نکاتی مهم برای روزه‌داری قاریان و صداپیشگان / ریفلاکس معده؛ مرگ خاموش صدا + فیلم
قاریان، حافظان، مادحان اهل بیت و ... برای داشتن صدایی رسا، آماده و بدون آسیب به ویژه در ایام روزه‌داری، خوب است، نکاتی را بدانند، که در گفت‌وگوی یکی از قاریان مطرح کشور با نسیم احمدی، دارای مدرک دکترای تخصصی آسیب‌شناسی صدا به آن پرداخته می‌شود.
به گزارش ایکنا، به منظور کمک به قاریان، حافظان، مادحان اهل بیت و ... برای داشتن صدایی رسا، آماده، بدون هیچ‌گونه آسیب، به ویژه در ایام روزه‌داری، دو میزگرد یکی با عنوان برنامه غذایی صداپیشگان در ماه رمضان و میزگرد دوم اهمیت و نحوه گرم کردن صدا با حضور احمد ابوالقاسمی، مدرس و قاری بین‌المللی، به عنوان مجری‌کارشناس و دکتر نسیم احمدی، دارای مدرک دکترای تخصصی آسیب‌شناسی صدا در استودیوی ایکنا برگزار شد که متن و فیلم نشست اول از نظر می‌گذرد؛
احمد ابوالقاسمی: امیدوارم بتوانیم راهنمایی‌های لازم را داشته باشیم تا به‌ویژه در ماه مبارک رمضان که درگیری صداپیشگان با صدا بیشتر است، نکات مفیدی را ارائه کنیم. نکات من، تجربه‌هایی است که طی حدود چهل سال در حوزه تلاوت به آن‌ها رسیده‌ام و خانم دکتر احمدی از طریق دیگری آن‌ها را بیان می‌کند، ولی تقریباً اشتراکات زیادی بین تجربه شخصی و کسی که اینها را در متون علمی و تجربی مطالعه کرده است، وجود دارد. اما پرسش اول از خانم دکتر احمدی اینکه، در چند سال گذشته، بیشترین مراجعات به شما، بابت چه مسائلی بوده و مهمترین مسائل مبتلابه صداپیشگان چه بوده است؟
دکتر نسیم احمدی: عمده مشکل صداپیشگان به جهت استفاده خیلی زیاد، سنگین و شدید از صدا است و از جمله به دلیل مسائل تغذیه‌ای و ریفلاکس است. مراجعاتی بابت مسائل تکنیکی نیز بوده است. یا اینکه این افراد برای استفاده از حنجره و صدا ناآگاه هستند و صدا به خوبی تربیت نشده و قابلیت اجرای مناسب را ندارد.
ابوالقاسمی: در حوزه تلاوت قرآن و مداحی که تفاوت جدی با دیگر خواندن‌ها دارد، استفاده سنگین از صوت که اشاره کردید می‌تواند یکی از دلایل خیلی جدی آسیب‌ها باشد. از فردی قوی و با تجربه در این زمینه شنیدم که ادعا می‌کرد که اگر 24 ساعت کسی درست حرف بزند و بخواند، صدایش آسیب نمی‌بیند، با ادعای این شخص متخصص در حوزه پرورش صوت، چاره‌ای نداریم جز اینکه دنبال آسیب‌ها بگردیم، ببینیم چه بلایی سر این حنجره مظلوم آورده‌ایم که بالاخره بعد از چند سال صدایش درمی‌آید، چون حنجره عضوی است که خیلی دیر واکنش نشان می‌دهد.
احمدی: درست است، استفاده اشتباه و زیاد از صدا هم یکی از مسائلی است که منجر به بیماری‌های صدا و حنجره می‌شود، ولی 40 درصد از بیماری‌های صدا و حنجره با درمان بیماری‌های گوارشی برطرف می‌شوند. الان خیلی مراجعه به خاطر ریفلاکس به کلینیک‌ها زیاد شده، هر کسی که می‌آید و از حنجره‌شان تصویربرداری می‌کنیم، علائم ریفلاکس روی حنجره مشاهده می‌شود. علائم ریفلاکس نیز سوختن و التهاب تارهای صوتی است، یک سری ترشحات اسیدی روی تارهای صوتی است یا اینکه فرد گزارش می‌دهد که در طی روز دهانش تلخ است یا ناچار هست مدام گلویش را پاک کند که بتواند صدای صاف‌تری داشته باشد یا اینکه بعضاً گزارش می‌کند که در گلویشان احساس وجود جسم خارجی دارند.
قدم اول مراجعه به متخصص گوارش یا متخصص گوش، حلق و بینی است. در حال حاضر متخصصان طب ایرانی نیز مداخلات خیلی خوبی در سبک زندگی و تغذیه دارند و ما هم از این عزیزان خیلی کمک می‌گیریم.
ابوالقاسمی: یک سیکل باطل هم پیش می‌آید، یعنی کسی که از صدایش سنگین استفاده می‌کند بعد ریفلاکس هم به تارهای صوتی از منظر دیگری آسیب می‌زند، بعد استفاده سنگین از تارهای صوتی آسیب‌دیده، منجر به بدتر شدن مشکل می‌شود. شما به عنوان یک پزشک یک نوع مراجعه‌کننده دارید و من به عنوان یک فرد با تجربه، یک نوع دیگر از مراجعه‌کنندگان را دارم که دیگر صداها به حد خیلی زیادی آسیب دیده است. فردی آمده بود که حتی نمی‌توانست یک صدای کشیده پنج ثانیه‌ای بدون التهاب داشته باشد و ولی همچنان اجرا دارد، هر طور می‌خواستم به این شخص ثابت کنم که صدایت آسیب دیده است، قبول نمی‌کرد تا اینکه گفتم فقط صدای آ را بکش، نمی‌توانست بگوید. پس اگر کسی دقت نکند ممکن است استفاده سنگین از حنجره‌ای که به خاطر ریفلاکس آسیب دیده است، منجر به این شود که برای همیشه با صدایش خداحافظی کند. شما احتمالاً سراغ دارید کسانی را که دیگر هیچ وقت بهبود پیدا نمی‌کنند؟
احمدی: بله، وقتی ریفلاکس شدید می‌شود، اینقدر ترشحات، بافت تارهای صوتی را تغییر می‌دهند که دیگر آن فرد نمی‌تواند مثل قبل و سابق گستره صوتی خوب، شفاف و زنگ‌داری داشته باشد.
ابوالقاسمی: برخی از قاریان و مداحان که صدایشان شدیدا آسیب دیده است، می‌گویند فدای قرآن، فدای امام حسین(ع). این حرف درستی نیست، امام حسین(ع) به ما چنین تکلیفی نکرده است، به ما نگفته بهداشت را رعایت نکنید، حیف است که این تجربه‌ها و صدای خوب را یک سرمایه فرض نکنیم.
احمدی: کاملاً درست است، افراد وقتی به 45 سالگی می‌رسند، علائم پیرحنجرگی هم شروع می‌شود و کم کم بافت‌های عضلات حنجره تحلیل می‌رود، این افراد اگر مستعد ریفلاکس باشند یا ریفلاکس هم داشته باشند، پیرحنجرگی در آن‌ها زودتر شروع می‌شود و بیشتر می‌ماند یعنی بیشتر مستعد پیرشدن حنجره هستند. علائم ریفلاکس را که خدمتتان عرض کردم. اما چه کار کنیم تا ریفلاکس نداشته باشیم؟ خیلی‌ها دارو مصرف می‌کنند، متخصصان گوش، حلق و بینی برایشان دارو تجویز کرده که مثلاً دو ماه این را برای حنجره‌تان مصرف کنید، این دوستان دو ماه مصرف می‌کنند، علائم کاهش پیدا می‌کند، مجدد دارو را که قطع می‌کنند، علائم شروع می‌شود، باز دوباره خودسر همان دارو را مصرف می‌کنند، این داروها عوارض جانبی دارد و کم کم مری را مستعد سرطان می‌کند. به همین دلیل پیشنهاد می‌کنم که فقط به مصرف داروها اکتفا نکنند و حتماً برای اصلاح سبک زندگی به‌ویژه تغذیه‌شان به متخصصان تغذیه و طب سنتی هم مراجعه کنند.
ابوالقاسمی: آیا می‌توان گفت که درمانش سخت است؟
احمدی: بستگی به فرد دارد، مواردی است که باید فرد رعایت کند. در واقع رعایت کردن این موارد در سه چهار ماه اول، کمی سخت است، بعد با این دستورات و نکات کنار می‌آیند.
یکسری از موارد خیلی ساده است و با رعایتش می‌توانید تا حد خیلی زیادی ریفلاکس را کنترل کنید. واژه درمان قطعی را نمی‌توانیم برای درمان ریفلاکس استفاده کنیم. مثلاً فردی، درمان قطعی ریفلاکس معده را دریافت کرده و آسیب تمام شده، اما مشخص نیست در آینده دوباره چه غذاهایی می‌خورد؟ چه سبک زندگی‌ای دارد؟ و ممکن است دوباره برگردد. پس مادامی که این سبک زندگی و تغذیه را رعایت کنید از ریفلاکس مصون هستید ولی اگر دوباره همان سبک اشتباه و بدون پرهیز را داشته باشید، مجدد دچار مشکل می‌شوید.
ابوالقاسمی: پرخوری به ریفلاکس بیشتر کمک می‌کند یا ربطی ندارد؟
احمدی: وعده غذایی حجیم منجر به تشدید ریفلاکس می‌شود. اتفاقاً چند نکته است برای اینکه دوستان از سحر تا سحر روز بعد رعایت کنند تا ریفلاکس نگیرند، من از آن 100 مورد فرضی، فقط چند مورد خیلی ساده را می‌گویم که قدم اول خیلی سنگین نباشد.
یک مسئله اینکه وقتی می‌خواهیم غذا بخوریم، غذا را خوب بجویم، خیلی کار سختی نیست. اگر غذا را خوب بجویم، مستعد ریفلاکس نخواهیم بود. دیگر اینکه از خوردن غذاهایی که خیلی آبکی هستند و اسید معده را تضعیف می‌کنند مثل سوپ، آش، آبگوشت، حلیم و اینطور چیزها یا غذاهای غلیظ پرهیز کنیم، این خیلی می‌تواند کمک کند به این دلیل که خیلی از افراد می‌دانند که چه بخورند، ریفلاکس می‌کنند.
ابوالقاسمی: ریفلاکسی که شما می‌فرمایید همان ترش کردن است که همه تجربه کرده‌اند؟ ریفلاکس می‌تواند طبقه‌بندی شدید و ضعیف داشته باشد.
احمدی: بله، ریفلاکسی داریم که GERD است و فقط در سطح حنجره باقی می‌ماند. ریفلاکس دیگری داریم LPR هست که به قسمت دهان می‌آید و آن را حس می‌کنید. بعضی‌ها هم ممکن است به دلیل شدت ریفلاکس و سالیان زیادی که این اتفاق افتاده فضای حلق و حنجره‌شان دچار سوختگی باشد و دیگر حسگرهایی که بالا آمدن اسید را احساس می‌کنند، اصلاً حس نکنند. ریفلاکس خاموش هم داریم که شب اتفاق می‌افتد، اصلاً متوجه نمی‌شوید که شب ریفلاکس کرده‌اید، ولی صبح که بیدار می‌شوید، دهانتان تلخ است، مزه دهانتان عوض شده یا ترش است، یا روی زبانتان سفید است، صدایتان گرفته و خشک است یا احساس سوزش روی حنجره‌تان می‌کنید، این یکی از علائم ریفلاکس است که دوستان کمتر به آن توجه می‌کنند.
ابوالقاسمی: تجربه من این است که اکثر غذاهایی که مواد نگهدارنده دارد، اگر مصرف می‌کردم باعث ریفلاکس می‌شد، در ساعت‌هایی از روز اگر غذاهایی که متداول است مثل فست‌فود و کالباس را می‌خوردم، حتماً این اتفاق برایم می‌افتاد.
احمدی: مسئله دیگر که به شما کمک می‌کند که ریفلاکس را کاهش دهید، این است که وقتی غذا می‌خورید، فقط خود غذا را بخورید، مخلفاتی مثل ماست، ترشی، سالاد، نوشابه و ... را حذف کنید. افرادی که بخواهند حرفه‌ای کار کنند باید حرفه‌ای زندگی کنند.
ابوالقاسمی: با یکی از قاریان مصری به جایی رفتیم، اسمش را نمی‌آورم، همه ما ایرانی‌ها کله پاچه خوردیم، او حتی یک قاشق هم میل نکرد، گرسنه هم بود، گفت من اصلاً با این چیزها زندگی نمی‌کنم، یک سری چیزهای خیلی ساده مصرف می‌کرد، و الان هم در سطح دنیا واقعاً تلاوت‌های بسیار خوبی را انجام می‌دهد.
احمدی: این چند مسئله ساده‌ای که خدمتتان عرض کردم اگر رعایت کنند تا حد زیادی ریفلاکس کاهش پیدا می‌کند. در ماه مبارک رمضان که کلاً تغذیه‌مان تغییر می‌کند، خوابمان تغییر می‌کند، مواد غذایی که بعضاً مصرف می‌کنیم تکررشان بیشتر می‌شود مثلاً شاید حلوا و خرما و اینطور چیزها را خیلی در حالت عادی مصرف نکنیم، ولی در ماه مبارک رمضان بیشتر استفاده می‌کنیم یا زولبیا و بامیه که چقدر چرب و شیرین هستند و برای صدا ضرر دارند.
ابوالقاسمی: اگر کسی بخواهد این موارد را فقط برای صدایش هم رعایت کند، سلامت جسمی‌اش هم در موارد دیگر حفظ می‌شود و طول عمر بیشتری خواهد داشت.
احمدی: کاملاً درست است، کیفیت زندگی بهتری خواهد داشت. من یکسری نکته در مورد اینکه در ماه مبارک رمضان دوستان برنامه غذایی‌شان به چه شکل باشد خدمتتان عرض می‌کنم، از سحر که بیدار می‌شوند یک ساعت مانده به اذان، ترجیحاً یک غذای پختنی میل کنند. نکته خیلی مهم و طلایی این است که بعد از خوردن سحری نباید بخوابند، اگر این نکته را رعایت کنند می‌توان گفت چهل درصد ریفلاکس کاهش پیدا می‌کند. سه ساعت بعد از مصرف یک ماده غذایی نباید بخوابید. خواب را می‌توانند در طول روز جبران کنند یا می‌توانند یک و نیم تا دو ساعت بیدار بمانند بعد بخوابند که خواب قبل از اذان ظهر هم هست، برای بدن هم بهتر است، احساس رخوت هم ایجاد نمی‌کند.
ابوالقاسمی: پس بعد از هر خوردنی، خوابیدن به هر حال منجر به ریفلاکس خواهد شد؟
احمدی: درست است، هم به این دلیل که دراز می‌کشید معده در حالتی قرار می‌گیرد که اسید راحت بالا می‌آید، هم به جهت اینکه معده درگیر هضم است و خوابیدن منجر به ریفلاکس می‌شود.
ابوالقاسمی: ریفلاکس برای سنین مختلف هم متفاوت است؟ کودکان کمتر دارند برای اینکه معده‌هایشان سالم‌تر است؟
احمدی: بله، ولی بعضی از کودکان به شکل مادرزادی با ریفلاکس به دنیا می‌آیند و آن‌ها درگیری‌های خودشان را دارند، ولی معمولاً در نوجوان‌ها تا سن حدود 27 سالگی خیلی وجود ندارد، چون معده تحمل می‌کند ولی بعداً در سنین میانسالی مثلاً از 35 که بالاتر می‌رویم تا سنین بالاتر، سیستم گوارش ضعیف‌تر می‌شود و فرد بیشتر مستعد ریفلاکس می‌شود.
ابوالقاسمی: یک قسمتی در معده یا مثلاً در مری از کار افتاده که این اسید برگشت می‌کند یا طبیعی است؟
احمدی: شما وقتی یک لیوان آب را در حالت ایستاده بگذارید، پتانسیل اینکه آب داخل آن بریزد کمتر از حالتی است که آن را خم کنید، آن لیوان سالم است ولی شما در موقعیت اشتباه قرارش می‌دهید. دریچه LES یا دریچه تحتانی ازوفاژیال در حالت عادی بسته می‌شود.
ابوالقاسمی: اگر آن دریچه درست عمل کند ما نباید ریفلاکس داشته باشیم؟
احمدی: وقتی دراز می‌کشید، برخورد اسید با دریچه بیشتر می‌شود و به مرور زمان شُل می‌شود و دیگر نمی‌تواند جلوی خروج اسید را بگیرد، پس آن خوابیدن و برخورد کردن اسید با les تأثیر می‌گذارد. برای سحری که بیدار شدند و یک غذای پختنی خوردند، بهترین کار این است که بعد از سحری نخوابند. می‌توانند به قرائت قرآن یا کارهای روزمره دیگر بپردازند.
ابوالقاسمی: چرا پختنی؟
احمدی: به خاطر اینکه انرژی بیشتری دارد و در طول روز فرد را سرپا نگه می‌دارد.
برای افطار بهتر است چه چیزی میل کنند تا بتوانند در وعده سحر غذای پختنی بخورند. اگر قبل از اذان، اجرا دارند، حتماً یک ساعت و نیم قبلش بیدار شوند، چون صدا نیاز دارد که بیدار شود، وقتی شما بیدار می‌شوید یک مدت زمان می‌برد تا صدا هم بیدار شود، پس یک ساعت و نیم قبل از اجرا بیدار شوید، بیست دقیقه گرم کردن و بعد اجرا را داشته باشید، می‌توانید بعد از ظهر هم بخوابید.
ابوالقاسمی: قبل از اذان، منظور اذان مغرب است؟
احمدی: اذان ظهر. بهترین حالت این است که خواب نیمروزی را قبل از اذان ظهر داشته باشید. طب ایرانی قائل به این نیست که بعد از ظهر بخوابیم، طبق احادیث، بلاهت ایجاد می‌کند. ولی افرادی که اجراهای زیادی دارند، چون طی ماه رمضان خیلی کم‌خوابی دارند، برای جبران آن کم‌خوابی می‌توانند بعد از ظهر هم بخوابند.
افطار با مقداری آب ولرم یا دمنوش‌های با مزاج گرم باشد، البته بستگی به مزاج هر فرد دارد، چون می‌دانید سبک تغذیه، مسئله‌ای فردی است و فرد با مراجعه به متخصص طب ایرانی یا متخصص تغذیه باید غذای مناسب بدن خودش را مصرف کند. بعد از آب ولرم یا دمنوش، وعده خیلی سبکی خواهیم داشت، چون اگر یک وعده سنگین را میل کنید، هم ممکن است بعدش اجرا داشته باشید نتوانید اجرای خوبی داشته باشید و مستعد ریفلاکس شوید، هم اینکه به شما امکان اینکه بعدش چیزهای دیگری بخورید، نمی‌دهد، چون احساس سنگینی می‌کنید.
ابوالقاسمی: در ماه رمضان بعد از ظهرها صدایم خیلی بازتر است، به خاطر اینکه معده خالی‌تر است. چرا بعضی‌ها برعکس دوست دارند بخورند و بخوانند؟ آیا این عمومیت دارد؟ در حرفه خوانندگی اکثراً دو نظر هست، یکسری می‌گویند باید با شکم پُر خواند و برخی دیگر می‌گویند باید با شکم خالی خواند.
احمدی: وقتی می‌خواهید بخوانید، باید حجم غذای خیلی کمی در معده باشد، چون وقتی می‌خوانید مدام دیافراگم حرکت می‌کند و به دریچه معده فشار می‌آورد و بیشتر ریفلاکس می‌کنید، انگار یک چیزی مدام معده را به سمت بالا فشار می‌دهد که اسیدها بالاتر بیایند. پس اگر با معده خالی‌تر بخوانید خیلی برایتان بهتر است. اینکه اگر کمتر افطاری میل کنید چه تأثیر مثبتی دارد؟ باعث می‌شود بعد تنوع مواد غذایی که مصرف می‌کنید، بیشتر شود، مثلاً می‌توانید سبزیجات پخته، کمپوت سیب و به، شربت و دمنوش بخورید، ولی اگر با غذای حجیم معده پُر شود، دیگر هیچ کدام از اینها را نمی‌توانید تا چهار ساعت میل کنید به خاطر اینکه طول می‌کشد که از معده بیرون برود، پس اگر یک چیز سبک‌تر میل کنید برای صدایتان هم خیلی بهتر است.
مخاطبان این صحبت‌ها، سعی کنند که روی این رعایت کردنشان به مدت طولانی حداقل شش ماه پافشاری کنند، بعد تغییرش را روی صدایشان حس می‌کنند و تشویق می‌شوند که بیشتر رعایت کنند.
ابوالقاسمی: از مخاطبان این گفت‌وگو سپاسگزارم و درخواست دارم که به حنجره‌تان به عنوان یک سرمایه توجه کنید.
انتهای پیام
این نحوه اجرا ترکیب جالبی بود. افرین 
