محرمانه‌ بودن اطلاعات مالی مقامات محلی از اِعراب ندارد/ مصداق قرآنی شفافیت اموال مسئولان

محمدجواد توکلی، اقتصاددان و عضو هیئت‌علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، در گفت‌وگو با ایکنا، به بیان دیدگاه‌های خود درباره اعلام اموال و دارایی مسئولان و به ویژه نمایندگان مجلس پرداخت و گفت: به نظر می‌رسد موضوع شفافیت یکی از مشکلات اقتصاد ایران است، چراکه خیلی مشخص نیست که هر کس در اقتصاد کشور مشغول چه کاری است، چقدر درآمد دارد و درآمد وی تا چه اندازه عادلانه است؛ به ویژه در مورد کسانی‌که از بیت‌المال ارتزاق می‌کنند چنین دیدگاه‌هایی وجود دارد. لذا معتقدم اجرای این قانون، کارکرد بهتری در مقابله با فساد دارد و کمک می‌کند به اینکه اموال به ناحق جمع‌آوری نشود.

ضرورت توجه به عدالت توزیعی در پرداخت دستمزدها

وی با اشاره به اهمیت توجه به مقوله عدالت توزیعی، ادامه داد: الان دقیقاً مشخص نیست که هرکسی چه مقدار درآمد دارد، اما مکمل این موضوع این است که اگر قرار است شفافیت اطلاعاتی درست کنیم بهتر است در کنار آن در نظریه عدالت توزیعی دقیقاً مشخص کنیم که هرکسی مثلاً رئیس‌جمهور و مسئولان پایین‌دست چقدر استحقاق دریافت حقوق دارند. گاهی اوقات مسائل مقداری مبهم است برای مثال یک شرکت خصوصی یا خصولتی است و در آنجا ابهام پیش می‌آید که آیا شرکت‌های خصولتی یا خصوصی می‌توانند هر مقداری که خواستند به هیئت‌مدیره پرداخت کنند یا خیر؟

این کارشناس مسائل اقتصادی یادآور شد: از سوی دیگر اگر این موضوع را هم مشخص کردیم گام سوم، تعریف نظام مالیاتی مناسب است. فرض کنیم که فلان مسئول در نظام جمهوری اسلامی ایران یا فلان پزشک جراح، این قدر حق دارد که درآمد داشته باشد اما یک نکته تکمیلی وجود دارد که دولت هم حق دارد از این‌ها بعد از دریافت درآمدشان مالیات بگیرد. ما باید این موضوع را هم در نظر داشته باشیم.

اعلام درآمد و اموال مسئولان چند کارکرد می‌تواند داشته باشد؛ یکی اینکه اعتمادساز است و مردم دقیقا می‌فهمند که فسادی اتفاق نیفتاده است و شایعات هم غلط است. دوم اینکه وقتی مشخص شد هرکسی چقدر عایدی می‌گیرد بنابراین مشخص خواهیم کرد که وی در عرف عامه استحقاق این حقوق را دارد یا خیر

دیدگاه قرآن درباره شفافیت اموال و توزیع ثروت

توکلی یادآور شد: لذا گام اول ایجاد شفافیت است و گام دوم اینکه آیا این مقدار براساس نظریه عدالت توزیعی، حق آن شخص است یا خیر و گام سوم هم این است که چقدر از این درآمد باید در قالب مالیات از وی پس گرفته و بازتوزیع شود. این گام‌ها اگر به صورت ترکیبی برداشته شود می‌تواند به بازتوزیع درآمد کمک کند؛ لذا باید براساس آیه قرآنی که می‌فرماید: «مَا أَفَاءَ اللَّهُ عَلَى رَسُولِهِ مِنْ أَهْلِ الْقُرَى فَلِلَّهِ وَلِلرَّسُولِ وَلِذِي الْقُرْبَى وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينِ وَابْنِ السَّبِيلِ كَيْ لَا يَكُونَ دُولَةً بَيْنَ الْأَغْنِيَاءِ مِنْكُمْ وَمَا آتَاكُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَمَا نَهَاكُمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ شَدِيدُ الْعِقَابِ؛ آنچه خدا از دارايى ساكنان آن قريه‌‏ها عايد پيامبرش گردانيد از آن خدا و از آن پيامبر او و متعلق به خويشاوندان نزديك وى و يتيمان و بينوايان و در راه‏ماندگان است تا ميان توانگران شما دست به دست نگردد و آنچه را فرستاده او به شما داد آن را بگيريد و از آنچه شما را باز داشت بازايستيد و از خدا پروا بداريد كه خدا سخت‏ كيفر است» (الحشر/ 7) عمل کنیم و این اتفاق نیفتد که پول در دست برخی ثروتمند گردش پیدا کند.

عضو هیئت‌علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) با اشاره به کارکردهای اعلام اموال مسئولان گفت: معتقدم اعلام کردن درآمد و اموال مسئولان چند کارکرد می‌تواند داشته باشد؛ یکی اینکه اعتمادساز است و مردم دقیقاً می‌فهمند که فسادی اتفاق نیفتاده و شایعات هم غلط است. دوم اینکه وقتی مشخص شد هرکسی چقدر عایدی می‌گیرد بنابراین مشخص خواهیم کرد که وی در عرف عامه استحقاق این حقوق را دارد یا خیر؟ 

نتایج اعلام اموال و دارایی مسئولان

این کارشناس مسائل اقتصادی تصریح کرد: در نتیجه این نظام شفاف برای مسئولان منجر به خودکنترلی می‌شود، چراکه در یک اتاق شیشه‌ای قرار دارند که در معرض سنگ قرار دارد، لذا مسئولان و کسانی‌که در معرض استفاده از رانت‌ها قرار دارند رفتارشان اصلاح می‌شود و کمتر انگیزه دارند که به سمت سوء استفاده از موقعیت خودشان بروند.

توکلی در پایان با اشاره به سخنان برخی مسئولان مبنی بر ضرورت محرمانه‌ ماندن اطلاعات مالی مقامات کشور گفت: به نظر می‌رسد استدلال‌هایی که درباره محرمانه‌ بودن اطلاعات می‌شود چندان محلی از اعراب ندارد؛ به ویژه اینکه این دستمزدها از بیت‌المال مسلمین پرداخت می‌شود و مردم حق دارند بدانند که این مال چگونه توزیع می‌شود. لذا باید بتوانند در مورد آن قضاوت کنند.