واکاوی استراتژیک نظام آموزشی هوشمند در پسا کرونا اجتناب‌ناپذیر است

به گزارش ایکنا از قم، ناهید نادری‌بنی، شامگاه شنبه، 14 تیر در نشست واکاوی استراتژیک نظام آموزشی هوشمند در پسا کرونا که یکی از سلسله نشست‌های چالش کرونا و زندگی مؤمنانه است و به همت دانشگاه پردیس فارابی و جهاد دانشگاهی قم برگزار شد، اظهار کرد: کرونا به عنوان یک بحران اتفاق افتاد و یک وضعیت خطرناک و ناپایدار و یک فشار زیادی را برای بشریت ایجاد کرد و باعث شد همه فعالیت‌های عادی درهم‌شکسته شد و به دنبال آن هر سیستم و جامعه‌ای یک واکنشی از خود بروز دهد؛ طبیعی است سیستم متأثر از بحران باید یک راهبرد و رویکردی را اتخاذ کند.

وی با تأکید بر اینکه کوید 19 تنها تهدید نبوده بلکه فرصت در سطح خرد و کلان هم بوده است، ادامه داد: در سطح خرد تمام سازمان‌ها و نهادها برای رویارویی با این بحران فرصت محک زدنشان فراهم شد که چگونه با دارایی‌های خودشان با این بحران مقابله کنند؛ در سطح کلان نیز فرصت نفس کشیدن برای محیط‌زیست، فرصت محک زدن قدرت بشر و علم بشر نیز اتفاق افتاد.

عضو هیئت‌علمی پردیس فارابی دانشگاه تهران افزود: در این فرصت می‌توان به بازخوانی جایگاه علم پرداخت و باید بدانیم علم تخصص، قدرت و ثروت می‌آورد؛ هم‌چنین بازخوانی رشته‌های علمی در جوامع نیز باید توجه کرد به‌عنوان مثال در این شرایط بحرانی یک جامعه‌شناس، مدیر، مهندسی پزشکی، تخصص تعلیم و تربیت، الهیات، تاریخ و جغرافی‌دان چه وظایفی درباره این بحران دارند.

نادری بنی بیان کرد: با کرونش و تعظیمی که در برابر و محضر تمام علوم دنیا و متخصصان داریم اما زیربنای شکل‌گیری همه علوم تعلیم و تربیت و آموزش‌وپرورش است؛ در بحرانی‌ترین شرایط آموزش تعطیل‌بردار نیست و به کمک حل مسائل در شرایط بحرانی می‌رود؛ هر بحرانی دارای ویژگی‌های متفاوتی است و برای مقابله با آن باید راه‌های متفاوتی را انتخاب کنیم.

وی گفت: گاهی بحران فاصله اجتماعی را کم و گاهی بحران فاصله اجتماعی را زیاد می‌کند و کرونا فاصله اجتماعی را زیاد کرده و راه حل و ابزاری را باید پیدا کرد که این فاصله را کم کند.

عضو هیئت‌علمی پردیس فارابی دانشگاه تهران عنوان کرد: کرونا بحرانی است که از طریق زیادشدن فاصله‌ها از بین می‌رود و سر راه خودش علاقه‌مند به برداشتن ابزارهایی است که فاصله را کم می‌کند و یکی از این‌ها آموزش است.

نادری بنی با اشاره به اینکه باید دقت کنیم از بین رفتن آموزش هزینه‌های سنگینی برای فرد و جامعه ایجاد می‌کند، تصریح کرد: آموزش با بازخوانی و بازتعریف از وظیفه و نقش‌آفرینی خودش این فاصله اجتماعی را کم می‌کند و این کم کردن از طریق هوشمندسازی آموزش است.

وی بیان کرد: تمام فرآیندها اعم از مدیریت، نظارت، کنترل، منابع آموزشی، اسناد، یاددهی و یادگیری و امور دفتری مبتنی بر فاوا باشد و منجر شود که فرآیند یاددهی و یادگیری تقویت و بهبود پیدا کند.

عضو هیئت‌علمی پردیس فارابی دانشگاه تهران با اشاره به اینکه تا بیست سال آِینده جهان در عصر مجازی یا چهارمین مقطع تحول اساسی خودش است، عنوان کرد: حوزه آموزش نیز با ورود فناوری اطلاعات متحول شده و در سیستم و نظام آموزش هوشمند هر فرد به‌عنوان دانش‌آموز یا دانشجو می‌تواند ثبت‌نام کند، کلاس و استادش را انتخاب کند و به‌گونه‌ای است که دوره آموزشی را در یک ماه یا دو سال به پایان برساند.

نادری بنی با اشاره به اینکه تقریباً تمامی کشورها آموزش‌وپرورش و آموزش عالی برای این بحران تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی سریع انجام داد، ابراز کرد: در کشور ما نیز برنامه شاد انجام شد و انتقادها و مسائلی وجود دارد که هنوز حل‌نشده است؛ ما باید نگاه و رویکرد استراتژیک از بعد نگرشی و فرهنگی به این قضیه داشته باشیم و مقاومت در برابر تغییر را بشکنیم و به عادات جاری و شیوه‌های سنتی غلبه کنیم که حضرت علی(ع) غلبه بر عادت را یک فضیلت می‌دانند.

وی ادامه داد: از بعد زیرساخت فناوری آموزش ظرفیت خوبی داریم متخصصان جوان فناوری‌های نوین و تکنولوژی روز آموزشی بهره‌مندیم و مهم به‌کارگیری و مدیریت این تکنولوژی است.

عضو هیئت‌علمی پردیس فارابی دانشگاه تهران افزود: فناوری جدید که کشورهای به سمت آن می‌روند تمام حوزه‌های اقتصادی، سیاسی، اجتماعی مالی و حتی آموزش را تحت تأثیر قرار می‌دهد و نقش مهمی در آموزش دارد بلاک‌چین است.

نادری بنی گفت: بلاک‌چین با یک ارز مجازی بیت کوین شروع‌شده و فعالیت‌های امن را از طریق شبکه امن در دسترس افراد قرا می‌گیرد، ایجاد شفافیت، تبادل همتا به همتا و قراردادهای هوشمند سه ویژگی‌ بلاک‌چین است که کمک بزرگی به آموزش می‌کند.

وی ادامه داد: با بلاک‌چین در هر جای دنیا، تحت نظر هر موسسه‌ای که علاقه‌مند هستید آموزش‌دیده و معتبرترین مدرک را اخذ می‌کنید و با قراردادهای هوشمندی که بین شما و موسسه به‌صورت همتا به همتا منعقد می‌شود چیزی به نام جعل مدرک نداریم و محدود به یک سیستم نظام آموزشی نخواهید بود.

عضو هیئت‌علمی پردیس فارابی دانشگاه تهران با اشاره به اینکه بلاک‌چین دو هدف بین‌المللی سازی نظام آموزش و غیرمتمرکز سازی آموزش را برای سیستم نظام آموزشی کشور تحقق ببخشد، تأکید کرد: اگر نظام آموزش ما در بستر بلاک‌چین پیاده شود می‌توانیم به‌راحتی با تمام دنیا در حوزه آموزش ارتباط برقرار کنیم و تبادل دانشجو و استاد را داشته باشیم.

نادری بنی با اشاره به حاشیه تاریک فناوری، عنوان کرد: فناوری به همان اندازه که مفید است به همان اندازه هم خطرناک است اگر با تهدیدهای آن آشنایی نداشته باشیم؛ مهندسی اجتماعی تحت عنوان (سوشال اینجینیرینگ) یعنی حک کردن ذهن آدم‌ها است و این مهندسی تکنیکال و فنی و دیگری به صورت انسانی است.

وی با تاکید بر اینکه باید خطرات و تهدیدات بلاک‌چین را به دانش‌آموزانمان یاد دهیم، ابراز کرد: اگر بلاک‌چین اجرایی شود حتی ممکن است خطرات مهندسی اجتماعی به صفر برسد.

عضو هیئت‌علمی پردیس فارابی دانشگاه تهران اضافه کرد: در آموزش مجازی افراد زیادی بر این باورند که ظرف مهم نیست بلکه مهم محتوا است؛ گاهی آن‌قدر شیفته فناوری می‌شویم که فراموش می‌کنیم قرار است آموزش دهیم.

نادری بنی با اشاره به اینکه محققان معتقدند نرم‌افزار و برنامه برای تدریس مهم نیست بلکه بهره‌وری کار موردتوجه جدی است، عنوان کرد: بهره‌وری آموزش هوشمند به ماهیت و عناصر آموزش برمی‌گردد و باید طبق پروتکل‌های هوشمند سازی طراحی شود که ما را به سمت سومین بعد یعنی ماهیت و اجرای آموزش بعد از فرهنگ و زیرساخت سوق می‌دهد.

وی تأکید کرد: اولین عنصر مهم در یادگیری و آموزش، دانش‌آموز است و در دانش‌آموز نیز انگیزه مهم است؛ باید به دو سؤال اینکه فرزندان ما علاقه به کار با فناوری را ندارند یا اینکه علاقه به آموزش مجازی را ندارند؟ بنده در پاسخ می‌گویم دانش‌آموزان و فرزندان ما به‌شدت علاقه‌مند به کار با فناوری هستند و شواهد گویای همین مهم است.

عضو هیئت‌علمی پردیس فارابی دانشگاه تهران ادامه داد: در آموزش مجازی تغییر شیوه کار معلم از سنتی به جدید است و به دنبال حذف معلم نیست؛ برخی معتقدند همان‌گونه که شیوع سارس موجب ایجاد تجارت الکترونیک شد ممکن است شیوع کوید 19 نیز موجب تحولاتی در امور آموزشی و ارتقا یادگیری الکترونیک داشته باشد.

نادری بنی با اشاره به نقدها و مخالفت‌های علیه آموزش مجازی، افزود: تحقیقات نشان داده است یادگیری‌های مجازی گاهی وقت‌ها مؤثرتر از یادگیری در کلاس است و میزان یادگیری در کلاس‌های مجازی 25 تا 60 درصد بیشتر بوده است ولی در کلاس‌های درسی بین 8 تا 10 درصد احتمال داده‌شده است؛ برخی علت کاهش یادگیری مستقیم را خستگی حضور در کلاس دانسته‌اند و از آن‌طرف معتقدند چون دانش‌آموز آموزش مجازی را در کنترل خود دارد و می‌تواند دوباره به مطالب رجوع کند بازدهی بالایی در یادگیری دارد.

وی بیان کرد: ادغام فناوری اطلاعات با آموزش شتاب گرفته و به‌جز لاینفک آموزش در مدارس تبدیل‌شده است و ما باید یک ساختار خوب و هدفمند برای آن تعریف کرده و به‌گونه‌ای تنظیم کنیم که پاسخ‌گوی دانش‌آموزان و دانشجویان باشیم.

عضو هیئت‌علمی پردیس فارابی دانشگاه تهران گفت: گیرایی همه آدم‌ها وقتی معلم سخنرانی ارائه می‌دهد محدود است و در فضای مجازی تفاوت معلم متبحر و چیره‌دست با سایرین مشخص می‌شود و چند نوع روش تدریس مانند پروژه محور، مسئله محور، بازی محور و غیره داریم.

نادری بنی با تأکید بر اینکه شیوه تدریس و ارزیابی ما باید هم‌خوان باشد، تصریح کرد: برخی معلمان یا اساتید یک‌ترم با دانش‌آموز یا دانشجو به‌صورت مجازی کارکرده‌اند اما معتقدند بازدهی و امتحان باید به‌صورت حضوری باشد و این ساختار ذهنی دانش‌آموز یا دانشجو به هم می‌ریزد.

وی نقش رهبران آموزش را مهم دانست و ادامه داد: در اکثر دنیا معلمان به‌صورت مجازی نشست برگزار کرده و مشکلات خودشان را بیان می‌کنند.

عضو هیئت‌علمی پردیس فارابی دانشگاه تهران ادامه داد: هزینه فضای مجازی، ترس و عدم آشنایی والدین با فضای مجازی یکی دیگر از مشکلاتی است که باید موردتوجه جدی دولتمردان باشد.

نادری بنی یادآور کرد: باید مضرات و فواید فضای مجازی را به فرزندانمان آموزش دهیم و منکر مضرات این فضا نیستیم اما باید به هوشمند سازی فضای آموزشی باید توجه کرد و هوشمند سازی الکترونیک باید دغدغه مهم دولت باشد.