دردهای تاریخی مشترک؛ دلیل حمایت اتحادیه آفریقا از فلسطین

به گزارش ایکنا، اعلام حمایت اتحادیه آفریقا از ملت فلسطین و پایان محاصره غزه در اجلاس اخیر این سازمان بزرگ آفریقایی با واکنش‌های مثبتی از سوی مقامات فلسطینی روبه‌رو شد. سران اتحادیه آفریقا در سی‌‌وچهارمین دوره اجلاس این اتحادیه بار دیگر بر غیرقانونی بودن شهرک‌‌سازی‌های رژیم صهیونیستی در اراضی فلسطینی از جمله قدس شرقی و بلندی‌های جولان اشغالی تأکید کردند. همچنین این اتحادیه هرگونه ساخت‌وساز رژیم صهیونیستی در مناطق فلسطینیان را نقض قوانین بین‌المللی و قطعنامه‌های سازمان ملل و زیر پا گذاشتن خواسته جهان مبنی بر توقف شهرک‌سازی قلمداد کرد.

در اولین واکنش‌ها از سوی مقامات فلسطینی، ریاض مالکی، وزیر امور خارجه فلسطین و سامی ابو زهری، سخنگوی جنبش حماس از بیانیه پایانی اجلاس اتحادیه آفریقا استقبال کردند.

روابط فلسطین و کشورهای عضو اتحادیه آفریقا به دلیل حضور کشورهای تأثیرگذار اسلامی مانند مصر، الجزایر و تونس از اهمیت بسیاری برای طرف فلسطینی برخوردار است. آن هم در شرایطی که رژیم صهیونیستی همواره تلاش کرده که روابط خود را با کشورهای این قاره به خصوص در ابعاد اقتصادی و امنیتی افزایش دهد. تلاش رژیم صهیونیستی برای تبدیل شدن به عضو ناظر در اجلاس سالانه این اتحادیه و عادی‌سازی روابط با دو کشور مسلمان و مهم این قاره (مراکش و سودان) از جمله این اقدامات است. رژیم صهیونیستی در 2018 از دولت غنا خواست تا از درخواست تل‌آویو برای دستیابی به عنوان عضو ناظر حمایت کند.

در همین راستا بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی، سال‌هاست که از افزایش روابط با قاره آفریقا حمایت می‌کند و به دنبال روابط نزدیکتر با اعضای این اتحادیه است. برای مثال وی در سفری که به کنیا در سال 2016 داشت، گفت: 50 کشور در آفریقا وجود دارد. تقریباً همه آنها می‌توانند متحدان اسرائیل باشند. آنها در مجامع بین‌المللی رأی می‌دهند.

رژیم صهیونیستی به دو دلیل تلاش دارد که در اتحادیه آفریقا نقش محوری و جدی برای خود تعریف کند. مقامات این رژیم عقیده دارند که عضویت در این اتحادیه حتی به عنوان عضو ناظر از نظر بین‌المللی باعث می‌شود که تعداد کشورهای بیشتری در مجامع بین‌المللی از این رژیم حمایت کنند. از سوی دیگر این رژیم برای نفوذ بیشتر در این قاره از نظر اقتصادی به تعامل بیشتر با اعضای اتحادیه آفریقا نیاز دارد و حضور به عنوان یکی از اعضای این اتحادیه (حتی به عنوان عضو ناظر) می‌تواند راه را برای سرمایه‌‌گذاری بیشتر در این قاره هموار کند.

اما افزایش روابط رژیم صهیونیستی با قاره آفریقا یک مانع بزرگ دارد و آنچه باعث شده که این رژیم همچنان در حسرت حمایت اتحادیه آفریقا بماند، این واقعیت است که کشور رقیب آن، فلسطین در حال حاضر یک عضو ناظر در این اتحادیه به شمار می‌رود. در سال 2013 و در جریان بیست‌و‌یکمین اجلاس اتحادیه آفریقا در اتیوپی، این سازمان به فلسطین مقام ناظر اعطا کرد و از مبارزه فلسطین برای ایجاد یک کشور مستقل و زنده با پایتختی قدس شرقی حمایت کرد. در همین اجلاس هم اعضای این اتحادیه همچنین از اشغال سرزمین فلسطین و دیگر سرزمین‌های عربی توسط اسرائیل ابراز نگرانی کردند که به گفته آنها، این کار نقض قوانین بین‌المللی است.

اما در مورد اینکه اتحادیه آفریقا امسال هم حاضر به حمایت از فلسطین در بیانیه‌ پایانی خود با وجود به رسمیت شناخته شدن رژیم صهیونیستی از سوی بیشتر اعضای اتحادیه شده است، می‌توان به چند نکته اشاره کرد:

تاریخ آفریقا و فلسطین از جهاتی مشابه است. کشورهای اعضای اتحادیه آفریقا تاریخ تاریکی شامل تجارت برده، استعمار، آپارتاید و نسل‌کشی داشته‌اند و نمی‌خواهند آپارتاید تازه‌ای این بار در نزدیکی این قاره به وجود آید. تغییر سیاست آفریقای جنوبی در قبال رژیم صهیونیستی یکی از نمونه‌های این دیدگاه است. در دوران آپارتاید رژیم صهیونیستی برخلاف سایر کشورهای جهان که انزوای آفریقای جنوبی را خواستار بودند، روابط گرمی با نظام حکومتی نژادپرستانه آفریقای جنوبی داشت. اما بعد از آپارتاید، آفریقای جنوبی روابط خود را با رژیم صهیونیستی تغییر داد و به یکی منتقدان اصلی سیاست این رژیم در خارج از جهان اسلام تبدیل شد.

نوع رفتار رژیم صهیونیستی با مهاجران آفریقایی یکی دیگر از دلایلی است که کشورهای این اتحادیه را در رابطه با این رژیم محتاط کرده است. کشورهای آفریقایی به دلیل برخورد شدید و تبعیض‌آمیز رژیم صهیونیستی  با مهاجران اقتصادی و پناهندگان، به ویژه مهاجران و پناهندگان یهودی اتیوپیایی و اریتره تمایلی به حضور این رژیم در اتحادیه آفریقا ندارند. این درحالی است که از زمان تغییر وضعیت فلسطین به یک کشور ناظر غیر عضو مجمع عمومی سازمان ملل متحد در سال 2012، این کشور توانسته است به چندین کنوانسیون و معاهده و مجموعه‌ای از سازمان‌های بین‌المللی مانند سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد(یونسکو) و دادگاه کیفری بین‌المللی(ICC) بپیوندد. فلسطین با پیوستن به ICC، پرونده‌هایی را علیه مقامات رژیم صهیونیستی به اتهام جنایاتی مانند جنگ 2014 غزه تشکیل داده است.

با توجه به حمایت روزافزون از فلسطینی‌ها در مجامع بین‌المللی از سوی کشورهای آفریقایی، به نظر می‌رسد که اقدام اخیر اتحادیه آفریقا در راستای حمایت از مردم فلسطین آن‌هم چند روز بعد از اقدام دادگاه بین‌المللی لاهه در مورد رژیم صهیونیستی می‌تواند به عنوان پیروزی دیگری برای فلسطین در عرصه‌ سیاست بین‌الملل تبدیل شود.