مهرداد خوشبخت؛ کارگردان سینما و تلویزیون در گفتوگو با خبرگزاری ایکنا؛ عملکرد سینما را در سالی که گذشت، بدون پیشرفت توصیف کرد و گفت: من هیچگونه ارتقایی را برای سینمای ایران در سال که گذشت متصور نیستم، هر چند این اتفاق تنها مربوط به سال ۹۸ نیست، بلکه مدتهاست که ما همین رویه سکون را پیش گرفتهایم. دلیل چنین امری را من در کم شدن هزینههای سینما میدانم، زیرا به دلیل محدودیتهای مادی که وجود دارد، همه به یک سمت فیلمسازی گرایش پیدا کردهاند، پس دیگر کسی سراغ موضوعاتی نمیرود که در آن نیاز به پروداکشن باشد.
وی افزود: ویژگی اصلی سینما رویاپردازی است؛ یعنی تماشاگر بتواند در فیلمهای سینمایی رؤیاهایش را ببیند، ولی وقتی کارهایی را مشاهده میکند که در آپارتمانها خلاصه شدهاند، دیگر چگونه انتظار رؤیاپردازی از این تولیدات را داریم، ولیکن برای رهایی از این معضل راهکار نیز وجود دارد که متأسفانه مسئولان نمیخواهند بدان عمل کنند.
این فیلمساز ادامه داد: مشکلی که هم اکنون در سینما داریم در اروپا نیز دارد، چون تولیداتشان به نوعی تحت تأثیر سینمای هالیوود قرار گرفته است، بنابراین آنها تلاش کردهاند با تولیدات مشارکتی، کارهایی با کیفیت بالاتر تولید کنند. این اتفاق هم میتواند در کشور ما رخ دهد؛ یعنی چند تهیهکننده پیرامون یک فیلم سرمایهگذاری مشترک داشته باشند تا در سایه این اتفاق کارهای باکیفیت تولید شود، ولیکن آنگونه که از شواهد پیداست خاصیت کار تیمی چندان در سینمای ایران باب نیست.
مشکلی که هم اکنون در سینما داریم در اروپا نیز دارد، چون تولیداتشان به نوعی تحتتاثیر سینمای هالیوود قرار گرفته است، بنابراین آنها تلاش کردهاند با تولیدات مشارکتی، کارهایی با کیفیت بالاتر تولید کنند
این کارگردان تأکید کرد: اینکه میگویم سینمای ایران نیازمند کارهای مشارکتی است، به معنای پایان آمدن کمیت سینما نیست، چون اگر چنین اتفاقی رخ دهد هنر هفتم آسیب جدیتر خواهد خورد. این آسیب هم مربوط به خانواده سینما میشود، زیرا صنعت فیلمسازی، نیروی شاغل بسیاری را در خود دارد که اگر برای آنها کار نباشد اتفاقات بدتری در این هنر صنعت رخ خواهد داد.
وی در پاسخ به این سؤال که چرا در سالی که گذشت فیلمهای اجتماعی رایجترین گونه سینمای کشورمان بوده؟ گفت: اینکه فیلمهای اجتماعی در داخل و خارج از کشور بهتر دیده میشوند، امری است که نمیتوان آن را کتمان کرد. این اتفاق را در جشنوارههای سینمایی خودمان هم به روشنی میبینیم. در جشنوارههای خارجی نیز اکثر تولیداتی که از سینمای ایران برگزیده میشوند، آثار اجتماعی هستند، پس در چنین شرایطی طبیعی است سینما گرایشی آشکار به سمت این دست موضوعات داشته باشد.
الگوبرداری فیلمسازان جوان از فرهادی
کارگردان فیلم سینمایی «آبادان یازده ۶۰» تأکید کرد: نکته دیگری که باعث گرایش روز افزون فیلمسازان جوان به سمت موضوعات اجتماعی شده، الگوبرداری است که آنها از روی دست بزرگان انجام میدهند. برای مثال وقتی فیلمسازان جوان میبینند اصغر فرهادی با کارهایش توانسته معروفیت جهانی پیدا کند، طبیعتاً آنها نیز به سمت این موضوعات سوق پیدا میکنند.
وی با بیان اینکه نهادهای فرهنگی باید در امر فیلمسازی مشارکت داشته باشند، تصریح کرد: در دهه ۶۰ بسیاری از ارگانها و مراکز دولتی در امر تولید فیلم مشارکت داشتند، برای همین هم کیفیت و کمیت فیلمسازی در کشورمان رشد قابل ملاحضهای داشت. در آن دوران فیلمهایی در گونههای مختلف را میدیدیم، اما امروز این مراکز سرمایه خود را از امور فرهنگی بیرون کشیدهاند، پس دیگر فرصتی فراهم نیست تا فیلمهایی نظیر «ناخدا خورشید» و... تولید شود.
وی با ذکر مثالی تصریح کرد: وقتی میخواستم فیلم «آبادان یازه ۶۰» را بسازم با تلاشهایی که شد سازمان اوج پذیرفت در این زمینه مشارکت کند، اما آنها تلاش کردند، در این رابطه سرمایهگذاری کمتری داشته باشند تا از ضررهای آینده پیشگیری کنند، ولی وقتی دیدند این فیلم در جشنواره فجر به موفقیتهای متعددی رسید بابت این سرمایه گذاری اظهار رضایت کردند، پس توصیه میکنم نهادهای دولتی بیشتر به هنرمندان اعتماد کنند، چون هرگاه اتفاقی رخ داده، نتیجه هم مطلوب بوده است.
وقتی میخواستم فیلم «آبادان یازه ۶۰» را بسازم با تلاشهایی که شد سازمان اوج پذیرفت در این زمینه مشارکت کند، اما آنها تلاش کردند. در این رابطه سرمایهگذاری کمتری داشته باشند تا از ضررهای آینده پیشگیری کنند، ولی وقتی دیدند این فیلم در جشنواره فجر به موفقیتهای متعددی رسید بابت این سرمایه گذاری اظهار رضایت کردند
این فیلمساز تأکید کرد: جدا از سرمایهگذاری نهادهای دولتی، جشنواره فجر به عنوان مهمترین اتفاق سینمایی باید چراغ راه سینمای ایران را مشخص کند. این اتفاق چند سالی است در جهت حمایت از کارهای کم خرج آپارتمانی رخ میدهد و کمتر به فیلمهایی که دارای پروداکش پرزحمت هستند توجه میشود. در همین راستا وقتی جوان میبینید با تلاش بیشتر قادر نیست به موفقیت جشنوارهای برسد بهترین راه را تولید همان کارهای آپارتمانی در نظر میگیرد.
این کارگردان در پاسخ به سؤالی دیگر مبنی بر اینکه توقع از سینمای ایران چیست که معتقدیم در سالی که گذشت نتوانستهایم به موفقیتی دست یابیم، بیان کرد: از سینما دو انتظار میرود؛ اول اینکه بتواند درآمدزایی اقتصادی داشته باشد و به نوعی در آن رونق تولید وجود داشته باشد. دوم اینکه سینما جریانسازی فرهنگی داشته باشد. من این دو اتفاق را در سینمای سالهای اخیر ندیدهام. دلیلش را هم در یک امر میبینیم، آنهم ساختار دولتی است که بر سینما حاکم شده است.
وی اضافه کرد: در همه جای دنیا از جمله هالیوود دولتها در امر تولید برخی آثار سینمایی مشارکت دارند، اما آن کارها تعدادشان مشخص و محدود است و بیشتر بخش خصوصی است که در امر فیلمسازی فعال است، اما این اتفاق در کشور ما کاملاً برعکس است، زیرا وقتی سینما شکلی دولتی داشته باشد، دیگر برای فیلمساز چندان مهم نیست که نتیجه چه خواهد شد، چون میداند دستمزدش را گرفته است، اما در دیگر کشورها برای مثال اگر فیلمسازی یک یا دو کارش سوددهی اقتصادی نداشته باشد، دیگر به او کمتر پیشنهاد کار میدهند، برای همین هر کاری میکند تا فیلمش در جذب مخاطب موفق باشد.
خوشبخت تأکید کرد: متأسفانه تلاش که ما برای جذب مخاطب در آثار سینمایی خود میکنیم در سادهترین شکل خود نمود پیدا کرده است؛ یعنی با تولید کارهای بیکیفیت که عنوان طنز را هم یدک میکند هم به کیفیت کارهای سینمایی ضربه زدهایم هم اینکه سلیقه مردم را هم خدشهدار کردهایم. برای رفع این عیب نیز راهکاری پیشنهاد میکنم که پیشتر سینمای ایران به آن متعهد بود. آنهم درجهبندی فیلمهاست. در این فضا باز هم کارگردان خود را موظف میبینند در کنار جذابیت به کیفیت هم توجه کند، والا بعد از چند کار دیگر به او چندان پیشنهاد ساخت نخواهد شد.
متاسفانه تلاش که ما برای جذب مخاطب در آثار سینمایی خود میکنیم در سادهترین شکل خود نمود پیدا کرده است، یعنی با تولید کارهای بیکیفیت که عنوان طنز را هم یدک میکند هم به کیفیت کارهای سینمایی ضربه زدهایم هم اینکه سلیقه مردم را هم خدشهدار کردهایم
وی با بیان اینکه جریانسازی یکی از رایجترین رویکردهای سینما شده است، گفت: سینمایی که بتواند در جامعه جریانسازی فرهنگی داشته باشد، دیگر کمتر در کشورمان تولید میشود. بگذارید مثالی بزنم. سالها پیش وقتی فیلمی در سینما یا تلویزیون تولید و پخش میشد ما آثارش را در گفتار و رفتار مردم میدیدم، اما دیگر سالهاست این اتفاق رخ نمیدهد.
این کارگردان تأکید کرد: شاید این سؤال در ذهن پیش آید آیا در سالی که گذشت چند فیلم خوب روانه پرده نشده است، پس چگونه من سینمای را چنین ناامیدانه نگاه میکنم، اما در جواب این مطلب باید گفت وقتی از میان خیل عظیم تولیدات سالیانه کشور تنها چند فیلم در سال قابل توجه هستند، دیگر به آن سینما نمیتوان عنوان موفق را اطلاق کرد. سینمای فعلی تنها محلی برای گذران وقت شده که در آن فیلمهایی ساخته و به صورت جسته و گریخته به نمایش هم در آید.
وی درباره فیلمهای دینی و دفاع مقدسی در سالی که گذشت هم چنین توضیح داد: این شکل از سینما مدتهاست که کم فروغ شده و این مسئله نیز مربوط به سالی خاص نیست، بلکه سالهاست این ژانر از فیلمسازی در کشور ما منسوخ شده است. برای مثال وقتی من میخواستم فیلم «آبادان یازده ۶۰» را بسازم هشدار میدادند که این فیلمها نخواهد توانست در گیشه به موفقیت دست یابد، ولی من مطمئن بودم اگر در این زمینه کاری با حوصله تولید شود آن اثر ماندگار خواهد شد.
خوشبخت درباره سینمای ایران در سالی آینده گفت: شرایط فعلی نشان میدهد قرار نیست در سینمای ایران اتفاق خاصی رخ دهد، چون تمام مسائلی که از آن حرف زدم هنوز پا برجاست، البته این را میتوانم بگویم با توجه به محدودیتهایی که در پیش حتی ممکن است کاهش کمی و کبفی بیشتری را در سینما شاهد باشیم.
وی ادامه داد: نکته دیگری که درباره سینما در سال پیش رو میتوان گفت به تأثیرات ویروس بر میگردد که کل کشور را درگیر خود کرده و به تناسب سینمای کشورمان هم یک ماهیست بابت ویروس کرونا تعطیل است و مشخص نیست تا کی این مسئله ادامه پیدا کند. هر چند اگر این ویروس هم از بین رود تا مدتی مردم کمتر به سینما خواهند رفت. پس سال پیش رو را برای سینما به لحاظ اقتصادی بسیار سخت میبینم.
برای اینکه بخشی از خسارتهای سینما در شرایط فعلی جبران شود راهی که به نظرم میرسد پخش اینترنتی فیلمهای سینمایی است
کارگردان فیلم «آبادان یازه ۶۰» تأکید کرد: برای اینکه بخشی از خسارتهای سینما در شرایط فعلی جبران شود راهی که به نظرم میرسد پخش اینترنتی فیلمهای سینمایی است، چون در زمان حال که بسیاری از مردم در خانههایشان هستند این روش هم بخشی از اوقات فراغت مردم را پر میکند، هم اینکه بخش از سرمایه سینما را باز میگرداند.
وی در پایان تأکید کرد: برای تغییر ذائقه مردم در کنار سینما تلویزیون هم باید نقش خاص خود را ایفا کند. این اتفاق به دو طریق قابل انجام است؛ اول اینکه سیما با خرید کارهای سینمایی به چرخه اقتصادی سینما کمک کند. نکته بعد به تولید فیلم در رسانه ملی مربوط میشود، چون معتقدم برخی کارهای ضعیف تلویزیون به نوعی روی سلیقه مخاطب تاثیر آشکار میگذارد.
گفتوگو از داوود کنشلو
انتهای پیام