مبلغان؛ پاسدار اندیشه‌های دینی و فرهنگی / آیا جامعه قرآنی مبلغ شناخته می‌شود

تبلیغ مقوله‌ای چندان جدیدی نیست، چراکه ریشه در زندگی انسان دارد. تبلیغ در معنای عام ریشه در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم دارد. تبلیغ در زمان‌های گذشته بسیار ساده‌تر از حال حاضر بوده است، اما هدف آگاهی بود که این معنا همین روز در قالب گسترده‌تر انجام می‌شود. تبلیغ و توجه به این امر مهم زندگی جوامع بشری را با تغییر و تحول همراه کرد.

تبلیغ دین، رسالتی بس عظیم است که خداوند متعال بر دوش تمام 124 هزار پیامبر و یاران ایشان قرار داده است و هریک در دوران زندگی خود سعی داشتند رسالت تبلیغ را به خوبی انجام دهند. پس از بعثت نبی‌ مکرم اسلام(ص) تبلیغ رنگ و بویی دیگر به خود گرفت. پیامبر(ص) در زمان حیات خود افرادی را تربیت کردند که وظیفه تبلیغ را برعهده داشتند و برای این امر سفرهای طولانی به اقصی نقاط همچون ایران، حبشه و ... صورت گرفت.

شاید بتوان مبلغان را مرزداران اندیشه‌های دینی و فرهنگی معرفی کرد، چراکه این افراد بیدارگری نسل امروز و فردا را با هنر و شیوه‌های جذاب انجام داده و تلاش می‌کنند نوجوانان و جوانان را در مسیر الهی و نبوی هدایت کنند. پس از پیروزی انقلاب اسلامی امام خمینی(ره) در اول تیر ماه سال 60 فرمان تأسیس سازمان تبلیغات اسلامی را صادر فرمودند و به منظور معرفی فرهنگ و تمدن اسلامی این روز به نام «تبلیغ و اطلاع‌رسانی دینی» نام‌گذاری شده است. امام خمینی(ره) فرمودند: «مسئله تبلیغات یک امر مهمی است كه می‌شود گفت كه در دنیا در رأس همه امور قرار گرفته است، و می‌توان گفت كه دنیا بر دوش تبلیغات است... باید با تبلیغات صحیح، اسلام را آن گونه كه هست به دنیا معرفی نمایید ... توجه داشته باشید که بالاترین چیزى که مى‏‌تواند این انقلاب را در این جا به ثمر برساند و در خارج صادر کند، تبلیغات است، تبلیغات صحیح».

خبرگزاری ایکنا بنا بر رسالت دینی و قرآنی که بر دوش دارد، به انگیزه روز تبلیغ با حجت‌الاسلام شمس‌الله مسعود، روحانی مستقر روستای خیرآباد اراک و مرتضی مختاری، مدرس دانشگاه و فعال قرآنی انجام داده است که در ادامه می‌خوانید:

مرتضی مختاری، مدرس دانشگاه و فعال قرآنی، به‌ مناسبت فرا رسیدن روز تبلیغ و ضرورت تبلیغ مفاهیم قرآنی اظهار کرد: تبلیغ را از می‌توان در قالب دو نگاه مؤلفه تبلیغ و شرایط تبلیغ مورد بررسی قرار داد. تبلیغ، امری قرآنی و الهی است و خداوند در قرآن خطاب به حضرت رسول اکرم(ص) فرمودند: «يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ» و توجه به این آیه ما را آگاه می‌سازد که تبلیغ باید به مبانی وحی متصل باشد.

وی ادامه داد: زمانی، تبلیغ ارزشمند است که هدف ارشاد و هدایت مردم به سمت ارزش‌های الهی باشد. انبیای الهی همگی خود را مبلغ معرفی کردند. موضوع تبلیغ از دیگر مواردی است که باید به آن توجه کرد و شاخصه‌های تبلیغ در نص صریح قرآن و روایات ذکر شده است. در واقع تبلیغ باید به‌گونه‌ای باشد که خداوند آن را مورد تأکید قرار داده است و شاید امر به معروف و نهی از منکر یکی از مهم‌ترین محورهای تبلیغ باشد.

تبلیغ؛ تکلیفی همگانی

مختاری با اشاره به اینکه تبلیغ، وظیفه‌ای همگانی است و آحاد جامعه مکلف به تبلیغ دین و ارزش‌های اسلامی و الهی بودن هستند، اظهار کرد: درست است که تبلیغ تکلیفی عمومی است، اما عده‌ای از افراد جامعه همچون علما و روحانیون، جامعه قرآنی و نخبگان در صف مقدم تبلیغ قرار دارند که باید در این حوزه ورود پیدا کنند.

 وی با بیان اینکه جامعه قرآنی مکلف به تبلیغ مفاهیم دینی و قرآنی هستند و نباید خود را از این وظیفه خطیر کنار کشند، بیان کرد: متأسفانه شاهدیم برخی از افراد اطلاعات خوبی در حوزه قرآن و حدیث دارند، اما در حوزه تبلیغ ضعیف هستند و این رسالت را به درستی انجام نمی‌دهند. اعتقاد دارم تبلیغ در دوران جنگ نرم یکی از مصادیق جهاد فی‌سبیل‌الله است.

مختاری ادامه داد: تبلیغ در دوران معاصر از اهمیت بسیاری برخوردار است و لازم است شاخصه‌های تبلیغ تبیین شود. تبلیغ باید دارای محتوا باشد و در قالب برنامه‌های جذاب به مخاطب منتقل شود. در کنار رسالت تبلیغ، مبلغان نیز باید به وظایف خود اشراف داشته باشند تا تبلیغ اثربخش باشد و مخاطب‌شناسی و شناخت زمان در این حوزه از ضروریات است.

این مدرس دانشگاه استفاده از ابزار هنر را از شاخصه‌های مبلغ موفق برشمرد و اظهار کرد: ابزار هنر در رشته‌های مختلف، بازوی مبلغ برای تبلیغ است. به طور مثال هنر تلاوت، ابزاری برای تبلیغ مناسب است و این امر در تلاوت قاریان مصری که به واسطه تلاوت آنان در کشورهای غیر مسلمان عده‌ای مسلمان می‌شدند، مشهود است.

مختاری با بیان اینکه مخاطب‌شناسی در امر تبلیغ مهم است و مبلغان اعم از روحانیون و اهالی قرآن باید به این امر توجه لازم را داشته باشند، تصریح کرد: فن‌ بیان مبلغ در جلسات و محافل مختلف با یکدیگر فرق دارد و فردی که وظیفه تبلیغ را برعهده دارد، قطعاً نسبت به این نکات آگاهی لازم دارد. استفاده از ظرفیت زمان همچون ماه مبارک رمضان و محرم برای تبلیغ بسیار مهم است.

به‌گفته وی رساندن مفاهیم دینی و ارزش‌های اسلامی و قرآنی به مخاطبی که به این مطالب نیاز دارد وظیفه‌ای عمومی است و اهالی قرآنی با در پیش گرفتن اخلاق اسلامی باید تبلیغشان، تبلیغی عملی باشد. در مسیر تبلیغ باید حساسیت‌ها را رعایت کرد تا تبلیغی به ضد تبلیغ تبدیل نشود. امید است همه افرادی که با مفاهیم قرآنی و روایی آشنا هستند در گام اول عامل باشند و در گام دوم با روش‌های مناسب و به روز وظیفه تبلیغ را معنا بخشند. در تبلیغ باید اقدام‌ها به‌موقع باشد تا اثرگذاری مطلوب داشته باشد.

مختاری در پاسخ به این سؤال که آیا جامعه قرآنی به عنوان مبلغ در جامعه شناخته می‌شوند، اظهار کرد: درست است که جامعه روحانیت قبل و بعد از انقلاب وظیفه تبلیغ را برعهده داشته و دارند، اما استفاده از ظرفیت روحانیت به تنهایی برای تبلیغ کافی نیست، به‌ویژه متأسفانه در عصر حاضر برخی هر چند کم رفتارهای نسنجیده اتفاق افتاده است که باعث شده مردم به غیر روحانی توجه جدی‌تری داشته باشند.

وی با اشاره به اینکه معیارهای مبلغ باید تعریف شود، بیان کرد: آگاهی، تعهد، سلامت نفس، تخلق عملی به اخلاق الهی، پایبندی به ارزش‌های دینی، داشتن بیان خوب و هنر فن‌بیان از شاخصه‌های مبلغان است و اگر فردی دارای این امتیازها باشد تفاوتی بین روحانی و غیر روحانی نیست. اعتقادم بر این است که مبلغان باید تلفیقی از اساتید حوزه و دانشگاه باشند. برای گسترش امر تبلیغ نباید عده‌ای را کنار گذاشت و یا اینکه تبلیغ به طور انحصاری در اختیار گروه یا قشری خاص قرار گیرد. اکثر مردم جامعه روحانیت را به‌عنوان مبلغ می‌شناسند که اگر رسانه‌ها وارد میدان شده و دیگر مبلغان اثرگذار همچون نخبگان و قرآنیان را معرفی کند قطعاً دایره مبلغان فراتر خواهد شد.

روحانی، مکلف به تبلیغ است

حجت‌الاسلام شمس‌الله مسعود، روحانی مستقر روستای خیرآباد است که مدت 7 سال در این روستا به اتفاق خانواده ساکن بوده و مشغول خدمت‌رسانی به اهالی روستا است. او که 2 بار مبلغ برتر کشور، 5 سال مبلغ برتر استان اصفهان و مبلغ برتر استان مرکزی را در کارنامه خود دارد از خدمات انجام گرفته در روستا می‌گوید.

مسعود در معرفی خود گفت: در سال 54 در انارک نایین از توابع استان یزد متولد شدم و تحصیلات حوزوی خود را در یزد آغاز کرده و مشغول تحصیل در سطح سه حوزه‌ هستم. بیش از 21 سال است که وظیفه تبلیغ را برعهده دارم.

وی در خصوص ضرورت تبلیغ بیان کرد: سبقه اهمیت تبلیغ به خلقت بشر باز می‌گردد و از آن زمان تاکنون انسان همواره نیاز داشته است که برای دانستن راه حقیقت افرادی دانا او را راهنمایی کند. روحانیت در راستای عمل به تکالیف و وظایف خود مکلف به انجام تبلیغ هستند و برای آنان شهر و روستا فرقی ندارد.

مسعود در خصوص حضور خانواده در کنار مبلغان، اظهار کرد: مبلغان در زمان ازدواج شرایط شغلی را برای خانواده دختر شرح می‌دهند، من هم شرایط شغلی را بازگو کرده بودم. قطعاً موفقیت مبلغ در گرو همراهی خانواده است و اگر این همراهی نباشد موفقیتی حاصل نمی‌شود.

وی در تشریح فعالیت‌های صورت گرفته در روستا، بیان کرد: مبلغ باید فارغ از مسائل سیاسی و ... نسبت به وظایف خود آگاه باشد. به محض ورود اطلاعات لازم را از معتمدان دریافت و کمبودها را مورد واکاوی قرار دادم و به گفته اهالی روستا خدمات صورت گرفته با عنایت خدا قابل قبول و مطلوب است. فعالیت‌ها در حوزه فرهنگی، عمرانی و اجتماعی با مشارکت خود مردم به خوبی صورت گرفته است و بازخورد آن را در ساخت مراکز خیرساز همچون آتش‌نشانی، حسینیه، مساجد، مرکز نیکوکاری، اورژانس، مدارس و ... شاهد هستیم.

این مبلغ در ادامه یکی از فعالیت‌های صورت گرفته در روستا را ورود به حوزه اشتغال‌زایی بیان و تصریح کرد: توربانی و احیای کارگاه آینه‌سازی از جمله موارد اشتغال‌زایی در روستا بوده است. البته برخی از جوانان را به شهرک صنعتی خیرآباد معرفی کرده‌ایم. زمینه اشتغال در روستا فراهم است، اما به دلیل شیوع کرونا صنایع جذب نیرو ندارند. قرار است با بنیاد برکت نیز جلسه‌ای داشته باشیم تا بودجه‌ای برای توسعه مشاغل خانگی اختصاص پیدا کند. همچنین تهیه اقلام خوراکی ارگانیک با توجه به دامدار بودن و کشاورز بودن اهالی در دستور کارست.

وی با اشاره به اینکه کشاورزی و دامداری از رونق بیشتری در روستا برخوردار است، یکی از عمده مشکلات دامداران را تهیه نهاده‌های دامی بیان کرد و افزود: با توجه به افزایش قیمت بسیار نهاده‌های دامی بی‌رغبتی بین دامداران برای توسعه این شغل افزایش پیدا کرده است.

مسعود در تشریح فعالیت‌های انجام شده در زمان کرونا هم اظهار کرد: مساجد جز مقطع 20 روزه تعطیل نبود برای انجام فعالیت‌های روستا تقویت فضای مجازی در دستور کار قرار گرفت. در روستای خیرآباد 5 کانال رسمی اطلاع‌رسانی اخبار روستا، کانال مربوط به بانوان قرآنی، هیئت بی‌بی رقیه (س) ویژه بانوان و کانال مسجد فعالیت دارند.

ضرورت توجه دولت به روستاهای کمتر توسعه‌یافته

وی در مورد انتظار از دولت و شورای روستای جدید، بیان کرد: با توجه به اینکه مردم حضور پرشوری در انتخابات داشته‌اند. با عنایت خدا افراد انتخابی افرادی کاربلد و باسواد و دارای سابقه درخشان اجرایی هستند. امید است قول‌های آنان به ثمر نشسته و شاهد شکوفایی روستا باشیم. از دولت جدید نیز انتظار داریم توجه بیشتری به مناطق کمتر توسعه یافته داشته باشند. توجه به امر ازدواج و کاهش سن ازدواج، اشتغال، تهیه مسکن از دیگر اموری است که باید به آن پرداخته شود.

مسعود در مورد فعالیت‌های قرآنی هم گفت: قبل از کرونا جلسات و هیئت‌های خانگی برپا بود و حتی اهالی روستا که در شهرهای اطراف همچون تهران و اراک ساکن هستند در شهر خود هیئت قرآنی دارند. در حال حاضر فعالیت‌های قرآنی در فضای مجازی دنبال می‌شود و تقریباً هر روز توسط اهالی قرآن ختم می‌شود. فعالیت قرآنی ویژه خردسالان، نونهالان، نوجوانان و جوانان در روستا در حال انجام است که توسط مربیان روستا انجام می‌شود. از دل کلاس‌های قرآن 4 دانش‌آموز مشغول به تحصیل در حوزه علمیه شدند که سطح یک آنان به اتمام رسیده و وارد سطح دو می‌شوند. امسال نیز سه دانش‌آموز دیگر وارد حوزه خواهند شد.

وی در پاسخ به این سؤال که آیا روستا خانه قرآنی دارد یا خیر و اینکه اگر ندارد، این نیاز برای احداث احساس می‌شود، اظهار کرد: از لحاظ ساختمانی و سازمانی خانه قرآنی نداریم. ولی کارهایی که قرار است خانه قرآنی انجام دهد در هیئت‌های قرآنی در حال انجام است. در روستا کانون فرهنگی و خانه قرآنی وجود ندارد و فعالیت‌های قرآنی با حمایت مردم در روستا در حال انجام است، اما ظرفیت برای احداث خانه قرآنی و کانون وجود دارد، با وجود اینکه از این دو مؤلفه محروم هستیم، اما اجازه ندادیم فعالیت‌ها به حاشیه رانده شود. اداراتی همچون تبلیغات اسلامی و ارشاد اسلامی تنها مجوز احداث خانه قرآنی می‌دهند و عملاً حمایتی از آنان نمی‌کنند. احداث خانه قرآنی با حمایت دستگاه‌های متولی در روستا می‌تواند منشأ خیر باشد.

احداث خانه قرآنی با حمایت همراه باشد

مسعود در خصوص وضعیت بانوان هم اظهار کرد: فعالیت بانوان در بخش‌های مختلف همچون ورزشی قابل توجه است. قطعاً کمبودهایی وجود دارد. مهم‌ترین مشکل ما در بخش ورزشی کمبود بودجه برای تهیه سالن‌های ورزشی است. روستا تنها دارای یک سالن ورزشی است که بانوان در ساعات خاص سالن را اجاره و ورزش می‌کنند. در کلاس‌های مختلف همچون زبان انگلیسی، فرهنگی و هنری هم شرکت دارند.

وی در پایان از خبرگزاری ایکنا به واسطه اهتمام بر معرفی مبلغان و فعالیت‌های انجام شده در روستاها تشکر کرد و افزود: خیلی از کارهای فرهنگی تبلیغ نمی‌شود و رشد بسیاری از اقدامات تبلیغ است. شما اهالی رسانه خود مبلغانی هستند که فعالیت‌ها را انعکاس داده و زمینه نشر حداکثری آن را فراهم می‌کنید. اهالی رسانه از مبلغان مطالبه‌گر باشند.