یادی از مرحوم آیت‌الله خزعلی؛ عالمی که حافظ قرآن بود

به گزارش ایکنا، تجلیل از مقام شامخ معلمان، اساتید و افرادی که برای ترویج قرآن و عترت زحماتی را متقبل شده‌اند وظیفه‌ای است که نمی‌توان از آن شانه خالی کرد. بزرگداشت و بیان آثار و رفتار این افراد نه‌ تنها قدردانی کوچکی از زحمات بی‌شائبه آنان است، بلکه برای نسل فعلی و جوانان این مرز و بوم آموزنده و راهگشاست. کسانی که عمری را بدون چشم‌داشتی، به آموزش و ترویج کلام وحی گذرانده‌اند و به حق نام خادم‌القرآن بر آنان نهاده‌اند. برخی از این بزرگان چهره در خاک کشیده‌اند و از این پس نگاه کوتاهی به زندگی آن‌ها خواهیم داشت. مرحوم آیت‌الله ابوالقاسم خزعلی یکی از این افراد است و برای آشنایی بیشتر با او می‌توانید این مطلب را مرور کنید. 

تجلیل در نخستین دوره تکریم خادمان قرآن

مرحوم آیت‌الله ابوالقاسم خزعلی مفسر، خطیب، فعال سیاسی و عضو مجلس خبرگان رهبری بود و علاوه بر فعالیت‌های سیاسی و انقلابی، به تفسیر قرآن اشتغال داشت و در کنار آن حافظ کل قرآن و نهج‌البلاغه بود. آیت‌الله خزعلی در سال 1373 در هفدهمین دوره نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم و نخستین سال مراسم تکریم خادمان قرآن کریم، در بخش پژوهش از سوی انجمن خادمان قرآن کریم جمهوری اسلامی ایران به عنوان خادم‌القرآن معرفی شد.

بیشتر بخوانید:

•  خاطره‌ای از آیت‌الله خزعلی و استاد غلوش
• اعطای نشان درجه یك خدمت به آیت‌الله خزعلی
• عکس‌های منتشرنشده از آیت‌الله خزعلی در مسابقات بین‌المللی قرآن سال ۶۵

او در سال ۱۳۰۴ در بروجرد دیده به جهان گشود. پدرش غلامرضا، به شغل ندافی (پنبه‌زنی) روزگار می‌گذراند.در 10 سالگی به همراه خانواده و برخی از بستگان به مشهد مهاجرت کرد. البته پیش از این به فراگیری دروس ابتدایی پرداخت و سپس در مشهد مقدس دوره متوسطه را گذراند. در سال 1321 به حوزه راه یافت و در مدرسه نواب و مدرسه حاج حسن، ادبیات عربی و فقه را در حد سطح آموخت. او کتاب «مغنی‌اللبیب» را نزد محقق قوچانی و دروس رسائل، مكاسب و كفایه را نزد حاج شیخ هاشم قزوینی(ره) فراگرفت و حدود یک سال در درس خارج ایشان حاضر شد.

آیت‌الله خزعلی در سال 1327 به قم مهاجرت و 12 سال در درس خارج فقه و اصول آیت‌الله العظمی بروجردی شركت كرد. همچنین حدود دو سال از خارج فقه و اصول حضرت امام خمینی(ره) بهره گرفت. او از درس آیت‌الله محقق داماد و دیگر آیات عظام نیز استفاده كرد. در تفسیر و علوم معقول از مرحوم استاد علامه سید‌محمد حسین طباطبایی(ره) بهره‌مند شد و به تدریس دروس فقهی و درس تفسیر پرداخت.

سخنوری که حافظ قرآن بود

او به دلیل استعداد ذاتی، در فن سخنوری و خطابه شهرت ویژه‌ای داشت و مقید بود که باید از وقت نهایت استفاده را کرد و با استفاده از زمان‌های کوتاه (در ماشین و هنگام رفتن به مقصد، در صف مواد غذایی، هنگام استراحت، قبل از خواب، بعد از خستگی از مطالعه و کار ) به حفظ آیات قرآن و نهج‌البلاغه پرداخت، به طوری که گفته شده در زمان حفظ کلام وحی، آیت‌الله خزعلی روزانه هشت صفحه از قرآن را حفظ می‌کرد.

وی سال‌های متمادی در حوزه‌های علمیه قم و مشهد مقدس برای طلاب و فضلای علوم دینی تفسیر قرآن را تدریس کرد و از او تفسیری به زبان عربی بر جای مانده كه با عنوان تفسیر سوره حمد آیت‌الله خزعلی منتشر شده است. ویژگی های روش تفسیری ایشان عبارت بود از:
1. برخورد آزاد و بدون پیش‌داوری با آیات قرآن كریم
2. آشنایی با ادبیات خالص عرب صدر اسلام
3. توجه به تاریخ نزول آیات

تأسیس بنیاد بین‌المللی غدیر

یکی از مهم‌ترین فعالیت‌های فرهنگی وی تأسیس و ریاست بنیاد بین‌المللی غدیر بود. آیت‌الله خزعلی جزء بنیان‌گذاران مجمع جهانی اهل‌بیت(ع) نیز بود و تا پایان عمر یکی از اعضای آن محسوب می‌شد و مدتی به عنوان عضو شورای‌ عالی این مجمع فعالیت کرد.

بخش زیادی از زندگی آیت‌الله خزعلی به مبارزه با رژیم پهلوی گذشت. از حرکت‌های آغازین او در مبارزه بر ضد رژیم شاه، سخنرانی در رفسنجان بود که سرانجام به دستگیری و تبعیدش به گناباد منجر شد.

در ماجرای انجمن‌های ایالتی و ولایتی، خزعلی حامل پیام امام خمینی(ره) برای علمای نجف‌آباد بود. خزعلی در طول دوران حکومت محمدرضا شاه، یک بار در زندان قزل قلعه زندانی و سه بار تبعید شد. تبعید نخست ایشان به گناوه و دامغان بود که سه سال به طول انجامید. تبعید دوم به زابل بود و در تبعید سوم پنهان شد و روی نشان نداد.

آیت‌الله خزعلی پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران عضو مجلس خبرگان قانون اساسی شد که وظیفه آن تدوین قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران بود. وی همچنین با حکم حضرت امام خمینی(ره) عضو شورای نگهبان قانون اساسی شد و سه دوره نیز به عنوان نماینده استان خراسان در مجلس خبرگان رهبری انتخاب شد. همچنین وی در طول دوران جنگ عراق علیه ایران بارها در جبهه‌ حضور یافت.

باید گفت فعالیت‌های سیاسی و انقلابی این عالم، مانع حضورش در جلسات و محافل قرآنی با وجود اساتید و قاریان ایرانی و مصری نشد، به گونه‌ای که ایشان همراه خاطره‌ای که در یکی از محافل قرانی با استاد غلوش داشته‌اند، تعریف می‌کردند.

خاطره‌ای که در ایکنا نیز به آن اشاره شده است: «جلسه‌ای بود در مدرسه عالی شهید مطهری با حضور «غلوش» قاری مصری، جمعیت زیاد و نوعاً جوانان به من گفتند منبر بروم. سعی کردم آنجا اذهان جمع را به خصوص آقای غلوش را به ابعاد دیگر در حفظ قرآن متوجه کنم. گفتم ما در ایران افزون بر حفظ قرآن کریم، شماره آیات را هم حفظ می‌کنیم، نوع دیگر حفظ ترتیب قرآنی سوره‌ها است. از اول تا آخر قرآن سوره‌ها را به ترتیب نام بردم. نوع دیگر حفظ ترتیب نزول سوره‌ها است ترتیب سوره‌های مکی و ترتیب سوره‌های مدنی، این‌ها را هم خواندم. این از نظر حفظ از نظر چگونگی قرائت گفتم ما قرآن را وارونه هم می‌توانیم بخوانیم، شروع کردم از سوره ناس تا سوره علق را خوانده به این نحو «من الجنة والناس یوسوس فی صدور الناس». مقصودم این بود که ما برای جلب توجه جوانان و مسلط کردن آنان بر قرآن می‌توانیم حتی در نحوه قرائت و حفظ نیز تنوع بدهیم. آن شب احساس کردم جلسه بسیار خوبی بود و حاضران را به خود جلب کردم به خصوص جناب آقای غلوش، قاری مصری که این‌ها برایش تازگی داشت و نشان می‌داد که در ایران اسلامی به قرآن کریم توجه خاصی می‌شود و الآن هم آقای غلوش برای من از مصر نامه می‌نویسد و این عنوان را به کار می‌برد، آقایی که قرآن را وارونه می‌خواند!»

همچنین حفظ قرآن برای وی انگیزه‌ای به منظور حضور در مسابقات و رقابت‌هایی قرآنی شد، به طوری که مرحوم آیت‌الله خزعلی در سال ۶۳ با شرکت در مسابقات سراسری قرآن کریم سازمان اوقاف موفق به کسب رتبه اول رشته حفظ کل شد؛ آیت‌الله خزعلی رتبه دوم رشته حفظ کل مسابقات بین‌المللی قرآن جمهوری اسلامی ایران در سال ۶۵ را نیز در کارنامه فعالیت‌های قرآنی خود داشت.

در زمان ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد و طی دیدار جمعی از اعضای فراكسیون غدیر و انقلاب اسلامی مجلس شورای اسلامی با او به منظور ارج نهادن به خدمات شایسته و عالمانه آیت‌الله خزعلی و کوشش در اجرای اصل ۱۲۹ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، نشان درجه یك خدمت به وی اعطا شد. نشانی که كمیسیون بررسی اعطای نشان‌های دولتی آن را برای اجرای اصل ۱۲۹ قانون اساسی در 19 مهر 88 به تصویب رساند.

آیت‌الله ابوالقاسم خزعلی صبح ۲۵ شهریور ۱۳۹۴ در تهران و پس از تحمل یک دوره طولانی بیماری در ۹۰ سالگی درگذشت.