وقتی کیفیت فدای کمیت می‌شود/ لزوم حذف مؤسسات قرآنی غیرفعال
گروه فعالیت‌های قرآنی ــ با توجه به کاهش چشم‌گیر اعتبارات بخش قرآن و همچنین کاهش آمار قرآن‌آموزان، ضرورت دارد با حذف مؤسسات و خانه‌های قرآن غیرفعال و توجه ویژه به مؤسسات قرآنی فعال به‌منظور کیفیت‌بخشی به فعالیت مؤسسات اقدام کرد.
در طول تاریخ همواره شاهد بوده‌ایم افرادی‌که دغدغه قرآن داشته‌اند تلاش خود را در راستای ترویج فرهنگ قرآنی و همچنین آموزش قرآن به مردم به‌کار گرفته‌اند و همواره اساتید قرآن چه در قالب مکتبخانهها و چه در مساجد و حسینیه‌ها و منازل شخصی اقدام به آموزش قرآن به کودکان، نوجوانان، جوانان و حتی بزرگسالان و بیسوادان میکردند و برخی از بزرگسالان در سایه همین کلاس‌ها و آموزش‌ها با وجودیکه از سواد بی‌بهره بودند اما سواد قرآنی داشتند.
در دهه‌های اخیر نقش مردم در شکل‌گیری مؤسسات قرآنی نیز بسیار مهم بود و ما در برهه‌ای از زمان شاهد بودیم مؤسسات و دارالقرآن‌هایی در مناطق مختلف شهرها و روستاهای استان و کشور راه‌اندازی شد که زیر نظر سازمان تبلیغات اسلامی فعالیت داشتند.
با راه‌اندازی این خانه‌ها و مؤسسات قرآنی و دارالقرآن‌ها خیل عظیمی از نسل کودک، نوجوان و جوان ما راهی این مؤسسات قرآنی شدند و در حال حاضر تعداد زیادی از فعالان و نخبگان قرآنی که داریم حاصل و نتیجه تلاش‌های این مؤسسات و خانه‌های قرآنی و دارالقرآن‌هاست.
البته راه‌اندازی مؤسسات قرآنی تا حدود زیادی باعث شد قرآن از پایگاه اصلی خود یعنی مساجد جدا شود که این موضوع نیز در کنار محاسنی که داشت معایبی را نیز به‌دنبال داشت و دیگر کمتر شاهد شکل‌گیری جلسات قرآنی با محوریت مسجد بودیم و جلسات قرآنی بیشتر به‌سمت منازل و مؤسسات قرآنی سوق داده شد که البته از درون همین جلسات نیز شخصیت‌های ممتاز قرآنی زیادی پرورش یافتند.
با وجود این‌که مؤسسات قرآنی بهترین کانال برای شناسایی استعدادهای قرآنی است اما متأسفانه طی سال‌های اخیر در کنار رشد روزافزون آمار مؤسسات و خانه‌های قرآنی در مقابل شاهد کاهش چشم‌گیر فعالیت‌های قرآنی بودیم که شاید تا حدودی بتوان گفت بخشی از ضعف عملکرد امروزه مؤسسات قرآنی به صدور بیرویه اعطای مجوز به مؤسسات قرآنی برمیگردد. یعنی کیفیت فدای کمیت شد. در سال‌های گذشته دادن آمار از صدور مجوز برای مؤسسات قرآنی که از طریق سازمان تبلیغات و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی انجام میگرفت در بیلان کاری بسیاری از مدیران فرهنگی و قرآنی به‌عنوان یک افتخار مهم مطرح بود و هر کدام تلاش میکردند آمار بیشتری از تعداد مجوزهای صادر شده ارائه دهند غافل از این‌که تعداد و کمیت مطرح نیست باید دید از نظر کیفیت کار تا چه اندازه موفق عمل کرده‌ایم.
در اعطای مجوز به مؤسسات قرآنی توانایی مالی افراد مورد توجه باشد
محمد لروند، رئیس اداره امور قرآنی اداره‌کل تبلیغات اسلامی لرستان در گفتوگو با ایکنا، از فعالیت 60 مؤسسه قرآنی که مجوز فعالیت خود را از سازمان تبلیغات اسلامی دریافت کرده‌اند خبر داد و گفت: از این تعداد مؤسسه قرآنی که از سال 86 تاکنون موفق به دریافت مجوز شده‌اند نیمی از آن‌ها فعال هستند و مابقی هم تعطیل و یا نیمه تعطیل هستند.
وی به مشکلات مالی مؤسسات قرآنی اشاره کرد و افزود: بسیاری از مؤسسات قرآنی در استان با مشکلات مالی مواجه هستند و برخی‌از آن‌ها که قرارداد مربوط به مکان مؤسسه آن‌ها تمام شده است با توجه به بالا رفتن اجاره‌بها و رهن ساختمان‌ها، برای تمدید قرارداد و یا اجاره مکان جدید با مشکل مواجه شدند؛ لذا فعالیت آن‌ها با مشکل مواجه شده است.
رئیس اداره امور قرآنی تبلیغات اسلامی لرستان با اشاره به سخت‌گیری‌های سازمان تبلیغات اسلامی در اعطای مجوز به مؤسسات قرآنی، اضافه کرد: تعداد مؤسسات قرآنی در لرستان که مجوز فعالیت خود را از سازمان تبلیغات اسلامی دریافت کرده‌اند نسبت به دیگر استان‌ها کمتر است؛ چراکه تلاش ما بر این است مؤسساتی بتوانند مجوز فعالیت بگیرند که توانمندی آن‌ها ثابت شده باشد.
لروند با تأکید بر این‌که در اعطای مجوز به مؤسسات قرآنی باید افرادی‌که توانایی مالی دارند و از امکانات اولیه مثل مکان بهره‌‌مند هستند، انتخاب شوند، گفت: تعداد مؤسسات قرآنی در لرستان نسبت به جمعیت کل استان کم است اما باید دقت کنیم کیفیت فدای کمیت نشود و در اعطای مجوز تمامی جوانب از جمله دارا بودن سه کارشناس، قبولی در مصاحبه، توانمندی و شرایط محتوایی مدنظر قرار بگیرد.
تقسیم‌بندی مؤسسات قرآنی بر مبنای فعالیت
زهرا نصیری، مدیر مؤسسه قرآنی جامعةالقرآن پلدختر در گفتوگو با ایکنا، بر لزوم توجه و حمایت بیشتر از مؤسسات قرآنی فعال در سطح استان تأکید کرد و افزود: اگر مؤسسه‌ای فعالیت قرآنی ندارد باید حذف شود تا اجحافی در حق مؤسسات قرآنی فعال نشود؛ لذا مؤسسات باید بر مبنای فعالیت دسته‌بندی شوند.
وی با ذکر این مطلب که تمام مؤسسات قرآنی در ساختمان استیجاری فعالیت می‌کنند، ادامه داد: جدی‌ترین مشکل مؤسسات قرآنی، نبود فضا است این در حالی‌است که شهرداری باید زمین برای ساخت فضای مؤسسات در اختیار مؤسسات قرآنی قرار دهد.
نصیری، با بیان این‌که مؤسسات قرآنی باید در بهترین و پُرجمعیت‌ترین فضاهای شهری فعالیت داشته باشند، ادامه داد: مؤسسات قرآنی باید در خیابان‌ها و مسیر اصلی باشند اما متأسفانه در شهرستان پلدختر ما هر سال باید مکان مؤسسه را تغییر کنیم.
کاهش 80 درصدی بودجه قرآن
حجت‌الاسلام مهدی امیدیان، رئیس هیئت مدیره اتحادیه مؤسسات و تشکل‌های فرهنگی و قرآن و عترت لرستان، نیز در گفتوگو با ایکنا، با اشاره به رکود فعالیت‌های قرآنی و کاهش آمار شرکت‌کنندگان مؤسسات قرآنی در لرستان، گفت: وقتی شاهد کاهش 80 درصدی بودجه قرآن هستیم مسلماً این کاهش بودجه مشکلاتی را برای مؤسسات قرآنی در اجرای برنامه‌ها و فعالیت‌ها ایجاد می‌کند که در نتیجه این مشکلات با کاهش آمار مخاطبان در مؤسسات قرآنی مواجه خواهیم بود.
وی نگاه غلط برخی دستگاه‌های حاکمیتی را دلیل تعطیلی برخی مؤسسات قرآنی دانست و با ذکر این مطلب که در یک برهه دستگاه‌های حاکمیتی بودجه مؤسسات قرآنی را هدفمند توزیع نکرده و به بخش مردمی آسیب زدند، اضافه کرد: این روند باعث شد نگاه مردمی به مؤسسات قرآنی به نگاه دولتی تبدیل شود.
امیدیان با اشاره به سردرگمی بسیاری از مؤسسات قرآنی در ارائه فعالیت‌های خود و تعطیلی بسیاری از مؤسسات قرآنی، افزود: در حال حاضر ما شاهد هستیم متأسفانه از 90 مؤسسه قرآنی ـ مردمی استان لرستان تنها 10 مؤسسه آن فعال است که باید پایش این مؤسسات صورت گرفته و فعالیت‌های قرآنی به مؤسسات قرآنی فعال واگذار شود.
رئیس هیئت مدیره اتحادیه مؤسسات فرهنگی و قرآن و عترت لرستان با تأکید بر لزوم واگذاری طرح‌ها و برنامه‌های قرآنی دستگاه‌های فرهنگی و قرآنی و اجرایی استان به مؤسسات قرآنی، ادامه داد: در حال حاضر ما مشاهده میکنیم که سازمان اوقاف و امور خیریه متولی حفظ مجازی قرآن شده است در صورتیکه میتواند انجام این طرح را به مؤسسات قرآنی ـ مردمی واگذار کند.
امیدیان خواستار دقت لازم دستگاه‌های فرهنگی و قرآنی در صدور مجوز مؤسسات قرآنی شد و افزود: ضرورت دارد پروانه فعالیت مؤسسات قرآنی توسط اتحادیه مؤسسات قرآنی صادر شود تا کمتر شاهد به‌وجود آمدن مؤسسات غیرفعال در حوزه قرآن باشیم.
وی مشکل عمده مؤسسات قرآنی استان را کمبود مخاطب دانست و با بیان این‌که به نظر بنده اتکای مؤسسات قرآنی به نهادهای دولتی تاحدودی برای این مؤسسات مشکل‌زاست، اظهار کرد: وابستگی مؤسسات به حمایت‌های مالی نهادهای دولتی نقش یک مسکن موقت را دارد؛ لذا مؤسسات قرآنی نباید تنها به‌دنبال جذب حمایت‌های مالی باشند.
امیدیان با اشاره به این‌که در حال حاضر بسیاری از دستگاه‌های دولتی دارالقرآن ویژه خود را تأسیس کرده‌اند و همین موضوع کار مؤسسات قرآنی را دشوار کرده و باید از طریق دارالقرآن‌های ادارات وارد شد، افزود: مشکلات جامعه قرآنی و مؤسسات و خانه‌های قرآنی و دارالقرآن‌ها باید به‌صورت ریشه‌ای و از طریق رایزنی با نمایندگان مجلس و در سطح کلان حل شود.
وی با تأکید بر فرهنگ‌سازی آموزش قرآن بین خانواده‌ها و توجه به قرآن کودکان و نوجوانان، گفت: خانواده‌ها باید برای آموزش قرآن فرزندان خود هزینه کنند؛ چرا خانواده‌ها برای آموزش زبان خارجی فرزندان‌شان مبالغ هنگفتی را هزینه می‌کنند اما نسبت به قرآن کم‌توجه هستند.
امیدیان به کاهش بودجه مؤسسات قرآنی اشاره کرد و با بیان این‌که شاهد کاهش 80 درصدی بودجه قرآن هستیم، ادامه داد: امروز مؤسسات قرآنی در ارائه فعالیت‌های خود سردرگم هستند و شاهد تعطیلی بسیاری از آنان هستیم.
رئیس هیئت مدیره اتحادیه مؤسسات فرهنگی و قرآن و عترت لرستان با بیان این‌که در پایش مؤسسات قرآنی دقت عمل وجود ندارد، اضافه کرد: دستگاه‌های حاکمیتی باید برنامه‌های قرآنی را به مؤسسات قرآنی واگذار کنند، به‌طور مثال سازمان اوقاف حفظ مجازی برگزار می‌کند و این‌کار را باید به مؤسسات قرآنی مردمی واگذار کند.
وی با یادآوری این مطلب که در تمام صنوف و اصناف کار صدور پروانه توسط اتحادیه‌ها صورت می‌گیرد، بیان کرد: پروانه فعالیت مؤسسات قرآنی باید توسط اتحادیه مؤسسات قرآنی صادر شود اما پروانه فعالیت‌های مؤسسات مردمی ـ قرآنی توسط دستگاه‌های حاکمیتی صادر می‌شود.
وی با ذکر این مطلب که آن‌چه در رفع مشکل مؤسسات قرآنی مؤثر است آن است که دستگاه‌های متولی قرآن باید در جایگاه نظارت خود قرار بگیرند، گفت: مؤسسات مردمی ـ قرآنی نیز باید بازوان پرتوان برای اجرای برنامه‌های قرآنی باشند.
مؤسساتی که هیچ‌گونه فعالیت قرآنی ندارند حذف شوند
فاطمه عموزاده، مدیر مؤسسه قرآنی گلستان کوثر نبی پلدختر نیز در گفتوگو با ایکنا، با اشاره به تغییر کاربری برخی مؤسسات قرآنی به پیش‌دبستانی، گفت: متأسفانه هیچ‌گونه اعتباری برای فعالیت و هزینه‌های جاری مؤسسات قرآنی وجود ندارد و این موضوع باعث رکود فعالیت‌های قرآنی و ریزش چشم‌گیر آمار قرآن‌آموزان شده است.
وی با بیان این پیشنهاد که مؤسساتی که هیچ‌گونه فعالیت قرآنی ندارند حذف شوند، ادامه داد: امروز برخی مؤسسات قرآنی ماهیت و رسالت اصلی خود را فراموش کرده‌اند به‌طوری که برخی مؤسسات با نام مؤسسه قرآنی هستند اما فعالیت آموزشی‌شان، برگزاری دوره پیش‌دبستانی دارند.
کم شدن استقبال قرآن‌آموزان نسبت به سال‌های گذشته
روح‌الدین بلواسی، مدیرعامل اتحادیه مؤسسات فرهنگی ـ مردمی قرآن و عترت لرستان نیز در گفتوگو با ایکنا، گفت: در آسیب‌شناسی‌هایی که انجام شده متوجه شدیم یکی از مشکلات عمده مؤسسات قرآنی در لرستان کم شدن استقبال قرآن‌آموزان نسبت به سال‌های گذشته است.
وی با اشاره به این‌که کم شدن قرآن‌آموزان زنگ خطری است که برای ما روشن شده، عنوان کرد: باید علت این‌که چرا اولویت‌های قرآنی در خانواده‌ها کم شده و بیشتر میل دارند که فرزندان خود را در کلاس‌های متفرقه ثبت‌نام کنند را پیدا کنیم.
بلواسی با بیان این‌که دستگاه‌هایی که به مؤسسات مجوز فعالیت داده‌اند می‌توانند جهت زمینه‌سازی برای فعالیت آن‌ها، کارهایی را انجام دهند، افزود: برخی از این مؤسسات در کنار پیش‌دبستانی کلاس‌های آموزشی قرآن در سطح عمومی و تخصصی نیز برگزار می‌کنند.
وی با اشاره به این‌که مؤسسات را می‌توان به دو دسته تقسیم کرد، گفت: برخی از مدیران، مؤسسه را در منزل شخصی برپا کرده‌اند و حتی هزینه‌های مؤسسه را از جیب خودشان پرداخت می‌کنند که مشکلی ندارند، اما برخی از مؤسسات استیجاری بوده و در تهیه مکان مؤسسه واقعاً مشکل دارند.
بلواسی با بیان این‌که اولین دغدغه اکثر مؤسسات قرآنی وام و کمک مالی است، عنوان کرد: در حال حاضر حداقل شش مؤسسه داریم که وسایلشان در گوشه خانه خاک می‌خورد و توان مالی برای گرفتن مکان جدید ندارند.
مدیرعامل اتحادیه مؤسسات فرهنگی مردمی قرآن و عترت لرستان با اشاره به این‌که برخی از فعالان و پیشکسوتان قرآنی تک‌روی می‌کنند که باعث ایجاد مشکلاتی برای اتحادیه شده است، بیان کرد: باید به اتحادیه مؤسسات قرآنی به‌صورت یک صنف نگاه و از آن حمایت کرد.
وی با اشاره به این‌که در تمام صنوف و اتحادیه‌ها تمام کارها از مجرای اتحادیه انجام می‌شود، اضافه کرد: متأسفانه امروز در استان این‌گونه نیست که هر فعالیت قرآنی از مجرای اتحادیه صورت بگیرد.
مدیرعامل اتحادیه مؤسسات فرهنگی مردمی قرآن و عترت لرستان، با اشاره به این‌که در شهرهای بزرگ از ظرفیت خیرین قرآنی برای انجام فعالیت‌ها استفاده می‌شود، تصریح کرد: ضروری است ما نیز از ظرفیت خیران، واقفان و نیکوکاران استفاده کرده و آن‌ها را به سمت انجام کارهای قرآنی سوق دهیم.
بنا بر این گزارش، بدون شک مؤسسات قرآنی بهترین مجرا برای شناسایی استعدادهای قرآنی استان به‌شمار می‌آیند؛ به همین دلیل باید حمایت‌های مادی و معنوی برای توسعه فعالیت‌های آن‌ها افزایش یابد. متأسفانه امروزه شاهد هستیم قاريان و حافظان ممتازی در لرستان پرورش يافته‌اند كه به‌خاطر پاره‌ای بی‌مهری‌ها از استان خود به استان‌های ديگر رفته‌اند؛ لذا بايد از حضور اين حافظان و قاريان ممتاز كه اكنون از اساتيد متبحر در زمينه قرآن هستند در استان برای دوره‌های آموزش تخصصی قرآن به حافظان و قاريان نوجوان و جوان بهره برد.
متأسفانه طی سال‌های اخیر در ساماندهی مؤسسات قرآنی مباحث و چالش‌هایی ایجاد شد و مؤسسات قرآنی به‌جای این‌که مردمی اداره شوند متوسل به نهادهای حاکمیتی شدند و همین مؤسساتی که متوسل به دستگاه‌های حاکمیتی شدند پس‌از تورم با مشکلاتی مواجه شدند و همین امر موجب تعطیلی بسیاری از آنان شده است.
در حال حاضر یکی از علل پایین آمدن آمار قرآن‌آموزان و تعطیلی مؤسسات قرآنی را می‌توان در آن جست‌وجو کرد که دستگاه‌های حاکمیتی که در رابطه با قرآن وظیفه دارند به‌جای این‌که نظارت فعالیت‌های قرآنی را بر عهده بگیرند مجری برگزاری برنامه‌های قرآنی مانند جشنواره قرآنی شدند و علاوه بر این در پاره‌ای موارد نگاه دستگاه‌های حاکمیتی به مؤسسات قرآنی توأم با تبعیض بود و تا زمانی‌که دستگاه‌های حاکمیتی دست از اجرای برنامه‌های قرآنی بر ندارند و خودشان را در جایگاه رصد و نظارت برنامه‌های قرآنی نبینند، شاهد رکود در فعالیت‌های مؤسسات قرآنی و تعطیلی بسیاری از آنان خواهیم بود.
البته باید توجه داشت مردمی بودن برنامه‌های قرآنی موجب دقت عمل فعالیت‌های قرآنی می‌شود، این در حالی‌است که هر جا فعالیت‌های قرآنی به مردم واگذار شد موفقیت‌ها چند برابر شده است که البته این موفقیت در سایه توزیع عادلانه بودجه‌های قرآنی محقق خواهد شد و در این زمینه نیز با مشکلات زیادی مواجه هستیم و بسیاری از مؤسسات قرآنی از بودجه‌های قرآنی محروم هستند؛ چراکه توزیع بودجه‌های قرآنی عادلانه نیست.
آن‌چه برای رونق دادن به فعالیت‌های مؤسسات قرآنی باید مورد توجه جدی باشد ایجاد خلاقیت در نحوه آموزش قرآن، خلاقیت در مدیریت مؤسسات قرآنی، اطلاع‌رسانی برنامه‌ها و فعالیت‌های فرهنگی مؤسسات قرآنی است و در کنار برنامه‌های قرآنی که توسط مؤسسات قرآنی ـ مردمی انجام می‌شود باید به برنامه‌های جانبی با محوریت قرآن توجه داشت که نمونه آن برنامه‌های تفریحی و اردویی با موضوع قرآن به‌عنوان مشوق برای قرآن‌آموزان مؤسسات قرآنی است.
انتهای پیام
