به گزارش خبرگزاری بینالمللی قرآن(ایکنا)، با پیروزی انقلاب اسلامی، همان گونه که جامعه توقع داشت دین اسلام در همه شئون جامعه جاری و ساری باشد، انتظار میرفت این رویکرد در بخشهایی که دینمداری بیشتری را طی دوران رژیم طاغوت در خود حفظ کرده بود، همچنان پابرجا و باقی بماند. مساجد، تکایا و حوزههای علمیه که ملجأ و نهاد اصلی ظهور و بروز انقلاب و محل تجمع افراد متدین بوده و هست، از جمله این اماکن بود که در کنار همه این مراکز مذهبی، بازار جایگاه ویژهای را به خود اختصاص داده بود.
اینکه بازار در سالهای پس از انقلاب چه جایگاهی را به خود اختصاص داده است و تا چه حد توانسته، اسلامی و دینی بودن خود را حفظ کند، نکتهای حائز اهمیت است. ایجاد و حفظ بازار اسلامی نیازمند بهرهمندی از مولفهها و اقدامات ویژهای بوده و هست. شاید به نظر بیاید که سازمانهای مسئول در این حوزه باید اقدام اصولی انجام دهند، ولی باید به این نکته توجه داشت که این سازمانها نیز به تنهایی قادر نیستند بار سنگین اسلامی شدن بازار را به دوش بکشند. در این راستا همه اعضای جامعه باید به کمک دولت بیایند و دست به دست هم بدهند تا بتوانند بازار اسلامی را محقق کنند.
سازمان بسیج اصناف، یکی از مراکزی است که در این حوزه فعالیت میکند و ارتباط تنگاتنگی با اصناف و بازار دارد، اما این سازمان نیز به تنهایی قادر به چنین تحولی نیست. مهمترین رسالت این سازمان، کمک به تحقق بازار اسلامی است. این سازمان در سال 87 به صورت مستقل تشکیل شد و فعالیتش را آغاز کرد و یکی از نکاتی که در چشمانداز این سازمان مورد توجه قرار گرفته، حرکت در مسیر ایجاد بازار اسلامی بود.
این سازمان طی سالهای گذشته در حوزههای مختلف فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی به فعالیت پرداخته است و هم اکنون نیز در این باره مشغول است. کارهایی که طی سالیان سال در حوزه بازار و اصناف صورت گرفته است، هم اکنون به کوشش سازمان بسیج اصناف کشور به طرح جامعی تبدیل شده است که نقشه راه و سیاستهای کلی بازار انقلاب اسلامی را نمایان میکند.
مطالبه رهبر معظم انقلاب از مجموعه جامعه اصناف و بازاریان و اشاره به اینکه در مراحل پنجگانه نظام اسلامی، ما در مرحله سوم یعنی دولت اسلامی هستیم، موضوعی است که باید پیگیری شود تا جامعه اسلامی در مرحله بعد و سپس بحث جهانی شدن در کنار آن مطرح شود. در همین رابطه و به منظور تبیین طرح تحول و ایجاد بازار اسلامی که اقدامات صورت گرفته طی سالهای سال را در قالب یک چارچوب بیان میکند، به سراغ غلامرضا حسنپور، مسئول بسیج اصناف و تجار کشور رفتیم تا درباره چرایی و چگونگی این طرح و دلیل طراحی آن گفتوگو کنیم. متن این گفتوگو را در زیر میخوانید؛
ـ طرح تحول بازار اسلامی درباره چیست و از کجا به ذهن رسیده و قرار است در این طرح چه اقداماتی صورت بگیرد؟
من با طرح این سوال که آیا اصناف و بازار در همه ابعاد تجارت، تولید، توزیع، خدمات و... در پازل تمدن اسلامی نقش دارند یا خیر؟ بحث را آغاز میکنم. اگر بازار و اصناف در تمدنسازی اسلامی که هدف جمهوری اسلامی است، نقش داشته، این ایفای نقش به چه میزان بوده است و چه کسی باید آن را ایفا کند.
وقتی به سوابق بازار و اصناف نگاه میکنیم میبینیم که بازاریان همیشه در همه مقاطع تاریخ نقش داشتند. برای مثال در بحث مبارزه با تنباکو و فتوای آیتالله میرزای شیرازی دیده میشود که اصناف و بازار از فتوای مرجع دینی حمایت کردند. در بحث مشروطیت نیز بخشی از اصناف و بازاریان وظیفه خود را به خوبی انجام دادند و برخی از مشروطیت غافل شدند.
همچنین در پیروزی انقلاب اسلامی میبینیم که تمام حرکات اصناف و بازار در جهت حمایت از انقلاب اسلامی رقم خورد. بنابراین اصناف میتواند با توجه به سوابقی که دارد، نقش اساسی در تمدنسازی اسلامی داشته باشد. نکته مهم درباره اصناف و بازار که کاملاً مردمی بوده و نقطه قوت این مجموعه است و باید روی آن تکیه کرد، توجه به سخن امام خمینی(ره) است که فرمودند «اصناف، بازوان قدرتمند نهضت هستند.» تعابیری از این دست فراوان است. همچنین وقتی به منظومه بیانات رهبر معظم انقلاب مراجعه میکنیم، میبینیم که ایشان فرمودهاند «اولین گروهی که به ندای امام در نهضت پاسخ داد، بازاریان متدین بودند.» در این کلام، سخنان بسیار پنهان شده است و نشان از آن دارد که نخستین گروهی که پشت سر امام خمینی(ره) حرکت کردند، بازاریان بودند.
چهل سال از انقلاب میگذرد، ولی آیا توانستهایم بازار را در همان سطح اسلامی و انقلابی روزهای صدر پیروزی انقلاب نگاه داریم؟ این سوال بحثی جدی است که ارتقای آن نیز موضوعی قابل بحث است. متاسفانه نتوانستهایم در بازار و اصناف رسالت اصلی خود را به درستی انجام دهیم و این نقص به همه مجموعههایی که با اصناف سر و کار دارند باز میگردد که از آن جمله میتوان به وزارتخانههایی که با اصناف سر و کار دارند، همچنین اتاق کار اصناف که متولی اصلی صنوف است، اتحادیههای صنفی و حتی بزرگان و معتمدان بازار اشاره کرد. متاسفانه همه دچار غفلت شدیم و تصور کردیم با پیروزی انقلاب، همه روندها به شکل صحیح خود ادامه مییابد و این اغفال سبب شد که بخشی از بازار در برخی موارد از دست ما خارج شود.
ـ علت چنین غفلتی را چه میدانید؟ اینکه تصور شود با پیروزی انقلاب، همه رویکردها به شکل خاص خود ادامه مییابد، بسیار خوشبینانه است. میتوانستیم در سالهای پس از انقلاب که بازار از طریق مستقیم خود در حال انحراف بود دست به این اقدام بزنیم.
بزرگان بازار که زحمات فراوانی در این راه کشیدند از جمله شهید مهدی عراقی که 13 سال در زندان ساواک بود و افرادی همچون وی، به شهادت رسیدند. این افراد وظیفه کادرسازی را انجام میدادند؛ البته شمار بسیاری از بازاریان متعهد و متدین هنوز در قید حیات هستند. این گروه باید جوانان تازهنفس را به عرصه بیاورند و تجارب خود را به آنها منتقل کنند. بسیاری از بزرگان متدین هم اکنون در بازار مشغول به فعالیت نیستند و فقط سوابقی در این رابطه از خود به جا گذاشتهاند.
باید توجه داشته باشیم که هر محلی را رها کنیم، دشمن آن خلأ را پر میکند. در ایام قدیم وقتی به بازار ورود پیدا میکردیم، معماری آن مکان، انسان را به یاد خدا میانداخت. در کنار بازار حوزه علمیه و مساجد قرار داشتند که محل رجوع بازاریان بودند. در هنگام ظهر، افراد خودشان اذان میگفتند. همه این موارد سبب میشد که افراد زرق و برق بازار، افراد را به خود مشغول نسازد و از یاد خدا غافل نشوند. اکنون بازار به این شکل نیست. گاهی حتی شکل و شمایل ساختمانهایی که تاسیس شدهاند، سبب میشود که مخاطب به گناه تشویق شود. اینکه چرا جوانان با وضع نامناسب وارد چنین ساختمانهایی میشوند خود جای سوال دارد و اینکه چرا چنین مکانهایی را برای خرید انتخاب میکنند، نیز موضوع قابل تاملی است که به معماری مراکز خرید مربوط میشود.
ـ این سخنان به آن معنی
است که اصول معماری اسلامی و شئوناتی که در بازار قدیم بود، اکنون در ساخت ساختمانهای
جدید مراکز خرید و بازار لحاظ و اعمال نمیشود؟
بله. این رویکرد باید احیا شود. یک موضوع هم به عملکرد نسبتاً ضعیف اتاقها و اتحادیههای اصناف در بخش فرهنگی باز میگردد که از این موضوع نیز غفلت شده است. رسالتی که بازاریان نسبت به مسائل فرهنگی و مباحث اقتصادی دارند که پایه و اساس بازار است، مورد غفلت قرار گرفته است و وظایفی که در قانون نظام صنفی احصاء شده، انجام نمیشود.
موضوع دیگر اینکه دولت از اصناف و بازار غافل شده است. در بیانات امام خمینی(ره) طی اولین دیداری که با دولت داشتند، سفارش شد که دولت باید از اصناف و بازار حمایت کند، چون آنها از انقلاب حمایت کردند و نباید کسی به بازار جسارت کند.
در قانون نظام صنفی، مسئولیت اصلی مجموعه اصناف و بازار که برعهده وزارت بازرگانی بود، به وزارت صنعت و تجارت واگذار شد که در اینجا هم غفلت صورت گرفت. دبیرخانه هیئتهای نظارت را در کشور داریم که 6 وزیر عضو آن هستند و بسیج نیز اخیراً به عضویت آن درآمده است و مقدرات اصناف در آن رقم میخورد.
در این رابطه مصوبات را بررسی کردیم که مشخص شد در بحث فرهنگسازی و اقتصاد مقاومتی که در اولویت ماست چه بخشنامههایی صادر شده و دغدغههایی وجود داشته است و اینکه آیا توانستیم وزارت مسکن و شهرسازی که دولتی است را متقاعد کنیم تا درباره صدور مجوز اقدام موثر انجام دهند که با وجود 700 واحد صنفی حتی یک نمازخانه مناسب ندارند و بسترش نیز فراهم نیست.
دولت اسلامی وظیفه دارد که جامعه اسلامی ایجاد کند که «الناس على دین ملوكهم؛ مردم به دین بزرگانشان تمایل مییابند.» در قرآن کریم نیز آمده است که اولین کار کسانی که در زمین تمکن یافتند، آن است که باید حکومت اسلامی تشکیل دهند.
به نظر میآید که مردم خوشبینی خود را نسبت به اصناف و بازار از دست دادهاند. این موارد باعث شده که افراد با آسودگی وارد بازار و مراکز خرید نشوند و دچار تردید باشند که آیا کلاه سرشان گذاشته نمیشود؟ آیا کالای مرغوب به آنها فروخته میشود؟ از این رو باید گفت که اعتماد افراد نسبت به بازار تا حدودی کاسته شده است. سابق بر این فرد وقتی میخواست به مسافرت برود، خانوادهاش را به کاسب محل میسپرد که اگر کاری داشتند برایشان انجام دهد. این رویکردها طی امروز کمرنگ شده است.
گاهی گفته میشود که جوانها بازار را خراب کردهاند؛ این در حالی است که ربطی ندارد. همه جوان بودهایم. جوانی نشانه فساد نیست، بلکه نشانه تحرک، پویایی و نشاط است. نکته اتکای ما در این طرح نیز بر جوانان است. عدم انتقال فرهنگ قدیم به جدید و شکاف نسلها سبب شده است که جوانان از دست بروند؛ البته ماهواره و هجمه دشمن نیز در این روند موثر بوده است، ولی ما درصدد بازنگری این مشکلات هستیم.
ـ در راستای برنامهریزی برای این طرح چه اقداماتی پیش از این صورت گرفته است؟
پیش از این در بحث تکریم شهدا، فقه و بازار، حجاب و عفاف و ... ورود کردیم که همین اقدامات سبب شد تا بسیج اصناف نسبت به دیگر مجموعههای مرتبط با بازار و اصناف شاخص شود. در این راستا نقش اتاقهای بازرگانی، اتحادیهها و انجمن اسلامی بازار که به کوشش شهید بهشتی پایهگذاری شد، به درستی تبیین نشده است تا بتوانند فعال باشند و به نقشآفرینی در حوزه تمدن اسلامی بپردازند.
باید توجه داشت که اگر کار با جدیت و اخلاص دنبال شود، خدا به آن برکت میدهد. بر همین اساس باید همه کارهای 5، 6 سال اخیر بسیج اصناف در حوزههای مختلف را احصاء کنیم تا در قالب طرح تحول اصناف و بازار کشور یا سیاستهای کلان این بخش ارائه دهیم.
اخیراً رهبر معظم انقلاب طی دیداری با رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام و اعضای آن، تاکید داشتند که ابلاغ سیاستهای کلان نظام از وظایف مجمع است. بر همین اساس و با توجه به اینکه بازار و اصناف متولی خاصی ندارد، باید طرح جامع و کاملی را تدوین و پیشنویس آن را آماده میکردیم و به همه اساتید حوزه و دانشگاه میدادیم. حوزویان که با بازار ارتباط نزدیک دارند میتوانند کمک بسیاری در این رابطه بکنند. از سویی بازاریان نیز صاحب تجربه هستند و به عبارتی در بازار دکترا گرفتهاند و قطعاً حضورشان موثر است و اگر آنها را دخیل نکنیم، این طرح ضمانت اجرایی ندارد. این طرح در قالب کارگروههای خاص در مرکز و سراسر کشور تشکیل میشود تا در قالب 4، 5 عرصه تفهیم شود.
ـ لطفاً درباره این عرصهها بیشتر توضیح دهید.
یکی از این عرصهها، عرصه اقتصادی است که باید نحوه خرید و فروش در بازار اسلامی را مشخص کند. اینکه کالاها باید چطور باشند، فضای کسب و کار چه رویکردی داشته باشد، حق مشتری و فروشنده چیست، در بحث تولید چطور باید کار انجام داد، در حوزه توزیع و خدمات چگونه باید عمل کرد، آیا فروشگاه بزرگ زنجیرهای باید وجود داشته باشد یا خیر؟ در این باره باید مباحث اقتصادی در این طرح آورده، شناسایی و گنجانده شود و پژوهشگاهها در این رابطه کمک کنند.
ـ مواردی که به آنها اشاره میکنید، آیا صرفاً رویکرد شرعی دارد یا به موضوعات قانونی نیز توجه دارید و به پیشرفت اقتصادی نیز مربوط میشود؟
مسائل شرعی و قانونی را جدا از هم نمیدانیم. قانون صنفی نیز براساس شرع اسلام نوشته شده است و قابل تفکیک نیست. ضمن اینکه نگاهی هم به اقتصادهای جدید دنیا داریم و پیشرفت اقتصادی را در نظر گرفتهایم. ما نباید در این حوزه متوقف شویم. برای مثال بحث فروشگاه مجازی حتماً باید در عرصه اقتصادی دیده شود؛ شاید در چند سال آینده ناگزیر شویم که فقط از این طریق خرید و فروش کنیم. بر همین اساس اکنون باید مسائل شرعی را از علما استعلام کنیم و نسبت به حل آنها بکوشیم؛ به این معنی که پیشرفت اقتصادی همراه با سلامت در این طرح مد نظر ماست. در برخی از دولتها بر پیشرفت به هر قیمتی تاکید میشد؛ در حالی که ما این رویکرد را باور نداریم و به عقیده ما پیشرفت باید با ایمان همراه باشد.
«وَلَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرَى آمَنُواْ وَاتَّقَواْ لَفَتَحْنَا عَلَيْهِم بَرَكَاتٍ مِّنَ السَّمَاءِ وَالأَرْضِ؛ اگر اهل قریهای ایمان بیاورند و تقوا داشته باشند، خدا از زمین و آسمان برای آنها برکت نازل میکند.» در مراودات اقتصادی باید دقت کرد که سالم باشد. ما با ثروت و کسب حلال آن موافق هستیم. آیا بانکداری ما اسلامی است که به بازار ما کمک میکند؟ آیا جایگزین بانک ربوی میتواند اصناف و بازار یا صندوق قرضالحسنه باشد؟ این در حالی بود که طی ایام قدیم، بازاریان به بانک مراجعه نمیکردند و مشکلات را میان خودشان برطرف میکردند. در این حوزه باید گفت که اولویت ما اقتصاد مقاومتی است.
ـ درباره عرصههای دیگر توضیح بدهید.
عرصه دوم در این حوزه، عرصه فرهنگی است. شعار ما این است که هر واحد صنفی یک سنگر اقتصادی و فرهنگی به شمار میآید. متاسفانه سمت و سویی که فرهنگ بازار ما به آن طرف رفته است مطلوب نیست. درباره فرهنگ مشتریمداری نیز همین را باید گفت. فرهنگ مثل خون در بدن انسان جاری است. نمیتوان گفت که اول اقتصاد و بعد فرهنگ را درست میکنیم. در همه ابعاد اصناف، فرهنگ و اخلاق جریان دارد. ولی آیا در سالهای اخیر، برگزاری اتحادیه در اتاقهای صنفی همراه با اخلاق بوده است یا بداخلاقی؟ آیا موضوع ملوک و طوایفی مطرح است یا جوانگرایی و گردش نخبگان در اصناف بازار روی میدهد؟ فرهنگ خانواده اصناف و بازاریان چگونه است و آیا با شاغلان در صنوف مختلف همراهی دارند؟
بحث فرهنگ بسیار گسترده است که اساس آن به مبانی قرآنی مربوط میشود. هر کجا خدا میخواهد درباره مال و ثروت سخنی بگوید، کلمه فضل را به کار میبرد. «ذَلِكَ فَضْلُ اللَّهِ يُؤْتِيهِ مَنْ يَشَاءُ وَاللَّهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِيمِ» یعنی خدا گفت که شما نماز جمعه را ترک نکنید، خدا هم از فضلش به شما میدهد.
به فرموده مقام معظم رهبری، فرهنگ مانند هواست؛ وقتی خدا میخواهد از بازاریان متدین تعریف کند، آیه 37 سوره نور را نازل میکند که ما آن را آیه اصناف میدانیم؛ «رِجَالٌ لَّا تُلْهِیهِمْ تِجَارَةٌ وَلَا بَیْعٌ عَن ذِكْرِ اللَّهِ وَإِقَامِ الصَّلاَةِ وَ إِیتَآءِ الزَّكَاةِ» یعنی مردان بزرگی که هیچ چیز آنها را از یاد خدا غافل نمیکند. اگر بازاریان ما همین آیه را اجرا کنند، حتی مشکلات اقتصادی هم حل میشود.
ـ برای اجرایی کردن فرهنگ و اخلاق قرآنی و اسلامی در بازار چه برنامهای دارید؟
در این باره باید موانع را یادداشت کنیم و منشور اخلاقی و ضمانت اجرایی داشته باشیم. حضور بانوان در بازار بسیار مهم است و این سوال مطرح میشود که آیا این حضور آسیب و تهدید است یا نقطه قوت؟ برای اینکه شرایط مناسب برای حضور بانوان در بازار ایجاد شود، میتوان لباس متحدالشکل برای فروشندگان زن تهیه کرد؛ چنانچه این اقدام صورت گیرد، بانوان دیگر لباس مشتریپسند به تن نمیکنند. گاه بانوان بنا به خواست و چارچوب شرکت و مکانی که در آن مشغول به فعالیت میشوند، مجبور به استفاده از لوازم آرایشی و لباسهای مشتریپسند میشوند. برای اینکه از چنین سواستفادهای پیشگیری شود، میتوان طرح و برنامه ریخت و با اقناع و صحبت و گفتوگو و نه اجبار و تحکم، فرد را متقاعد کرد که اگر پاساژ، مغازه یا شرکت وی به صورت سالم اداره شود، تعداد مشتریان و مخاطبان وی نیز بیشتر میشود.
عرصه اجتماعی سومین عرصه است. بازار و اصناف همیشه کمک حال محرومین بودند. اکنون انسجام در این مجموعه وجود ندارد و برخی سواستفادهها صورت میگیرد. گاهی یک نفر کمکهای متعددی از صنوف میگیرد و برخی دیگر هیچ کمکی دریافت نمیکنند. بر این اساس راهاندازی موسسات نیکوکاری با تولیت بازاریان در بازار راهگشاست.
برای مثال در بحث ازدواج آسان نیز که عرصهای اجتماعی است میتوان ورود کرد. ازدواج هزینههای بسیاری دارد که همه موارد مربوط به هزینهها در دست اصناف و بازار است. اتحادیههای آرایشگران، تالارها و ... همگی زیر نظر بازار و اصناف فعالیت میکنند و به گونهای میتوان گفت که مقدرات مردم در دست بازار است.
همه موارد یاد شده از جمله خدمات اجتماعی است. حتی محرومیتزدایی و حل مشکلات خانوادههای مناطق محروم که توسط اردوهای جهادی صورت میگیرد، از همین دست است که چند جوان با مشکلات عدیده به روستایی میروند و تلاش میکنند که مشکلی را برطرف کنند و سپس برگردند. اینکه چرا بزرگان بازار در اردوی جهادی شرکت نکنند جای سوال دارد. این اقدام میتواند آنها را نسبت به مشکلاتی که وجود دارد بینا و آگاه کند تا نسبت به رفع آنها اقدام کنند. برای مثال میتوانند با افراد صنوف مختلف صحبت کنند که در 10 سال آینده، مشکلات 10 روستا را رفع کنند. در این راستا نباید فقط حرف زد و شعار داد، بلکه کارهای ما باید اثربخش باشد.
در بحث مشاغل خانگی نیز که خدمات اجتماعی است میتوان وارد شد. بانویی که سرپرست خانوار است، همسرش معتاد است یا در قید حیات نیست و نمیخواهد به بازار بیاید، چگونه باید امرار معاش کند؟ در کجا باید برای او کار ایجاد کرد که مشکلات زندگیاش حل شود. در بازار و اصناف میتوان به این موضوع رسیدگی کرد.
ـ آیا فعالیتهای بازاریان و اصناف به عرصههای یاد شده بسنده میشود؟
خیر. عرصه سیاسی هم از دیگر عرصههاست. همان طور که امام فرمودند، سیاست ما عین دیانت ماست و اصناف بازوان قدرتمند نهضت هستند. امام تاکید داشتند که اتحاد بین بازار و اصناف و انقلاب اسلامی همچنان باید پابرجا باشد. در اینجا باید یادآور شد که عامل ادامه هر چیزی، همان عامل ایجاد کننده است. انقلاب اسلامی توسط بازاریان و اصنافی که پشت سر امام شروع به فعالیت کردند، آغاز شد و عامل نگهداری جمهوری اسلامی نیز همین مردم هستند. این رابطه تا حدودی آسیب دیده است که باید اصلاح شود.
ـ در این مسیر با چه آسیبهایی به غیر از غفلت بازاریان و اصناف و دولت و مردم مواجه هستید؟
فشار مالیاتی بر اصناف و بازار آسیبزاست. یکی دیگر از آسیبهایی که منبعث از همین موضوع است، آن است که فرد پول خود را در بانک میگذارد و سود بانکی دریافت میکند که برای افراد جذاب است. این سود نیازی به پرداخت مالیات و بیمه ندارد. سیاستهای نادرست در بحث اقتصاد سبب شده است که در مباحث سیاسی نیز مشکل داشته باشیم. این در حالی است که هنوز هم بازار یکی از نیروها و بنیادهای موثر طرفدار نظام جمهوری اسلامی است.
نمود این بحث را میتوان در فتنه سال 88 مشاهده کرد. هنگامی که فتنهگری روی داد، هیچ وقت بازار از فتنهگران حمایت نکرد یا مثلا شنیده نشد که بازار برای حمایت از این گروه، تعطیل شده است. این در حالی بود که بازاریان به صحنه آمدند و در برابر فتنهگران قد علم کردند. باید زمینه آشنایی بازاریان با گرایشهای سیاسی و سیاست را فراهم کنیم. نباید یک نفر با شعارش بازار را فریب دهد و رأی آنها را بگیرد.
ـ این مشکل به کدام نهاد مربوط میشود و از چه زمانی شروع شده است؟
سازمان امور مالیاتی کشور قانونی مبنی بر مالیات بر ارزش افزوده دارد که نیازمند اصلاح است. این قانون باید طی یک سال اجرا میشد؛ در حالی که اکنون 9 سال است که اجرا میشود.
این قانون برای اجرا در مدت زمان یک سال، در مجلس شورای اسلامی تصویب شد. با تمدید هر ساله این قانون که اکنون به 9 سال رسیده، اعتماد مردم کاسته شده است. مردم باید به نظام علاقهمند شوند و نباید با اقدامات نادرست زمینه بیاعتمادی آنها را فراهم کنیم. بسیاری از اقدامات نادرست باعث تعطیلی مغازهها شده است. افرادی بودند که 40 سال در بازار و صنوف مختلف مغازه داشتند، ولی اکنون به دلیل وضع این قانون و مشکلات دیگر بیکار شدهاند. این افراد تخصص دیگری ندارند که بخواهند بر اساس آن امرار معاش کنند.
ـ آنچه در این طرح دنبال میکنید چیست؟
ما میخواهیم این طرح، سند بالادستی همه وزارتخانهها شود؛ در این صورت است که ضمانت اجرایی پیدا میکند. به این معنی که همه قوانینی که در مجلس و برای اصناف تصویب میشود و تمام بخشنامههایی که وزارتخانه صادر میکند باید حتماً ذیل طرح تغییر و تحول بازار اسلامی قرار گیرد. برای مثال سند 2030 که رهبر معظم انقلاب بر کنار گذاشتن آن تاکید کردند، به این دلیل اجرایی نشد که سند بالادستی آن در آموزش و پرورش وجود داشت.
همچنین بحث نظارت در همه عرصهها از طرف کسانی که در قانون با صراحت تاکید شده است باید وجود داشته باشد. حتی میتوان نسبت به ایجاد مجموعههای نظارتی اقدام کرد. اگر خلأ نظارتی داشته باشیم باید نسبت به ایجاد آن در همه بخشها اقدام کنیم. نکتهای که در اینجا مطرح است، آن است که نظارت باید با دقت و حساسیت دنبال شود.
نکته دیگر در این باره کادرسازی است. امام راحل فرمودند که باید جوان، مومن، انقلابی، پا به کار وجود داشته باشند. آنچه نجات ما در اصناف و بازار را رقم میزند، بحث کادرسازی است. باید جوانی را که در حوزه کسب و کار ورود پیدا میکند را با محبت جلب و درگیر مباحث کاری کنیم. حتی باید آنان را به عنوان مدیر انتخاب کرد. نیروهای بالقوهای که میتوان آنها را بالفعل کرد.
ـ با توجه به اینکه اقدامات اجرایی سالهای گذشته در حوزه بازار و اصناف را در قالب طرح تحول بازار اسلامی جای میدهید، این طرح هم اکنون در چه مرحلهای قرار دارد و چه کارهایی را برای آن انجام دادهاید؟
هیئت اندیشهورز هم اکنون در حال کار روی این طرح است. از استانها نیز خواستهای که تا پایینترین صنفها به گفتوگو و تبادل نظر در این باره بپردازند و به جمعبندی برسند تا بتوانیم در اجلاسیهای که در مشهد مقدس طی روزهای سوم و چهارم آبان 96 برگزار میکنیم، به پیشنویس اولیه طرح تحول بازار اسلامی و انقلابی برسیم.
از آنجا که رهبر معظم انقلاب در سخنانشان به بزرگان بازار فرمودند که بازار باید انقلابی و اسلامی بماند، به صورت ویژه این عنوان را در طرح به کار بردیم. این طرح به مجمع تشخیص مصلحت نظام و دولت داده میشود تا روند تصویب را به انجام برساند. البته هم اکنون این طرح در حال اجراست و در آن بخشهایی که در دست بسیج اصناف قرار دارد و با همکاری اتاق اصناف و اتحادیهها اجرایی میشود و منتظر تصویب قانون نیستیم. آنچه در این باره لازم است، مصوب شدن سند است تا این طرح را برنامهریزی و مصوب کنیم.
ـ این هیئت شامل چه کسانی است؟
هیئت اندیشهورز شامل نخبگان بازار است. البته منظور از نخبگان، افراد علمی نیستند. نخبه اصناف کسی است که در اقتصاد نخبه باشد. نخبگانی در حوزه علمیه داریم که در بحث اصناف و بازار کار کردهاند. همچنین برخی از اعضای این هیئت را نخبگان اجتماعی تشکیل میدهند؛ این گروه شامل بزرگان بازار در سراسر کشور هستند که حرفشان به اصطلاح خریدار دارد و وقتی نسبت به انجام کاری، سخنی را مطرح کنند، دیگران آن کار را انجام میدهند. این در حالی است که شاید افراد از من به عنوان رئیس سازمان بسیج اصناف حرفشنوی نداشته باشند، ولی به حرف این فرد به عنوان نخبه اجتماعی که وزانت دارد، گوش میدهند. این افراد، معتمد بازار و امام و اصناف بوده و هستند. عده دیگری هم از جمله نخبگان هستند که در اصناف و بازار تجربه کسب کردهاند. برخی دیگر از اعضا را هم جوانان تشکیل میدهند که در مباحث مطرح و روز فعالیت دارند تا این گونه موضوعات را فراموش نکنیم.
ـ آیا در میان نخبگان و اعضای هیئت اندیشهورز طرح تحول بازار اسلامی از اساتید دانشگاه هم استفاده میشود؟
بله. از اساتید حوزه و دانشگاه هم در هیئت اندیشهورز حضور دارند. شاید به موضوع پایاننامهها نیز ورود کنیم. البته از دانشجویان علاقهمند نیز برای حضور در این هیئت دعوت میکنیم. از اساتیدی چون رحیم پورازغدی و غلامعلی حدادعادل نیز در این باره نظرخواهی خواهیم کرد تا نظراتشان را مورد استفاده قرار دهیم. در مباحث قرآنی هم اعتقاد راسخ داریم که فقط قرآن و اهل بیت(ع) هستند که بنبستها را میشکنند.
ـ دولت چطور؟ آیا اعضای دولت را هم دخیل میکنید؟
بله. اعضای دولت هم در هیئت اندیشهورز حضور دارند و در استانها هم هیئت تشکیل میشود. ارتباط ما با دولت دوازدهم بهبود یافته است و آنان نیز از این طرح و کارهایی که شده است استقبال کردهاند. در همین رابطه با وزرا و معاونان آنان ارتباط داریم. با بانکها به ویژه بانک مرکزی و بیمه که همگی زیر نظر دولت هستند ارتباط داریم و در حال توسعه این ارتباط هستیم. حتی این طرح را به اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس جمهور دادهایم و مکاتباتی در این باره داشتهایم.
گزارش از آزاده غلامی