امام حسن عسکری(ع) برای حفظ شیعه چه کردند

حجت‌الاسلام والمسلمین محمدحسین صغیرا، مسئول نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد در گفت‌وگو با ایکنا از چهارمحال‌وبختیاری با اشاره به اینکه زمان حیات امام حسن عسکری(ع) دوره‌ای سخت و پرخفقان هم برای شیعیان و هم امام(ع) بود، اظهار کرد: خاندان بنی عباس به‌ویژه خلفایی که حضرت در زمان حکومت آنان می‌زیست به‌گونه‌ای عمل کرده بودند که اجازه نمی‌دادند نور امامت به مردم برسد، اگر چه به مصداق آیه «يُرِيدُونَ لِيُطْفِئُوا نُورَ اللَّهِ بِأَفْوَاهِهِمْ وَاللَّهُ مُتِمُّ نُورِهِ وَلَوْ كَرِهَ الْكَافِرُونَ» (صف/۸)، خداوند نورش را کامل و محفوظ نگه می‌دارد هر چند برای کافران خوشایند نباشد.

وی با ذکر اینکه امام حسن عسکری(ع) با وجود این فضای پراختناق هم امامت خودشان را تبیین کردند و هم مردم زمان را برای غیبت فرزندشان حضرت ولی‌عصر(عج) آماده ساختند، ادامه داد: بنی عباس از بدو قدرت یافتن، خود را منتسب به دوستی اهل‌بیت(ع) و به‌عنوان عموزادگان علویان معرفی می‌کردند و ادعا داشتند چون امویان حکومت را از اهل‌بیت(ع) گرفته‌اند ما قصد داریم این حکومت و خلافت را به ایشان بازگردانیم.

صغیرا بیان کرد: بنی عباس باوجود این ادعاها خلاف آن عمل کردند و خوی ریاست‌طلبی و مال‌دوستی و هواهای نفسانی بر آنان چیره شد، لذا نتوانستند از خلافت چشم بپوشند و آن‌را به صاحبان واقعی یعنی امامان(ع) اعطا کنند. آنان با حربه نسبت خویشاوندی با اهل‌بیت(ع) به حکومت دست یافتند.

این مدرس حوزه و دانشگاه در استان تأکید کرد: خاندان بنی عباس در روایات نبوی و اهل‌بیت(ع) ناظر به موضوع مهدویت شنیده بودند که امامی ظهور خواهد کرد تا دنیا را پر از عدل داد کند، لذا از زمان امام جواد(ع) و پس از آن در زمان حیات امام هادی(ع) و امام حسن عسکری(ع) همواره منتظر و مترصد بودند که مبادا ایجاد حکومت آخرالزمانی محقق بشود و پیوسته تلاش داشتند و به‌هوش بودند که نگذارند چنین اتفاقی بیفتد.

واهمه خلفای عباسی از مفهوم مهدویت

صغیرا ادامه داد: پس از شهادت حضرت رضا(ع) در خراسان، فرزند ایشان حضرت امام جواد(ع) در بغداد بودند اما خلفای وقت عباسی بعدها حضرت امام هادی(ع) را به سامرا بردند و ایشان را محصور کردند. امام حسن عسکری(ع) نیز تقریباً تمام عمر را در زندان یا تبعید بودند ايشان از دو سالگی به همراه پدر به تبعیدگاه رفتند و مدت ۲۰ سال را به همراه آن حضرت در تبعید سپری کردند. پس از شهادت امام هادی(ع) تا شهادتشان در زندان یا تبعید به سر بردند كه به همین جهت، اصحاب نمی‌توانستند خدمت ایشان برسند اما امام حسن عسکری(ع) با ایجاد تشکیلات مخفی، پیروان خود را سازماندهی کردند. درواقع، امام(ع) را در سامرا در یک منطقه نظامی محدود و محصور کردند تا ارتباط مردم با ایشان کم شود و تحت کنترل باشد اما نور امام(ع) خاموش نشدنی است و ارتباط ایشان با مردم به انحاء مختلف وجود داشت و قطع نشد.

وی با تصریح اینکه ارسال و دریافت پیام‌ها از طریق پیک‌ها و به‌صورت ناشناس یکی از روش‌های امام حسن عسکری(ع) با مردم بود، افزود: با این شیوه ایشان تلاش داشتند که مردم را با شیوه‌های بسیار نامحسوس با احکام و مبانی دین آشنا کنند؛ بر طبق روایات، احمد بن اسحاق قمی جزو اصحاب خاص امام(ع) بود که امام(ع) او را به عنوان مأمون مردم برگزیده بودند که معتمد و امین امام در نزد شیعیان بود. حضرت همچنین معتمدانی داشتند که وجوهات را از مردم جمع‌آوری می‌کردند و از طریق این وجوهات به یاری و دستگیری از نیازمندان می‌پرداختند.

مسئول نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد تصریح کرد: بنی عباس گاه مناظراتی را با امام عسکری(ع) ترتیب می‌دادند تا شأن و منزلت امام را نزد مردم تقلیل دهند؛ مدت امامت آن حضرت از ۲۲ سالگی تا زمان شهادت در ۲۸ سالگی طول کشید اما در همین مدت کوتاه چون ایشان جوانی خوش‌سیما و صاحب علم و هیبت امامت بودند، خلفای عباسی تلاش داشتند تا وجهه و نورانیت امام را خدشه‌دار کنند و زیر سوال ببرند اما هیچیک از این تلاش‌ها راه به جایی نبرد.

صغیرا با نقل ماجرایی از نقش حضرت در رفع سؤالات و شبهات، بیان کرد: یک سال شهر سامرا در زمان معتمد عباسی دچار قحطی و خشكسالی شد و مردم سه روز پی در پی نماز باران می‌خواندند اما هیچ خبری از باران نمی‌شد، تا اینكه یک اسقف مسیحی به نام جاثلیق با تعدادی از راهبان برای استغاثه باران رفت. یكی از این راهبان هر وقت دعای باران می‌كرد باران می‌بارید. این موضوع باعث شد که خلیفه عباسی امام حسن عسكری(ع) را كه در زندان بودند احضار كرد. امام(ع) به خلیفه فرمودند تا راهبان و مردم برای استغاثه باران بیایند و حضرت به یک تكه استخوان انسانی كه در دست راهب بوده اشاره كردند كه برایش بیاورند. سپس ایشان فرمودند این تكه استخوان‌های پیامبران گذشته است كه طبق حدیثی از رسول خدا(ص) اگر تكه استخوان پیامبری ظاهر شود حتماُ باران خواهد بارید. با گرفتن تكه استخوان از دست راهب و پیچیدن آن در پارچه، باران قطع شد و امام(ع) با این كار خود به همگان ثابت كردند كه بارش باران ارتباطی با دعای راهب مسیحی ندارد.

وی تبیین علمی مسائل را یکی دیگر از راه‌های ایفای نقش امامت از سوی حضرت امام حسن عسکری(ع) دانست و توضیح داد: ایشان با تخصصی کردن علوم دینی و اعتقادی یک حرکت پویا و ماندگار علمی و آموزشی را ایجاد کردند تا مردم مسیر صحیح را بهتر بشناسند و در این راه ثابت‌قدم باشند. ایشان از طریق دعوت مردم با وجود خفقان و محدودیت، همچنین پاسخگویی علمی و منطقی به سؤالات و شبهات، پیش‌گویی و کنار زدن حجاب‌ها تلاش می‌کردند که اسلام را ترویج دهند.

آماده‌سازی جامعه برای غیبت

صغیرا تأکید کرد: البته ایشان در راستای آماده‌سازی جامعه برای غیبت امام(ع) گاه پیش می‌آمد که نکاتی کلی از یک مسئله را بیان می‌فرمودند و مابقی جزئیات را به فقهای شیعی واگذار می‌کردند تا با مطالعه و تحقیق به حقیقت مطلب دست یابند، ایشان همچنین به جای پاسخگویی مستقیم به پرسش‌ها و شبهات، گاه افراد را به سمت کتب و منابع دینی سوق می‌دادند تا خودشان به پاسخ برسند و اینها تمهیداتی در راستای تبیین بود تا مردم بتوانند مسائل دینی و اعتقادی را بدون مراجعه به امام حاضر، رفع کنند.

این مدرس حوزه و دانشگاه در استان با اشاره به اقدامات امام حسن عسکری(ع) در جهت حفظ جامعه شیعی، بیان کرد: یکی از اقدامات ایشان، دستگیری از نیازمندان و فقیران شیعه بود و همانطور که بیان شد، معتمدان حضرت کمک‌ها و وجوهاتی را جمع‌آوری و در میان مستمندان از جامعه شیعی توزیع می‌کردند.

صغیرا ادامه داد: یکی از بزرگترین مسئولیت‌های امام عسکری(ع) معرفی فرزند خودشان حضرت مهدی(عج) به عنوان امام و مقتدای مردم و زمینه‌سازی برای غیبت ایشان بود. حضرت برای ایفای این نقش خطیر به شیوه‌های گوناگون توسل جسته، امامت و غیبت حضرت ولی عصر(ع) را برای مشتاقان ولایت اهل‌بیت(ع) تبیین و تشریح می‌کردند. احمد بن اسحاق قمی در این خصوص می‌گوید که وقتی حضرت حجت(عج) متولد شدند از امام یازدهم(ع) نامه‌ای به دستم رسید که به خط حضرت(ع) نوشته شده بود و در آن نامه به ولادت فرزندش و غیبت او اشاره کرده و فرموده بودند: «بدان که برای ما فرزندی متولد شده است و این امر نزد شما مخفی و از همه مردم مکتوم و پنهان است و ما این مطلب را جز برای نزدیکان و دوستداران ولایتش اظهار نمی‌کنیم. دوست می‌داریم که این مسئله را به شما ابلاغ کنیم تا خداوند به سبب آن شما را مسرور گرداند همان‌طور که خداوند ما را با آن مسرور و شاد گرداند».