صادرات آکادمیک قرآنی نداریم / عدم شناخت قرآن‌پژوهان از فضای مطالعاتی غرب

به گزارش ایکنا؛ نشست «ظرفیت‌های تبلیغ و ترویج قرآن در عرصه بین‌الملل» ظهر امروز، 15 مرداد به همت مرکز مطالعات میان‌رشته‌ای قرآن کریم سازمان قرآنی دانشگاهیان کشور در محل سالن جلسات این سازمان برگزار شد.

حجت‌الاسلام یحیی جهانگیری، استاد حوزه و دانشگاه و سردبیر نشریه مطالعات میان‌رشته‌ای کلام و تفسیر «کوثر» در این نشست اظهار کرد: در اروپا برنامه علمی برای حمایت از تحقیق قرآنی و محقق در این حوزه انجام می‌شود. آنجا 5 سال هزینه فرد محقق داده می‌شود که روی موضوع قرآن متمرکز شده و منطبق با جامعه اروپا به تحقیق و پژوهش بپردازد.

وی گفت: باید ظرفیت‌های پژوهش در عرصه بین‌الملل را در اختیار دانشجویان قرآنی قرار دهیم و سازمان قرآنی باید این عرصه‌ها را به دانشجویان این رشته معرفی کند. مجلات قرآنی نیز جزء این ظرفیت‌ها به شمار می‌رود که باید به پژوهشگران ارائه شود.

جهانگیری افزود: در حوزه قرآن به نظریه جانشینی و همنشینی توشی‌هیکو ایزوتسو، قرآن‌پژوه و نظریه‌پرداز مراجعه و استناد می‌شود. وی در این باره معتقد است که ما معنی و ترجمه کلمات قرآن را کشف نکردیم،‌ بلکه به تحلیل معنایی در این رابطه پرداختیم.

مبلغ و پژوهشگر بین‌المللی اسلامی ادامه داد: ایزوتسو معتقد است که باید معنی کلمات را در قرآن جستجو کنیم. کلمات مرتبط با لغت مورد نظر را باید در قرآن پیدا و بررسی کرد. سپس کلمه مرتبط را با لغات مورد نظر جایگزین کنیم و ببنیم که آیا معنی جمله مورد نظر تفاوتی می‌کند یا خیر؟ ایزوتسو معتقد است که دو کلمه مترادف وقتی جایگزین هم می‌شوند،‌ معنی را متفاوت می‌کند مثل کلمه صبر و حلم.

جهانگیری اظهار کرد: ایزوتسو سپس مطرح می‌کند که کلمه مورد نظر باید با واژه ضد آن لغت بررسی شده و حتی لحن بیان کلمه مورد نظر نیز مورد دقت قرار گیرد.

وی با تأکید بر اینکه افراد پژوهشگر نباید در تحقیقات ایزوتسو باقی بمانند، بلکه باید به تحقیقات جدید نیز روی آورند و از پژوهش‌ها استفاده کنند، افزود: مدت زمان 5 سال است که روی نظریه مورد نظر ایزوتسو در حال تحقیق و نقد و بررسی هستیم. وی حتی معتقد است که افراد تعابیر و تفاسیر مختلفی از یک کلمه مشابه قرآنی می‌کنند.

لزوم تحقیقات نوین

سردبیر نشریه میان‌رشته‌ای «کوثر» با تصریح بر اینکه باید تحقیقات جدیدی در حوزه قرآن‌پژوهی انجام و ارائه شود، گفت: متأسفانه کشوری مانند عربستان در این عرصه پیشگام بوده و محققانی را برای تحقیق روی ابعاد مختلف قرآن استخدام کرده است؛ استشراق تا پیش از این از رژیم صهیونیستی ارائه می‌شد و اکنون از وهابیون عربستان ارائه می‌شود.

وی ادامه داد: مرکزی در هامبورگ با عنوان «ساده‌سازی قرآن» وجود دارد که نسخه‌های قرآن را پیدا می‌کنند و سپس قرآن را برای کسانی که در اروپا هستند و می‌خواهند مسلمان شوند و فقط از روی قرآن صرفاً بخوانند؛ ترجمه و ساده‌سازی می‌کنند. این نهاد قرآن را از تحریف حفظ کرده و با نوع زبان و لحن بیان مناسب ساده‌سازی می‌کند.

جهانگیری با بیان اینکه بیشترین صادرات کشورمان در عرصه محصولات پزشکی است،‌ ادامه داد: بیشترین تولیدات ما در حوزه علوم اسلامی است، ولی ما در تولید برای خودمان یک چرخه درست کرده‌ایم و صادراتی نداریم.

وی با بیان اینکه متأسفانه صادرات آکادمیک نداریم، گفت: این موضوع نشان می‌دهد که عرصه پژوهش بین‌الملل در حوزه قرآن را درک نکرده‌ایم. عرصه پژوهش قرآنی امروز،‌ این است که به چندین مقاله نیاز است و تا چه میزان در این حوزه و عرصه بین‌الملل کار می‌شود. متأسفانه پژوهشگران ما در عرصه بین‌الملل و تولید آثار علمی حضور بسیار کمرنگی دارند.

حجت‌الاسلام مسعود پورصیامی، مبلغ بین‌الملل نیز دیگر سخنران این نشست بود. وی درباره ترویج و تبلیغ قرآن در عرصه بین‌الملل سخن گفت و یادآور شد: در مراکز مختلف پژوهش‌های مطلوبی صورت می‌گیرد،‌ ولی ارتباط با فضای آکادمیک غربی بسیار غریبانه و غیرجدی است.

بی‌اطلاعی قرآن‌پژوهان از فضای مطالعاتی غرب

وی افزود: متأسفانه دانشجویان قرآن‌پژوه ایرانی از فضای مطالعات غرب اطلاعی ندارند. در این حوزه سازمان فعالیت‌های قرآنی دانشگاهیان کشور می‌تواند در ارائه مسائل آموزشی،‌ پژوهشی و ارائه مطالب علمی نقش مؤثری ایفا کند.

پورصیامی از اینکه جایگزینی برای شخصیت سیدحسین نصر، فیلسوف و استاد مطالعات اسلامی دانشگاه واشنگتن نداریم، اظهار ناخرسندی کرد و گفت: شناخت مخاطب در حوزه ترویج، بحثی جدی است. چقدر روی این موضوع تمرکز کرده‌ایم؟ مخاطبان تنوع بسیار دارند. اینکه باید روی کدام گروه سرمایه‌گذاری کرد بسیار مهم است.

وی ادامه داد: مخاطبان دو دسته هستند؛ مسلمان و غیرمسلمان. همچنین از نظر سن،‌ جنسیت و تحصیلات افراد متفاوت هستند. در این حوزه با مخاطبان آمریکایی و اروپایی که می‌خواهند با قرآن آشنا شوند چه کاری کرده‌ایم؟ برآیند این کارها صفر است. متأسفانه در این باره هزینه می‌شود، ولی خروجی وجود ندارد.

پورصیامی اظهار کرد: برای ذائقه و تنوعی که وجود دارد باید مطالب مناسب ارائه شود. در بخش مخاطبان غیرمسلمان که پیش فرض اسلام‌هراسی و ایران‌هراسی دارند،‌ چه برنامه‌ای برای معرفی قرآن داشته‌ایم؟

ضرورت فعالیت روشمند

وی با تأکید بر اینکه هنوز مخاطبان را نمی‌شناسیم، از ابزار ارائه مطالب قرآنی به عنوان نکته دوم یاد کرد و گفت: موسیقی و صوت و لحن از این جمله است. نکته سوم،‌ محتوای پیام است؛ پیام برای عوام و متقین متفاوت است و در این حوزه روشمند کار نکرده‌ایم.

پورصیامی اظهار کرد: غرب به دنبال مرجعیت علمی است که بتواند قدرت داشته باشد. از آن سو پژوهشگران ما را که نیازمند هزینه هستند،‌ جذب می‌کنند. غرب به دنبال آن است که اسلام مطابق با فرهنگ و ساختار حاکمیتی خود را که اسلام شخصی و سکولار است، ایجاد کند.

وی افزود: ما کار بلندمدت در این عرصه نکرده‌ایم. ترکیه در این زمینه خوب عمل کرده است. مراکز مالی و فرهنگی و هر نهادی را که قصد انجام کار در این عرصه دارد، زیر نظر سازمان دیانت جمع کرده‌اند که به صورت واحد کار انجام شود. در ایران متأسفانه متولی واحد در عرصه قرآن و بین‌الملل نداریم.

پورصیامی در پایان تأکید کرد: گام اول در این عرصه، شناخت مخاطب‌ و گام دوم،‌ ایجاد مراکز و گروه‌های تخصصی آموزشی، پژوهشی،‌ هنری، ترجمه،‌ محتوا و ... است.