد كه در كشوری كه حكومتش دینی نیست و نظامش سكولار است، می‌شود.
كوشكی با یبان اینكه ما در دنیا از این مسجدهای توانمند كم نداریم،‌ گفت:‌ شهید بهشتی سال‌ها در آلمان امام جماعت مسجد هامبورگ بود و كارهایی در این مسجد انجام می‌داد كه اگر آن كارها را لیست كنیم به اندازه 5 تا وزارت ارشاد، سازمان تبلیغات اسلامی و اوقاف كار می‌كرد و امروز هم چنین فضایی در این مسجد حاكم است.
وی همچنین گفت: مسجدی را در آمریكا مشاهده كردم كه هر هفته تقریباً 5 یا 6 نفر از دانشجویان و اهل تفكر می‌آمدند و در آن مسجد مسلمان می‌شدند یعنی این مسجد آنقدر جاذبه داشت كه بتواند اهالی علم را در دل كفر به‌صورت اختیاری مسلمان كند.

كار ویژه مسجد در جامعه ما با آن چیزی كه می‌تواند باشد خیلی فاصله دارد
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران با بیان اینكه كار ویژه مسجد در جامعه ما با آن چیزی كه می‌تواند باشد خیلی فاصله دارد و از اوایل انقلاب تا امروز هم فاصله‌اش بیشتر شده است، گفت: اول انقلاب امام گفتند مساجد سنگر هستند اما نگفتند سنگر چه چیزی و به صورت كلی كسی متوجه این واژه نشد، بعدها فهمیدیم كه مسجد سنگر است یعنی بچه‌ها ما در برابر فساد، بیسوادی، بیكار، جهل، بی‌عفتی و هر تهدیدی توسط مسجد می‌تواند حفظ شود زیرا مسجد ساختاری است كه می‌تواند سنگر و پناهگاهی باشد كه خانواده‌های ما را از طلاق و همه بدی‌ها حفظ كند اما این را متوجه نبودیم به همین دلیل مسجد برگشت به كاركرد زمان شاهش یعنی برگزاری نماز جماعت و مراسم ختم و فوقش كلاس قرآن.
وی به ذكر نمونه‌ای از مسجدی كه نگاه مسجدالنبی در آن وجود دارد، در كشورمان پرداخت و گفت: در مسجد الجواد تهران در سال 52 دو جوان خواستند كتابخانه‌ای احداث كنند كه امام جماعت آن‌ها را همراهی كرد و نتیجه این مسجد چنان شد كه تقریباً 17 هنرمند برجسته هنر انقلاب اسلامی در آن تربیت شدند كه یكی از آن‌ها فرج‌الله سلحشور است و همه كسانی كه سینمای انقلاب اسلامی را بنیانگذاری كردند، به نوعی به این مسجد می‌رسند.

مسجد جایی است كه هم محتوا و هم اخلاص به رسانه می‌دهد
كوشكی گفت: اما امروز گمان می‌كنیم این ظرفیت بسیار بی‌نهایت ربطی به رسانه‌ها و دنیای امروز ندارد؛ در حالی كه مسجد جایی است كه هم محتوا هم آگاهی، هم صفت هنرمندانه و هم اخلاص به رسانه می‌دهد و این‌ها چیزهایی كه یك رسانه را دینی می‌كند وگرنه جاذبه‌های رسانه‌های غیردینی كه مشخص است دروغ، موسیقی، پول و غیره است اما رسانه دینی كه نمی‌تواند از این‌ها استفاده كند و در عوض باید با محتوای غنی، آگاهی آیینه صفتی و صاف بودن آن رسانه‌چی و با كار جمعی و خلاقیت بتواند آن جاذبه را ایجاد كند و این اتفاق در بهترین جایی كه می‌تواند به شكل جمعی رخ دهد، مسجد است با این نگاه اگر به مسجد نگاه كنیم آن وقت خودمان و رسانه‌هایمان و فعالیت های فرهنگی ما احیا می‌شود.
این كارشناس مسائل سیاسی باز هم سخن امام راحل را مبنی بر اینكه مساجد سنگر هستند، یادآور شد و گفت:‌ این جمله یعنی پناهگاه ما در برابر همه شداید آخرالزمان می‌تواند مسجد باشد و احتمال اینكه فرزندان خانواده مسجدی از ریل خارج شود، خیلی كم است.

برای بهره‌وری از مراسم‌های حسینی،‌ آن‌ها را در مساجد برپا كنیم
وی با تصریح اینكه خوشبختانه از این مساجد فعال در كشور هست ولی باید خیلی بیشترش كنیم و در این صورت این مساجد می‌تواند پایگاه یاران آخرالزمانی امام زمان(عج) باشند، گفت: امام بعد از اینكه فرمودند مساجد سنگر هستند، فرمودند این محرم و صفر است كه اسلام را زنده نگه داشت یعنی اگر از بساط حسینی هم بخواهید بهره ببرید جای آن در مسجد است.
كوشكی تأكید كرد: اگر بساط حسینی را در مسجد پهن كنیم مسلماً بهره‌وری و بازدهی آن بسیار بیشتر می‌شود و این بساط اصلاً قابل مقایسه با بساطی كه به نام امام حسین(ع) در كوچه و خیابان پهن می‌شود، نیست البته به معنی این نیست كه دسته‌جات بیرون نروند، اما پایگاه و پاتوق هیئتی‌ها باید مسجد باشند.
انتهای پیام