بدعت؛ ویرانگر دین
در کلام اهل بیت(ع) بدعت‌گذاری از گناهانی است که از آن به عنوان ویران‌کننده دین یاد شده است.
بدعت از جمله صفات رذیله‌ای است که در احادیث به عنوان نابود‌کننده دین معرفی شده است. حضرت علی(ع) در تعریف بدعت و بدعت‌گذاران فرمودند: «بدعت‌گذاران كسانى هستند كه با فرمان خدا و كتاب او و پيامبرش مخالفت مى‌ورزند و براساس رأى و گرايش‌هاى خود عمل مى‌كنند، هرچند شمارشان بسيار باشد.» در این خصوص به روایاتی از ائمه اطهار(ع) اشاره خواهیم کرد.
بدعت در کلام رسول خدا(ص)
پيامبر اکرم(ص) می‌فرماید: «شَرُّ الاُمورِ مُحْدَثاتُها، ألاَ و كُلُّ بِدعةٍ ضلالةٌ، ألاَ و كلُّ ضَلالةٍ ففي النّارِ» بدترين امور آن است كه بدعت باشد بدانيد هر بدعتى گمراهى است بدانيد كه هر گمراهى فرجامش آتش است.
آن حضرت همچنین می‌فرماید: «اتَّبِعوا و لا تَبْتَدِعوا، فقد كُفِيتُمْ». از احكام اسلامى پيروى كنيد و بدعت مگذاريد، زيرا آنچه شما را كفايت مى‌كند گفته شده است.
در جایی دیگر حضرت می‌فرماید: «إيّاكَ أنْ تَسُنَّ سُنّةَ بدعةٍ؛ فإنَّ العبدَ إذا سَنَّ سُنّةً سيّئةً لَحِقَهُ وِزْرُها و وِزْرُ مَن عَمِلَ بها». مبادا سنّتى را بدعتگذارى، زيرا اگر بنده سنت بدى را به وجود آورد گناه آن و گناه كسى كه به آن عمل كند به گردن اوست.
نقل است که از حضرت رسول(ص) سؤال شد: آنكه در دين چيزى نو پديد آورد يا چنين كسى را پناه دهد، كيست؟ حضرت فرمود: «و قد سُئلَ عمَّن أحْدثَ حَدَثا أو آوى مُحْدِثا: ما هُو؟ مَنِ ابْتَدَعَ بِدعةً في الإسلامِ، أو مَثّلَ بغيرِ حَدٍّ، أو مَنِ انْتَهبَ نُهْبَةً يرفعُ المسلِمونَ إلَيها أبْصارَهُم، أو يَدفعُ عن صاحِبِ الحَدَثِ، أو يَنصُرُهُ أو يُعينُهُ». او كسى است كه در اسلام بدعتى بگذارد، يا بدون حد كسى را مُثله كند، يا دست به غارتى [چشم گير] زند كه نگاه‌هاى مسلمانان به‌سوى آن كشانده شود يا از بدعت‌گذار دفاع كند، يا او را يارى رساند، يا كمكش كند.
پيامبر خدا(ص) در خصوص بدعت‌گذاران می‌فرماید: «أهلُ البِدَعِ شَرُّ الخَلقِ و الخليقةِ»، بدعت‌گذاران، بدترين مردم و موجودات هستند.
حضرت رسول(ص) در تفسير آيه 159 سوره انعام که خداوند فرمود: «آنان كه دين خود را فرقه فرقه كردند و گروه گروه شدند» می‌فرماید: «هم أصحابُ البِدعِ و أصحابُ الأهواءِ، ليسَ لَهُم تَوبةٌ، أنا مِنهُم بَريءٌ و هُم مِنّي بُراءُ». اينان همان بدعت‌گذاران و فرقه‌گرايانند توبه آنان پذيرفته نيست من از آنان بيزار هستم و آنان از من دور.
روى گردانی از بدعت‌گذار
پيامبر اعظم(ص) می‌فرماید: «إذا رأيتُم صاحِبَ بِدعةٍ فاكْفَهِرّوا في وجهِهِ». هرگاه بدعتگذارى را ديديد، به او رو تُرش كنيد. آن حضرت همچنین می‌فرماید: «مَن تَبَسّمَ في وجهِ مُبتَدِعٍ فقد أعانَ على هَدمِ دِينِهِ». هر كس به روى بدعت‌گذار لبخند بزند، به نابود كردن دين خود كمک كرده است.
پيامبر خدا(ص) می‌فرماید: «مَن أرْعَبَ صاحِبَ بِدعةٍ مَلأَ اللّه ُ قلبَهُ أمْنا و إيمانا». هركس بدعتگذارى را مرعوب سازد خداوند قلب او را از آرامش و ايمان آکنده سازد.
پيامبر خدا(ص) می‌فرماید: «مَن أعرَضَ عن صاحِبِ بِدعةٍ، بُغْضا لَهُ، مَلأ اللّه ُ قلبَهُ أمْنا و إيمانا». هركس به نفرت و دشمنى از بدعت‌گذار روى گرداند، خداوند دل او را از آرامش و ايمان لبريز مى‌سازد. پيامبر خدا(ص) همچنین می‌فرماید: «مَن أعرَضَ عن صاحِبِ بِدعةٍ، بُغْضا لَهُ، مَلأ اللّه ُ قلبَهُ يقينا و رِضا». هر كه از سر بغض و دشمنى با بدعت‌گذار، از او روى گرداند، خداوند دل او را از يقين و خشنودى آكنده مى‌سازد.
پيامبر خدا(ص) می‌فرماید: «مَن أتى ذا بِدعةٍ فوَقّرَهُ فقد سَعى في هَدمِ الإسلامِ». هركس نزد بدعتگذارى برود و او را احترام كند، در نابودى اسلام كوشيده است. پيامبر خدا(ص) می‌فرماید: «إذا رأيتُم أهلَ الرِّيَبِ و البِدعِ من بَعدي فأظْهِروا البَراءةَ مِنهُم، و أكْثِروا مِن سَبِّهِم و القَولِ فيهِم و الوَقِيعةِ و ناهِبُوهُم كَي لايَطْمَعوا في الفسادِ في الإسلامِ و تَحْذرَهُم النّاسُ و لا يَتَعلّموا مِن بِدَعِهِم، يَكتُبِ اللّه ُ لكُم بذلكَ الحَسَناتِ، و تُرفَعْ لكُم بها الدّرَجاتُ في الآخِرَةِ»، هرگاه شكاكان و بدعت‌گذارانِ پس از من را ديديد، از آنان بيزارى نشان دهيد و تا مى‌توانيد به ايشان دشنام دهيد و بد بگوييد و بر آنان بتازيد، تا از تباه كردن اسلام نااميد شوند و مردم از آنان بر حذر باشند و از بدعت‌هاى آنان چيزى نياموزند، بدين سان خداوند در عوض آن براى شما ثواب‌ها مى‌نويسد و به خاطر اين كار درجات شما را در آخرت رفعت مى‌بخشد.
بطلان عمل بدعت‌گذار
پيامبر خدا(ص) می‌فرماید: «إنَّ اللّه َ تعالى لا يَقبَلُ لصاحِبِ بِدعةٍ صَوما و لا صَلاةً و لا صَدَقةً و لا حَجّا و لا عُمرةً و لا جِهادا و لا صَرْفا و لا عَدْلاً». خداوند از بدعت‌گذار نه روزه‌اى مى‌پذيرد، نه نمازى، نه صدقه‌اى، نه زكاتى، نه حجى، نه عمره‌اى، نه جهادى، نه توبه‌اى و نه فديه‌اى.
پيامبر خدا(ص) می‌فرماید: «عَملٌ قليلٌ في سُنّةٍ خيرٌ مِن عملٍ كثيرٍ في بِدعةٍ». عمل اندك مطابق با سنت، بهتر است از عمل بسيار كه با بدعت همراه باشد. پيامبر خدا(ص) می‌فرماید: «لا يُقبَلُ قَولٌ إلاّ بعملٍ و لا يُقبلُ قَولٌ و لا عملٌ إلاّ بنِيّةٍ و لا يُقبلُ قَولٌ و عملٌ و نِيّةٌ إلاّ بإصابَةِ السُّنّةِ». هيچ گفتارى جز با كردار پذيرفته نمى‌شود و هيچ گفتار و كردارى جز با نيت پذيرفته نمى‌شود و هيچ گفتار و كردار و نيتى پذيرفته نمى‌شود، جز آنكه مطابق با سنت باشد.
پيامبر خدا(ص) می‌فرماید: «أبَى اللّه ُ لصاحِبِ البدعةِ بالتّوبةِ». خداوند توبه بدعت‌گذار را نمى‌پذيرد.
وظیفه علما به هنگام پدید آمدن بدعت‌ها
پيامبر خدا(ص) می‌فرماید: «إذا ظَهَرتِ البِدعُ و لَعَنَ آخِرُ هذهِ الاُمّةِ أوّلَها، فمَن كانَ عندَهُ عِلمٌ فَلْيَنْشُرْهُ، فإنَّ كاتِمَ العِلمِ يَومَئذٍ كَكاتِمِ ما أنْزلَ اللّه ُعلى محمّدٍ». هرگاه بدعت‌ها پديدار شوند و پسينيان اين امت، پيشينيان آن را لعن و نفرين كنند، هر كس دانشى دارد، بايد آن را منتشر سازد، كه هر كس در آن روز دانش خود را پنهان دارد، همچون كسى است كه آنچه را خدا بر محمد نازل كرده، كتمان كرده باشد.
بدعت‌گذار در کلام امیرالمؤمنین(ع)
امام على(ع) می‌فرماید: «ما اُحْدِثَتْ بِدعةٌ إلاّ تُرِكَ بها سُنّةٌ، فاتّقوا البِدعَ و الْزَموا المَهْيَعَ، إنّ عَوازِمَ الاُمورِ أفضَلُها و إنَّ مُحْدَثاتِها شِرارُها». هيچ بدعتى نهاده نشد مگر آن كه بدان سبب سنتى ترك شد، از بدعت‌ها بپرهيزيد و راه روشن را در پيش گيريد، بهترين كارها [در دين] آن است كه خدا از توبه جد خواسته است و بدترين آن‌ها آن است كه نو پديد و بى‌سابقه باشد.
ایشان در جای دیگر بدعت را ویران‌کننده دین برشمرده و می‌فرماید: «ما هَدمَ الدِّينَ مثلُ البِدعِ». چيزى مانند بدعت‌ها دين را ويران نكرده است.
بدعت‌گذاران؛ مخالفان فرمان خدا
امام على(ع) می‌فرماید: «أمّا أهلُ البِدعةِ فالمُخالِفونَ لأمرِ اللّه ِ و لِكتابهِ و رسولِه، العاملونَ بِرأيِهم و أهوائهِم و إنْ كَثُروا». بدعت‌گذاران كسانى هستند كه با فرمان خدا و كتاب او و پيامبرش مخالفت مى‌ورزند و براساس رأى و گرايش‌هاى خود عمل مى‌كنند، هرچند شمارش‌شان بسيار باشد.
همچنین امام صادق(ع) در این خصوص فرمودند: «مَن دعا الناسَ إلى نفسِه و فيهِم مَن هُو أعلمُ مِنه فهُو مُبْتَدِعٌ ضالٌّ». هر كه مردم را به خود فرا خواند، حال آن كه در ميان آنان داناتر و عالمتر از او هست، بدعتگذارى گمراه است.
به نقل از يونس بن عبدالرحمان: از امام باقر(ع) و امام صادق(ع) براى ما روايت شده است كه فرمودهاند: «رَوَينا عنِ الصّادقِينَ عليهم السلام أنّهُم قالوا إذا ظَهَرتِ البِدعُ فعلَى العالِمِ أن يُظهِرَ عِلمَهُ، فإنْ لَم يَفعلْ سُلِبَ نورَ الإيمانِ». هرگاه بدعت‌ها سر بردارند، عالِم بايد علم و دانش خود را آشكار سازد و اگر چنين نكند، نور ايمان از او سلب مى‌شود.
منبع
کنزالعمال، بحارالانوار، وسائل الشيعة ، الأمالي للمفيد، اصول کافی، الأمالي للطوسي، تنبيه الخواطر، تحف‌العقول، نهج‌البلاغة: الخطبة ۱۴۵، وسائل الشيعة
انتهای پیام
