صنعت حلال و پیشتازی چهار کشور مسلمانان آسه‌.آن

به گزارش ایکنا، منطقه رشد شرق آسه.آن «برونئی دارالسلام، اندونزی، مالزی و فیلیپین» موسوم به BIMP-EAGA یکی از مناطق اقتصادی مهم در جنوب شرق آسیا به‌شمار می‌رود که جمعیت مسلمان بالای آن بازار مناسبی برای صنایع حلال به وجود آورده است.

براساس گزارش وضعیت اقتصاد جهانی اسلامی در سال 2022، باز شدن فرصت‌ها (2022 State of the Global Islamic Economy Report: Unlocking Opportunity) نرخ رشد تجمعی 4 ساله سالانه 7.5 درصدی را پس از رسیدن مخارج مسلمانان در سال 2021، به 2 تریلیون دلار و نرخ 8.9 درصد نسبت به سال 2020 نشان می‌دهد.

این گزارش را که شرکت تحقیقاتی و مشاوره DinarStandard با پلتفرم اخبار Salaam Gateway و وب‌سایت اقتصاد و گردشگری دبی (Dubai Economy and Tourism) تهیه کرده است، نشان می‌دهد که انتظار می‌رود با وجود رشد 9.1 درصدی هزینه‌ها در سال 2022 ادامه عدم اطمینان از بازگشت وضعیت به دوران قبل از کووید-19 باقی بماند.

پیشتازی مالزی و اندونزی در صنایع حلال

رشد مداوم بازار به خاطر جمعیت بزرگ و رو به رشد مسلمانان، افزایش تمایل به پایبندی به ارزش‌های اخلاقی اسلامی مربوط به مصرف و تعداد فزاینده‌ای از استراتژی‌های ملی با هدف توسعه محصولات و خدمات حلال است.

در حالی که این گزارش به فرصت‌های موجود در بازار مسلمانان اشاره می‌کند، می‌گوید که کشورها و کسب‌وکارها برای بهره‌گیری از افزایش تقاضا، نیازمند تقویت محیط کسب‌وکار، بهبود زنجیره‌های تأمین، غلبه بر شکاف‌های بودجه و نبود استانداردهای یکسان و چالش‌های دیگر هستند.

برای نهمین سال متوالی، مالزی در رتبه‌بندی گزارش از 15 کشوری که بهترین موقعیت را برای بهره‌برداری از فرصت‌ها در اقتصاد جهانی حلال دارند، در صدر قرار گرفت. اندونزی با حفظ رتبه قبلی خود در رده چهارم قرار گرفت. این کشورها، تنها کشورهای منطقه رشد شرق آسه.آن هستند که به فهرست ۱۵ کشور برتر راه یافتند.

برونئی دارالسلام از بین 15 کشور برتر سقوط کرد و این درحالی بود که برونئی، در گزارش سال قبل رتبه هشتم را به خود اختصاص داده بود. این گزارش دلیل سقوط را ذکر نکرد اما به تغییر روش در رتبه‌بندی کشورها اشاره کرد. این گزارش اکنون شامل یک بعد در حوزه نوآوری است. وزن هر بعد و بخش نیز تغییر کرده تا تأثیر ابعاد و بخش‌های مختلف را بهتر منعکس کند.

برای اولین بار، فیلیپین به همراه سایر کشورها در این گزارش گنجانده شد، اما رتبه‌بندی کلی آن در دسترس نبود.

از کشورهای دیگر در 15 کشور برتر می‌توان به عربستان سعودی اشاره کرد که در رتبه دوم ایستاده است. امارات متحده عربی سوم، ترکیه پنجم، بحرین ششم، سنگاپور هفتم، کویت هشتم، ایران نهم، اردن دهم، عمان یازدهم، قطر دوازدهم، بریتانیا سیزدهم، قزاقستان چهاردهم و پاکستان در رتبه پانزدهم ایستاده‌اند.

بر اساس این گزارش، اقتصاد اسلامی در چندین کشور در دستور کار قرار گرفته و بخش اصلی سیاست‌های بهبود اقتصادی پس از همه‌گیری محسوب می‌شود. مالزی و اندونزی از جمله کشورهایی هستند که در توسعه اکوسیستم‌ها برای حمایت از اقتصاد اسلامی بسیار رو به جلو حرکت کرده‌اند.

مالزی که در بخش‌های تأمین مالی اسلامی، غذای حلال، گردشگری و رسانه و تفریح ​​پیشتاز است، «استانداردهای جهانی برای ایجاد یک اقتصاد حلال موفق» را از بانکداری و صنعت مالی اسلامی قوی خود تا استانداردها و سیاست‌های صدور گواهینامه حلال را تعیین کرده است. این کشور آسیای جنوب شرقی قصد دارد توسعه استعدادهای حلال را تقویت کند، دانش حرفه‌ای حلال را ایجاد کند، توسعه صنعت حلال و رقابت این محصولات را بهبود بخشد و مالزی را به عنوان یک مرکز جهانی حلال قرار دهد.

بر اساس برنامه دوازدهم مالزی، انتظار می‌رود صنعت حلال با 8.1 درصد رشد به تولید ناخالص داخلی این کشور کمک کند و 56 میلیارد رینگیت مالزی (12.7 میلیارد دلار) درآمد صادراتی در سال 2025 در مقابل 30.6 میلیارد رینگیت در سال 2020 ایجاد کند.

اندونزی اکنون صدور گواهینامه محصولات حلال را اجباری کرده و گواهینامه‌های حلال را برای ردیابی اطلاعات ارزش و حجم محصولات حلال، مدون و دیجیتالی کرده است. این کشور همچنین در رتبه‌بندی شاخص غذای حلال به صعود خود ادامه می‌دهد و امسال در رتبه دوم قرار گرفت. صادرات غذاهای حلال این کشور به کشورهای سازمان همکاری اسلامی 16 درصد افزایش یافت. این کشور همچنان به تقویت بخش تأمین مالی اسلامی ادامه می‌دهد و بزرگترین صادرکننده صکوک مستقل در سال 2020 بود.

فرصت‌های موجود در بازار حلال

در این گزارش مشخص شده که سه بازار غذای حلال، تأمین مالی اسلامی و گردشگری برترین بازارهای صنعت حلال از نظر رشد و سرمایه‌گذاری هستند، هرچند رشد این بازارها با چالش‌های بسیاری روبه‌رو است.

1 _ غذای حلال:

هزینه مسلمانان برای غذا در سال 2021 با 6.9 درصد افزایش از 1.19 تریلیون دلار به 1.27 تریلیون دلار رسید و انتظار می‌رود در سال 2022 به میزان 7.0 درصد رشد کند و در سال 2025 با نرخ رشد تجمیعی 4 ساله سالانه 7.1 درصد، به 1.67 تریلیون دلار در سال 2025 برسد.

بر اساس نظرسنجی این گزارش از نمایندگان این صنعت، تقاضای جهانی برای غذای حلال در حال افزایش است و غذاهای آماده، غذاهای قابل ردیابی و لجستیک حلال، کشاورزی و امنیت غذایی در میان حوزه‌های رشد برتر در این بخش قرار دارند.

با این حال، مدیران اجرایی افزایش هزینه‌ها را که به ناامنی غذایی، فقدان استانداردهای جهانی حلال و دسترسی ضعیف به مواد حلال منجر می‌شود، از جمله چالش‌های پیش روی این بخش می‌دانند. آنها همچنین گفتند که سرمایه‌گذاری‌های قابل توجهی برای تقویت ظرفیت و قابلیت‌های زنجیره تأمین حلال مورد نیاز است.

هماهنگی استانداردهای حلال دروازه‌های یکپارچه تجارت حلال را ایجاد می‌کند. برخی از پاسخ‌دهندگان، استفاده از فناوری‌هایی مانند هوش مصنوعی و بلاک‌چین را برای آسان‌تر کردن احراز هویت و ردیابی منشأ محصولات غذایی و جابجایی کالاهای حلال پیشنهاد کردند که هم به نفع تولیدکنندگان و هم برای مصرف‌کنندگان مفید خواهد بود.

2 ـ تأمین مالی اسلامی:

این بخش تحت تأثیر بیماری همه‌گیر قرار گرفت، اما در نیمه اول سال 2021، با انتشار جهانی صکوک به رکورد بالای 100 میلیارد دلار رسید و تا پایان سال رکوردهای جدیدی را به ثبت رساند. شتاب استفاده از خدمات دیجیتال به دلیل کووید-19 به افزایش رشد فین‌تک اسلامی منجر شده است. انتظار می‌رود معاملات حوزه تأمین مالی اسلامی تا سال 2025 از حدود 49 میلیارد دلار در سال 2020 به بیش از 128 میلیارد دلار برسد.

این نظرسنجی نشان می‌دهد که حوزه‌هایی که با رشد بالا مواجه شدند، شامل تأمین مالی با استفاده از فناوری، سرمایه‌گذاری‌های اجتماعی مطابق با شریعت، صکوک و تأمین مالی برای زیرساخت‌ها و ابتکاراتی برای حمایت از شرکت‌های کوچک و متوسط ​​است. شبکه‌های ایمنی توسعه نیافته، ضعف بخش خصوصی، عدم حمایت از سرمایه‌گذاران و آگاهی ضعیف عمومی از محصولات تأمین مالی اسلامی از جمله چالش‌های پیش روی این بخش است.

3 ـ گردشگری:

رکود جهانی گردشگری به بازار سفرهای اسلامی هم رحم نکرد زیرا رستوران‌های حلال وابسته به گردشگران مسلمان بودند. حج  تمتع و عمره به مکه نیز در سال 2020 به دلیل محدودیت‌های سنگین کووید-19 کاهش یافت. با این حال، هزینه‌های گردشگری از 58 میلیارد دلار به 102 میلیارد دلار در سال 2021 افزایش یافت و انتظار می‌رود با رشد 50 درصدی در سال 2022 به 154 میلیارد دلار و در سال 2025 به 189 میلیارد دلار برسد.

زمینه‌های رشد برتر تحول دیجیتال در صنعت و گردشگری داخلی است، در حالی که محدودیت‌ها شامل نبود استانداردها و اصطلاحات یکسان، چالش‌های تأمین مالی و دانش محدود از این حوزه در میان کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی است.

تأثیر کرونا بر بازار حلال مشهود است

در سایر حوزه‌ها مانند مُد و بهداشت، صنعت حلال حضور خوبی داشته است. این موضوع به خصوص در بخش داروسازی و بهداشت با توجه به افزایش تقاضا به دلیل شیوع کرونا نمود بیشتری داشته است.

_ کرونا و مد:

بخش مد اسلامی نیز به دلیل همه‌گیری کرونا، سال سختی را پشت سر گذاشت. با این حال، تغییر جهت این بخش به تجارت الکترونیک و بازاریابی چند کانالی به افزایش فروش کمک کرده است. هزینه مسلمانان برای مد در سال 2021 با جهش 5.7 درصدی از 279 میلیارد دلار به 295 میلیارد دلار رسید و انتظار می‌رود با رشد 6 درصدی در سال 2022 به 313 میلیارد دلار و به 375 میلیارد دلار در سال 2025 برسد.

پاسخ‌دهندگان به این نظرسنجی به لباس‌های ورزشی، لباس‌های اسلامی در بازارهای غربی و خدمات مرتبط مانند مدلینگ، استایلیست‌ها و مشاوران از جمله حوزه‌های رشد اشاره می‌کنند. با این حال، این بخش با چالش‌هایی مانند بازارهای ناپیوسته و جدا جدا، علاقه محدود بخش خصوصی به مد اسلامی و فقدان انکوباتورها(سرمایه‌گذاران اولیه) در این حوزه ​​مواجه است.

_ همه‌گیری کرونا و داروسازی و محصولات بهداشتی و آرایشی:

همه‌گیری این بخش را مورد توجه قرار داده است. اکنون، کشورهای در حال توسعه سازمان همکاری اسلامی برای بهبود خودکفایی در داروها و توسعه مواد فعال و داروهای تولید محلی، از جمله گزینه‌های دارای گواهی حلال، تلاش زیادی دارند. در حال حاضر، این بیماری همه‌گیر منجر به توسعه یک کیت تشخیص COVID-19 دارای گواهی حلال در بریتانیا و یک ماسک صورت دارای گواهی حلال در سنگاپور شده است.

مراقبت‌های بهداشتی دیجیتال نیز در بسیاری از کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی محبوبیت پیدا کرده‌اند. هزینه‌های مسلمانان در بخش داروسازی در سال 2021 با 6.5 درصد افزایش از 93.5 میلیارد دلار به 100 میلیارد دلار رسید و انتظار می‌رود با رشد 6.7 درصدی در سال 2022 به 106 میلیارد دلار و در سال 2025 به 129 میلیارد دلار برسد.

این نظرسنجی واکسن کووید-19 دارای گواهی حلال، مراکز نوآوری حلال، محبوبیت فزاینده برندهای مستقل و تولید مواد دارای گواهی حلال را در میان حوزه‌های رشد برتر این بخش شناسایی کرده در حالی که چالش‌های این بخش شامل نبود آگاهی از محصولات حلال در میان مصرف‌کنندگان مسلمان و پزشکان و عدم پذیرش استانداردهای حلال به رسمیت شناخته شده، و عدم حمایت دولت در تأمین منابع دارویی حلال است.

لوازم آرایشی حلال، در میان یک فضای تجاری چالش‌برانگیز عملکرد نسبتاً خوبی داشت. برندهای حلال بیشتری ظهور کرده‌اند در حالی که بازیگران معتبر تنوع محصولات خود را گسترش داده‌اند. هزینه مسلمانان برای لوازم آرایشی با 6.8 درصد افزایش در سال 2021 به 70 میلیارد دلار از 65 میلیارد دلار رسید و انتظار می‌رود که با رشد 7.2 درصدی در سال 2022 به 75 میلیارد دلار و به 93 میلیارد دلار در سال 2025 برسد.

_ تأثیر کرونا بر رسانه‌ها و سرگرمی‌ها:

بخش رسانه در سال اول همه‌گیری خوب عمل کرد زیرا بازار مسلمانان به دلیل قرنطینه‌های اجباری تبدیل به یک مخاطب شد. رسانه‌های جریان اصلی نیز به دلیل تقاضای زیاد، در حال تولید محتوا برای بازار مسلمانان هستند. هزینه مسلمانان برای رسانه‌ها در سال 2021 با 7.2 درصد افزایش از 216 میلیارد دلار به 231 میلیارد دلار رسید و انتظار می‌رود در سال 2022 با 7.5 درصد افزایش به 249 میلیارد دلار و 308 میلیارد دلار در سال 2025 برسد.

پاسخ‌دهندگان به نظرسنجی، وجود محتوای کودکان و توسعه زیرساخت‌های دیجیتال را در میان زمینه‌های رشد در این حوزه می‌دانند، در حالی که چالش‌ها شامل عدم سرمایه‌گذاری سرمایه‌گذاران در کشورهای سازمان همکاری اسلامی و زیرساخت‌های دیجیتال ضعیف است.

خبرنگار: امین قدسی