حکایت مهجوریت قرآن؛ نسخه شفابخش فراموش شده

به گزارش ایکنا از البرز، مهجوریت قرآن موضوعی است که در آیه 30 سوره فرقان به آن اشاره شده است «وَقَالَ الرَّسُولُ يَا رَبِّ إِنَّ قَوْمِي اتَّخَذُوا هَذَا الْقُرْآنَ مَهْجُورًا» حضرت رسول‌الله(ص) در این آیه از امت خود شکایت می‌کند که پروردگارا قوم من این قرآن را مهجور کردند.

مهجوریت یعنی؛ امت قرآن را متروک کرده و به دنبال شنیدن و فهمیدن آن نیستند. نزدیک به همین معنا را می‌توان در دیگر تفاسیر و ترجمه‌ها مشاهده کرد: شکوه پیامبر(ص) به پیشگاه خداوند از مردم به خاطر متروک و مهجور ساختن قرآن کریم بوده است. به‌منظور شناخت دقیق مهجوریت قرآن باید اهداف قرآن را شناخت و آنگاه میزان توجه مسلمانان به قرآن را با اهداف آن مقایسه کرد.

جدایی از قرآن و رها کردن این کتاب آسمانی مصداق‌های مختلفی دارد. برخی از مسلمانان تنها به خواندن سوره‌ها و آیات قرآن بدون توجه و تدبر و تفکر بسنده می‌کنند. اگر چه در روایاتی نگاه به قرآن و قرائت قرآن دارای اجر و ثواب و ارزش است، اما بهره کامل از این معجزه پیامبر(ص) آخرالزمان منوط به خواندن همراه با تفکر و عمل به آیات قرآن است.

مشکلات امت‌های اسلامی در اثر رها کردن قرآن

امروزه مسلمانان در کشورهای مختلف اسلامی با مشکلات مختلفی در حوزه‌های اقتصادی، سیاسی و اجتماعی روبه‌رو هستند که برخی این مشکلات رهاورد استعمار کشورهای ابرقدرت و استیلای آن‌ها بر این ملت‌هاست و برخی دیگر از مشکلات در اثر آشنا نبودن با مفاهیم و سفارشات قرآنی است.

خواندن ظاهری آیات قرآن موجب شده که بسیاری از مسلمانان، حکومت‌های طاغوت در کشورهای خود را به‌عنوان سرنوشت و قضا‌وقدر الهی بپذیرند و نسبت به فرامین قرآن چون احکام امر به معروف و نهی از منکر در جامعه بی‌توجه و بی‌مبالات عمل کنند، گویی مسلمانان هیچ مسئولیتی ندارند.

در حال حاضر، بسیاری از مباحث اخلاقی و اجتماعی قرآن در جامعه جنبه عملی ندارد. در قرآن بر رعایت حرمت پدر و مادر «بِالْوالِدَیْنِ إِحْساناً»، دوری از اسراف «کُلُوا وَ اشْرَبُوا وَ لا تُسْرِفُوا»، شکر نعمت «لَئِنْ شَكَرْتُمْ لَأَزِيدَنَّكُمْ»، خوش‌گفتاری «قُولُوا لِلنَّاسِ حُسْناً»، دادن قرض و وام به برادر دینی «245 مَّن ذَا الَّذِي يُقْرِضُ اللّهَ قَرْضًا حَسَنًا فَيُضَاعِفَهُ لَهُ أَضْعَافًا كَثِيرَةً وَاللّهُ يَقْبِضُ وَيَبْسُطُ»، رعایت حجاب اسلامی «يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ قُلْ لِأَزْوَاجِكَ وَبَنَاتِكَ وَنِسَاءِ الْمُؤْمِنِينَ يُدْنِينَ عَلَيْهِنَّ مِنْ جَلَابِيبِهِنَّ»، برخورد صحیح در مجادلات و تبدیل دشمنی به دوستی «لا تستوی الحسنةُ ولا السیئةُ، أدفَع بالتی هی أحسن، فاذا الذّی بَینکَ وبَینهُ عَداوة کأنه وَلی حَمیمُ» تأکید شده که جامعه اسلامی در عمل از آن دوری می‌کند.

تقریبا در خانه تمام مسلمانان جهان حتی کسانی که ممکن است، اعتقادات قوی و عمیقی نسبت به مبانی اسلام نداشته باشند یک جلد قرآن کریم وجود دارد. در زندگی مردم حضور فیزیکی قرآن بسیار به چشم می‌خورد. بدرقه مسافر با قرآن، عکس زوج‌های جوان با این کتاب آسمانی، حضور قرآن در سفره‌های هفت‌سین مصداق های حضور فیزیکی قرآن در زندگی ما است.

نسخه درمانی فراموش شده

بسیاری از مردم در زندگی فردی و اجتماعی خود با مشکلات بسیاری دست و پنجه نرم می کنند که رفع مشکلات آنها در قرآن کریم مطرح شده است. برای رفع مشکلات از طریق قرآن، نیاز به خواندن و تفکر عمیق و حضور کارشناسی آشنا به قرآن و علوم اسلامی است تا آیه یا آیاتی که حل کننده مشکلات است را برای هر فرد، روشن کند.

مَثَل قرآن در خانه مسلمانان، مَثَل نسخه پزشک حاذقی است که بدون استفاده در گوشه‌ای از خانه نگهداری می‌شود و این نسخه هر روز مورد احترام و تقدیس قرار می‌گیرد، اما کسی به توصیه‌های آن عمل نمی‌کند و روز به روز حال بیمار وخیم‌تر می‌شود.

حکمت قرآن به سرگذاشتن در شب‌های قدر

یکی از اعمال شب‌های قدر قسم دادن خداوند به معصومین(ع) و به کتاب آسمانی قرآن است، تا در این شب‌ها بهترین تقدیر را از خداوند بنا بر ظرفیتی که در طول سال ایجاد خواهیم کرد به دست بیاوریم.

اما یکی از فلسفه‌های گذاشتن قرآن بر روی سر، توجه و تأکید به حضور عملی قرآن در طول سال و در زندگی ماست. با گذاشتن قرآن به روی سر به خداوند اعلام می‌کنیم که تمام دستورات قرآن برای ما در اولویت قرار دارد. اما متأسفانه بسیاری از ما نسبت به احکام و توصیه‌های قرآن بی‌خبر بوده و یا با داشتن اطلاع از مفاهیم قرآنی و احکام حلال و حرام به‌طور عمد در طول سال بر شیوه و سبک زندگی گذشته خود اصرار داریم، از این‌رو طبیعی است که تغییر کلیدی مهمی در سرنوشت و آینده ما اتفاق نخواهد افتاد. خداوند در آیه 13 سوره رعد می‌فرماید «انَّ اللَّهَ لا يُغَيِّرُ ما بِقَوْمٍ حَتَّي يُغَيِّرُوا ما بِأَنْفُسِهِم» خداوند سرنوشت هیچ قوم و ملتی را تغییر نمی‌دهد، مگر آنکه آنان آنچه را در خودشان است تغییر دهند.

چند راهکار برای رفع مهجوریت قرآن در جامعه

با وجود فعالیت مؤسسات و خانه‌های قرآنی، که تعداد آنها با توجه به جمعیت کشور کافی نیست معمولا افرادی به این مراکز مراجعه می‌کنند که بیشتر از اقشار مذهبی و قرآنی جامعه هستند. اما ضرورت آشنایی آحاد مردم با قرآن براساس نیازهای آنها موضوعی است که باید متوجه فعالان فرهنگی، دینی و نهادهای قرآنی کشور باشد.

توزیع فلش‌کارت‌های قرآنی برای اقشار مختلف جامعه متناسب با شغلی که دارند. برای قشر کسبه با موضوع آیاتی که یک فرد کاسب و تاجر با آن سرو کار دارد.(مثل احکام و آیات کم فروشی، غش در معامله و گناه بزرگ ربا...).

تهیه طرح جامع آموزش یکپارچه قرآن از دوران ابتدایی تا دیپلم در آموزش و پرورش که از پیشنهادات فعالان قرآنی نیز هست.

توزیع فلش‌کارت و یا کارت‌های قرآنی با محوریت آیات اخلاقی و اجتماعی قرآن در بین مردم در مناسبت‌ها و اعیاد و مراسم‌ ماه‌های محرم و صفر و ایام فاطمیه.

برگزاری مسابقات قرآنی با محوریت ترجمه و مفاهیم قرآن در مراکز تفریحی که مورد مراجعه همه مردم است.

برگزاری کلاس‌های آموزشی قرآن در مراکز تفریحی چون بوستان‌ها و پارک‌های محلات.

معرفی‌ کردن فعالان، حافظان و قاریان قرآنی به جامعه و الگوسازی شخصیت‌ها و جوانان و نوجوانان موفق در زمینه قرآن به دانش‌آموزان و دانشجویان.

این موارد از جمله پیشنهاداتی است که می‌تواند در آشنا کردن و انس بیشتر تمام مردم با مفاهیم و مضامین عالی قرآن مؤثر واقع شود و در این بین نقش تبلیغات و دعوت به فراگیری خواندن و عمل‌ کردن به آن در رسانه‌ها و شبکه‌های مجازی در ورود این کتاب آسمانی به زندگی مسلمانان نباید نادیده گرفته شود.

منابع:
ویکی فقه دانشنامه حوزوی

ویکی شیعه

سامانه حوزه علمیه الزهرا(س)