بررسی گستره ولایت فقها در فصلنامه «رهیافت انقلاب اسلامی»

به گزارش ایکنا؛ چهل و ششمین شماره فصلنامه علمی پژوهشی «رهیافت انقلاب اسلامی» ویژه بهار 98 به صاحب‌امتیازی عبدالمطلب عبدالله با هدف تبیین مبانی و اهداف انقلاب اسلامی، همچنین اندیشه‌های بنیانگذار انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی(ره) و رهبری انقلاب اسلامی، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای منتشر شد.

عناوین مقالات این شماره بدین قرار است: «واکاوی اندیشه مقاومت جمهوری اسلامی ایران در برابر ایالات متحده آمریکا»، «تاثیر سیاست‌های حزبی جمهوری اسلامی ایران بر حیات احزاب سیاسی»، «تحلیل رابطه سیاست خارجی وتوسعه اقتصادی: مقایسه دولت‌های خاتمی، احمدی‌نژاد و روحانی(۱۳۷۶-۱۳۹۶)»، «گستره ولایت فقها در اندیشه و عمل سیاسی محقق کرکی»، «تاثیر درآمدهای نفت بر روند دولت‌سازی در دوره پهلوی اول»، «مدارا در رفتار سیاسی و حاکمیت علوی»، «بررسی نقش آیت‌الله‌العظمی بروجردی نماد مرجعیت عامه در جریان ملی شدن صنعت نفت در ایران و تبیین چرایی آن»، «جایگاه اشتغال زنان در سیاست‌های کلان کشور بعد از انقلاب اسلامی».

ولایت فقها در اندیشه محقق کرکی

در چکیده مقاله «گستره ولایت فقها در اندیشه و عمل سیاسی محقق کرکی» می‌خوانیم: «موضوع گستره ولایت فقها از دیرباز موردتوجه فقهای امامیه بوده و به ویژه با برقراری حکومت ولایت فقیه در دوره جمهوری اسلامی، این سؤال بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است. این تحقیق تلاش دارد تا پاسخ این سؤال را از طریق اندیشه و عمل سیاسی یکی از فقیهان تراز اول عصرصفوی که در دوره‌هایی منصب سیاسی نیز داشته، بیابد. سؤال محوری تحقیق عبارت است از «گستره ولایت فقها در اندیشه و عمل سیاسی محقق کرکی، شامل چه مواردی است؟»، ابتدا همه شئون ولایت عامه فقیه از جمله مرجعیت دینی، صلاحیت قضایی و زعامت سیاسی، و سپس شئون مختلف ولایت خاصه فقیه دسته‌بندی و کدگذاری شد. ارائه این مدل، باعث می‌شود تا سایر پژوهشگران نیز بتوانند با استفاده از همین الگو، اندیشه و عمل سیاسی سایر فقها را ارزیابی نمایند. نتایج نشان می‌دهد: در اندیشه سیاسی محقق کرکی همه اقسام ولایت خاصه و همچنین از شئون ولایت عامه فقیه و شأن زعامت سیاسی نیز در محدوده اقامه نماز جمعه و اخذ خراج وجود دارد. در عمل سیاسی محقق کرکی، اعتقاد به حداکثری بودن گستره ولایت فقها در حیطه عمل سیاسی دارد. نوآوری پژوهش در تبیین همه ابعاد اندیشه و عمل سیاسی محقق کرکی در حوزه گستره اختیارات فقیه با استناد به منابع فقهی دست اول از ایشان است. روش تحقیق در این مقاله، از نوع تحلیل محتوا است.».

مدارا در رفتار سیاسی و حاکمیت علوی

در طلیعه مقاله «مدارا در رفتار سیاسی و حاکمیت علوی» آمده است: «اگر سیاست را تدبیر مدن یا اداره و مدیریت بر جامعه بنامیم دوره کوتاه زمامداری امام علی‌(ع) بی‌شک ارزشمند‌ترین میراث نظری و گرانبها‌ترین تجربه عملی در عرصه اندیشه و عمل سیاسی است. حضرت پس از وفات پیامبر(ص) نیز به مدت بیست و پنج سال به عنوان یک ناظر، مسائل جامعه اسلامی را درابعاد داخلی و خارجی آن رصد کرده و سپس با کوله‌باری از تجربه و شناخت به اصرار مردم مدیریت و اداره جامعه اسلامی را عهده‌دار شده است. دوره زمامداری وی اگرچه کوتاه و کمتراز پنج سال بود؛ اما به معنای کامل اخلاق سیاسی را در ابعاد مختلف حاکمیت عملی و رفتاری خود محقق کرد. تساهل و مدارا در اسلام از جمله اموری است که در اخلاق سیاسی تعریف می‌شود و در اندیشه سیاسی اسلام، به سه حوزه اخلاق سیاسی، رفتار سیاسی، قانون‌گذاری و تشریع احکام، تقسیم می‌شود. تساهل و مدارا شاکله اصلی حاکمیت و سیاست داخلی علی(ع) را تشکیل می‌دهد. براساس خطبه‌ها، نامه‌ها و کلمات قصار نهج‌البلاغه و گزارش‌ها و روایات تاریخی، حضرت علی(ع) به عنوان امام و خلیفه مسلمین آنجا که حق و حقوق خود باشد، اهل تساهل و مدارای تام است ولی در بازستادن حق مردم، اجرای احکام دین وحدود الهی ایشان تساهل به خرج نمی‌دهند و کسانی را که در این راه کوتاهی کنند، نکوهش می‌کند.»

نماد مرجعیت عامه در جریان ملی شدن صنعت نفت

در آغاز مقاله «بررسی نقش آیت‌الله‌العظمی بروجردی نماد مرجعیت عامه در جریان ملی شدن صنعت نفت در ایران و تبیین چرایی آن» چنین آمده است: «نقش‌آفرینی روحانیت به عنوان یکی از نیروهای مهم اجتماعی ایران بر حسب موقعیت‌های گوناگون تاریخی اجتماعی و اوضاع سیاسی اجتماعی حاکم متفاوت بوده است. از جمله تحولات سیاسی اجتماعی تاریخ سیاسی معاصر ایران نهضت ملی شدن نفت می‌باشد. پژوهش حاضر با رهیافت جامعه‌شناسی سیاسی به بررسی نقش آیت‌الله بروجردی نماد مرجعیت عامه در این نهضت و ارزیابی دلایل آن می‌پردازد. فرضیه اصلی مقاله آن است که آیت‌الله بروجردی نماد مرجعیت عامه با توجه به فضای سیاسی اجتماعی حاکم و تجربه تلخ مشروطه، در جریان ملی شدن نفت رویکرد سیاست پرهیزی داشته و نتایج تحقیق نشان می‌دهد به واسطه رویکرد خصمانه رضاخان علیه روحانیت و نهادهای دینی و فضای حاکم در عصر پهلوی دوم که رواج مارکسیسم، بهائیت و کسروی‌گری است مرجعیت عامه دغدغه حفظ کیان تشیع را داشته تا ورود به سیاست و با توجه به بدفرجامی مشروطه، در مراحل مختلف نهضت ملی موضع سکوت و احتیاط را اتخاذ کرده است. روش تحقیق این مقاله توصیفی – تحلیلی و ابزارجمع‌آوری اطلاعات کتابخانه‌ای خواهد بود.»

انتهای پیام