5 قول در مورد شنیدن و سکوت در هنگام قرائت قرآن

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) حجت‌الاسلام والمسلمین محمدعلی رضایی اصفهانی، در ادامه سلسله جلسات فقه‌القرآن در دارالقرآن علامه طباطبایی(ره) با اشاره به آیه«وَإِذَا قُرِئَ الْقُرْآنُ فَاسْتَمِعُوا لَهُ وَ أَنْصِتُوا لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ» گفت: در این آیه دو واژه «فَاسْتَمِعُوا» و «أَنْصِتُوا» وجود دارد که قابل توجه است.

وی افزود: تعبیر نخست با شنیدن معمولی تفاوت دارد و دال بر این است که با دقت و نهایت توجه گوش دهید و در واژه دوم نیز به سکوت در هنگام خواندن قرآن تاکید کرده است.

رضایی اصفهانی بیان کرد: واژه «لعل» در قرآن گاهی برای امید و گاهی شاید است و طبق نظر مفسرذان، اقتضاء و زمینه است به شرط اینکه مانعی ایجاد نشود و در اینجا نیز مراد این است که اگر قرآن را گوش دهید و سکوت کنید زمینه رحمت الهی بر شما ایجاد می‌شود.

این مفسر قرآن همچنین با اشاره به واژه«قُرِئَ» عنوان کرد: این واژه مجهول است لذا وقتی قرائت می‌شود یکطرف دیگر قاری وجود دارد که می‌تواند جبرئیل، پیامبر(ص) یا هر قاری دیگری باشد و در دوره حاضر حتی قرائت از رادیو و تلویزیون پخش شود که نیازمند بحث فقهی است.

نویسنده تفسیر مهر با اشاره به شان نزول این آیه با بیان اینکه شان نزول برای خیلی از آقایان، رهزن شده است اظهار کرد: در آغاز اسلام، گاهی برخی مسلمین در نماز صحبت می‌کرده‌اند که این آیه، منع فرموده ولی برخی مفسران به این شان نزول انتقاد کرده‌اند البته شان نزول دیگری نیز بیان شده که پیامبر(ص) وقتی قرآن می‌خواندند جوان دیگری آیه و سوره دیگری را بلند بلند می‌خواند که این آیه نازل شده که برخی آن را بر هنگام وحی تعبیر کرده‌اند.

رضایی اصفهانی ادامه داد: عموما ذهن افراد به نماز رفته است ولی در آیه، قید نماز نیست و آیه به تعبیر علامه طباطبایی(ره)، اطلاق دارد و اگر الغای خصوصیت هم بکنیم همین مسئله، مراد خواهد شد یعنی هر وقت قرآن خوانده شد باید سکوت کرد.

این مترجم قرآن با بیان اینکه در مسئله فقه‌القرآن، آیه‌ای عجیب‌تر از این نداریم اظهار کرد: 5 قول در مورد حکم استماع و انصات بیان شده است؛ برخی آن را مطلقا چه در نماز و غیر آن، واجب دانسته‌اند که ظاهر آیه هم صریح در این مطلب است و روایاتی نیز موید وجود دارد.

وی ادامه داد: قول دوم این است که در نماز واجب و غیر آن، وقتی قرآن خوانده شد باید گوش بدهیم و سکوت کنیم؛ و برخی نیز آن را در نمازهای واجب و خطبه‌های نماز جمعه و عید فطر، واجب دانسته‌اند.  

رضایی اصفهانی عنوان کرد: برخی سکوت و استماع را به هنگام نزول قرآن ربط داده و برخی نیز سکوت و استماع را کنایه از عمل کرن به قرآن بیان کرده‌اند.

این قرآن‌پژوه تصریح کرد: آیه به صورت روشن بر سکوت و استماع دلالت دارد و روایاتی نیز در تایید  آن بیان شده است ضمن اینکه اتفاق علمای اسلامی نیز بر این موضوع وجود دارد البته در مورد اتفاق و اجماع، می‌توان کار قابل توجه پژوهشی انجام شود که اجماع و اتفاق، نافذ است؟.